258 - Up

N. 462 ii. allgemeiner und gelehrter briefwechsel 1701–1702 805
falsum miramque audaciam commisit, cujus testimonium superiori anno petiit facileque
a senatu acad. impetravit accusatus, ita ut jam nihil aliud postulet in Aula Cellensi quam
satisfactionem et restitutionem famae et honoris.
Durius alicui videatur improbari etiam illum, qui saepius ab importuno concionatore
lacessitus, publiceque sub infami Pietistae nomine prostitutus, coetus publicos vitat, ne 5
talia audire cogatur. Profecto animi impotes, Zeloque, qui non habet scientiam, ardentes,
et maledici pastores, multum mali excitant in ecclesia, et tamen audiri volunt: ac facile
etiam auxilium impetrant contra eos, quos laeserunt. Id quod dolendum est.
Poloni Judicium sub hoc titulo descriptum (impressi enim exemplaris non poterat
mihi fieri copia) accepi a Cl. Jablonskio: C a t h o l i c o r u m q u o r u n d a m 10
i n P o l o n i a d e R e c o n c i l i a t i o n i s i n r e l i g i o n e d i s s i d e n t i u m
i m p o s s i b i l i t a t e J u d i c i a , c o m m u n i c a t a a M a g n i f i c o v i r o ,
D n. P. K o c h a l e w s k i , q u i u n i e t a l t e r i i l l o r u m D i a t y p o s i n
P a n s o p h i c a m a d l e g e n d u m c o m m u n i c a v e r a t , e a q u e o c c a -
s i o n e a d d i s s e r t a t i o n e m d e C o n c i l i a t i o n e r e l i g i o n u m 15
v e n t u m f u i t. 1 7 0 1. Ego autem data opera titulum hunc mutavi, et quae in contextu
barbara erant, expunxi, ac meliora substitui. Si jam hoc scriptum non est novum,
sed, ut E. Tuae videtur, recoctum, sentantia tamen paradoxa, alioqui non omnibus nota,
inde cognosci potest. Sed Dn. Jablonskius, beneficio eorum, qui ab augusto Rege in Poloniam
subinde mittuntur, aliquid certi rescire forte posset, si placeret E. T., exemplum 20
hic inclusum ei data occasione transmittere.
Ex Praelatis vicinis Pontificiis nihil intellexi sive de loco exercitii Jesuitis Dresdae
assignando, sive de translatione Electorali jurium Mansfeldicorum in Principem Fondi,
jam Catholicum. Bone Deus, quanti strepitus excitabuntur inter eos, qui dissentientes
ferre nequeunt! 25
De Halensibus perscriptum ad me fuit, eos cum in Tartaria, tum in Turcia missionarios
habere, atque hos doctrinam christianam feliciter ibi jam docere, praeter operas, quas
tractent, vel artificiales, vel mechanicas. Benthemio, Superint. Hardevicensi, injunctum
fuit a superioribus, ut Constitutiones eccles., quas Agenda vocant, perlustraret, et quae
corrigenda, omittenda vel addenda videntur, notaret: Id quod ille fecit, et pensum hoc 30
26–28 De Halensibus . . . mechanicas: Die u. a. von A. H. Francke und seinem Waisenhaus getragene
Missionsarbeit wie die protestantische Mission überhaupt kam erst 1706 in Gang; Fabricius’ Gewährsmann
bezieht sich möglicherweise auf Pläne im Zusammenhang mit dem im Frühjahr 1702 von Francke
begründeten ” Collegium Orientale Theologicum‘‘.
18. 7. 2005