Yannis Mouzakitis_Doctoral_Thesis.pdf - Nemertes - Πανεπιστήμιο ...

Κεφάλαιο 4
διαδίκτυο είναι άµεσα συνδεδεµένα µε την ανθρώπινη δράση 6 (human agency),
χωρίς την οποία δε µπορούν να φανούν χρήσιµα. Με άλλα λόγια, η τεχνολογία
υφίσταται µόνο στο βαθµό που παράγεται και αναπαράγεται µέσω των δικών
µας πράξεων ως ανθρώπινων όντων. Για το συγκεκριµένο θέµα, ο Fleck (2000)
υπογραµµίζει: ‘τα τεχνουργήµατα δεν είναι δυνατόν να εξετασθούν καθαυτά
(artefacts per se), αλλά µόνο στα πλαίσια του περιβάλλοντος που
χρησιµοποιούνται (artefacts in context)’. Λειτουργώντας προς µια τέτοια
κατεύθυνση η µελέτη τόσο της κοινωνικής όσο και της τεχνικής όψης της
τεχνολογίας είναι απαραίτητη. Στο συγκεκριµένο συνδυασµό (τεχνική +
οικονοµική διάσταση) αναφέρεται ο χαρακτηρισµός ‘ετερογενής’ που αποδόθηκε
στην έννοια της τεχνολογίας στο τέλος της προηγούµενης παραγράφου. O
Hughes (1987) για να αποδώσει την διττή αυτή θεώρηση της τεχνολογίας,
χρησιµοποιεί τη µεταφορά του δικτύου χωρίς ραφές (seamless web),
προκειµένου να περιγράψει τους συνδυασµούς και τις αλληλεπιδράσεις
ανάµεσα σε τεχνουργήµατα, οργανισµούς (επιχειρήσεις, τράπεζες, ερευνητικά
κέντρα), φυσικούς πόρους, επιστηµονικούς πόρους (επιστηµονικά βιβλία και
περιοδικά), νόµους κλπ.
80
Τοποθετηµένη σε ένα διαφορετικό πλαίσιο, η αναγκαιότητα της
κοινωνικοτεχνικής προσέγγισης επισηµάνθηκε στα µέσα του προηγούµενου
αιώνα, όταν η εισαγωγή αυτοµατισµών σε ανθρακωρυχεία της Μεγάλης
Βρετανίας, δεν επέφερε αύξηση αλλά αντίθετα οδήγησε σε πτώση τους δείκτες
παραγωγικότητας. Το ‘παράδοξο’ µελετήθηκε από τους Trist and Bamforth
(1951), οι οποίοι αναφέρθηκαν στη συνύπαρξη ανθρώπων και µηχανών στους
χώρους εργασίας και ανέδειξαν το ρόλο κοινωνικών παραγόντων όπως είναι η
6 Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουµε ότι σχετικά µε την ανθρώπινη δραστηριότητα (human
activity) υπάρχουν δυο εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις: η πρώτη θεωρεί ότι τα υποκείµενα
δράσης (human actors) είναι οι βασικοί φορείς κοινωνικής αλλαγής (social change) καθώς έχουν
απόλυτη ελευθερία δράσης. Η δεύτερη αντίληψη, θεωρεί τα υποκείµενα δράσης απρόσωπα
αυτόµατα (faceless automata) τα οποία υπόκεινται σε κανόνες και θεσµούς τους οποίους και δεν
µπορούν να αλλάξουν. Με άλλα λόγια, η πρώτη προσέγγιση εστιάζει στη δράση, ενώ η δεύτερη στη
δοµή. Βέβαια, υπάρχουν και προσεγγίσεις (Bourdieu, 1977; Giddens, 1984) που τοποθετούνται στο
ενδιάµεσο του διλήµµατος δοµής-δράσης (structure-agency dilemma), και θεωρούν ότι τα ανθρώπινα
όντα δηµιουργούν την κοινωνία και είναι ταυτόχρονα δηµιουργήµατα της (διπλή ανάµειξη
ανθρώπων και θεσµών).