Yannis Mouzakitis_Doctoral_Thesis.pdf - Nemertes - Πανεπιστήμιο ...

Η προσέγγιση των κοινωνικοτεχνικών συστηµάτων
και το πώς εκείνες µε τη σειρά τους επηρεάζουν την κοινωνία, την πολιτική και
την κουλτούρα (Hackett et al., 2008). Με άλλα λόγια, η βασική θεώρηση του
πεδίου είναι η κοινωνική ενσωµάτωση της επιστήµης και της τεχνολογίας. Οι
Σπουδές Επιστήµης και Τεχνολογίας αποτελούν ένα διεπιστηµονικό
(συνδυάζουν ιστορία της τεχνολογίας, ιστορία και φιλοσοφία της επιστήµης,
κοινωνιολογία, οικονοµική και πολιτική επιστήµη), και αναπτυσσόµενο 2
επιστηµονικό πεδίο που θεµελιώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ‘70, αν και η
αλληλεπίδραση κοινωνίας – επιστήµης είχε επισηµανθεί από ορισµένους
µελετητές αρκετές δεκαετίες νωρίτερα (Fleck, 1935).
Στα πλαίσια των Σπουδών Επιστήµης & Τεχνολογίας έχουν διεξαχθεί
µελέτες (βλέπε πίνακα 4.1) οι οποίες έχουν εστιάσει είτε σε συγκεκριµένα
τεχνουργήµατα και τεχνολογίες (πετρελαιοκινητήρας, ηλεκτρική ενέργεια κλπ.),
είτε σε πιο σύνθετα συµπλέγµατα (µεταφορές, βιοµηχανική παραγωγή,
διαδίκτυο κλπ.). Σε κάθε περίπτωση έχουν αναπτυχθεί αρκετές προσεγγίσεις,
κάθε µια από τις οποίες παρουσιάζει διαφορετικό πλαίσιο ερµηνείας και
ανάλυσης. Οι κυριότερες από αυτές είναι:
− η Κοινωνική Κατασκευή της Τεχνολογίας (Social Construction of Technology –
SCOT), µια εξελικτική 3 προσέγγιση, σύµφωνα µε την οποία κάθε τεχνολογική
αλλαγή, είναι αποτέλεσµα διαδικασιών δοκιµής και λάθους (trial & error),
παραλλαγής (variation) και επιλογής (selection) (Bijker, 1995; Kline and Pinch,
1996).
− η Θεωρία Συντελεστών ∆ικτύων (Actor-Network Theory – ANT), στην οποία
δίνεται έµφαση στα δίκτυα που σχηµατίζονται ανάµεσα σε συντελεστές
δράσης, χωρίς την ύπαρξη των οποίων ένα τεχνούργηµα ή µια τεχνολογία
δεν θα µπορέσει να εδραιωθεί (Latour, 1987; Law and Callon, 1992
2 Αξίζει να σηµειωθεί πως η Society for Social Studies of Science ιδρύθηκε το 1975, ενώ η European
Society for the Study of Science and Technology το 1985. Αυτή τη στιγµή, παγκοσµίως υπάρχουν γύρω
στα τριάντα πανεπιστήµια, τα οποία προσφέρουν τη δυνατότητα για απόκτηση πτυχίου στο πεδίο
των Σπουδών Επιστήµης και Τεχνολογίας (Wikipedia, 2008).
3 Η βασική διαφορά της Κοινωνικής Κατασκευής της Τεχνολογίας και των εξελικτικών οικονοµικών
(evolutionary economics) είναι ότι η πρώτη προσέγγιση υποστηρίζει πως οι διαδικασίες της
παραλλαγής και επιλογής είναι αποτέλεσµα ανθρώπινης δράσης (Geels, 2005a).
77