Untitled - Revista Pensamiento Penal

Untitled - Revista Pensamiento Penal Untitled - Revista Pensamiento Penal

pensamientopenal.com.ar
from pensamientopenal.com.ar More from this publisher
29.01.2013 Views

270 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ posibilidades de salvación eran ínfimas, por no decir nulas. Por ese motivo, Judas y los que le acompañan pasan a morar en un infierno inferior, algunas veces revestido de aditamentos que recuerdan a la cultura griega. 247 Ese castigo, ese suplicio superior lo expone Alfonso VII en el Fuero de Lara, del año 1135: Ego Alfonsus tocius Hispanie Imperator, et rex aut comes, aut aliqua persona hominis qui hunc testamentum auso temerario dirumpere voluerit, repentinus judicius incurrat dagnavilis, ab utroque privetur, et sit anatematus in conspectu Dei patris et santorum eius, neque infirmi visitentur, neque mortui sepelliantur, et non habeant partem cum Christo redemptore, sed cum Juda traditore baratri qui inferni inferiore selaria insuper damna ad partem inferat, rex qui terram obtinuerit, centum libras auri exolvat, et ista carta permaneat. 248 Testamento, sino de la tradición eclesiástica y de los escritores modernos, así como en la literatura apócrifa. Algunos documentos se refieren a su final como en Privilegios Toledo, núm. 1, 1101, p. 90: “Et cum Iuda, Domini traditore, qui laqueo se suspendit et sic vitam cum viscetibus fudit”, y núm. 2, 1101, p. 91 (versión romanceada del anterior): “E con Iudas traydor de Dios que se colgo del lazo et derramo su vida con sus entrannas”; Concejo Burgos, núm. 4, 1103, p. 59: “Sit excomunicatus et ab omni christianorum consorcio separatus, et cum Datan et Abiron quos terra uiuos deglutauerit, et cum Iuda Domini nostri Ihesu Christi traditore, qui laqueo se suspendit et uitam cum uisceribus fudit, in profundo inferni eternas penas luiturus demergatur”. La ausencia de testimonios bíblicos directos sobre el destino final de Judas no es obstáculo para que se presuponga que sufriría terribles suplicios infernales, como se dice en Arlanza, núm. 118, 1170, p. 218: “Et in supliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat” y núm. 119, 1172, p. 219: “Et in suppliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat”. Sorprende la inclusión en algunos textos, junto a Judas o, en su lugar, de Zabulón: Irache, núm. 4, 1024, p. 8: “Et cum zabulo in inferno inferiori consolationem non habeat”; núm. 10, 1047, p. 15: “A diabolo uinculatus, regnet cum illo zabulo de suis stipatus sociis in Ereui antro, amen”; y núm. 21, 1061, p. 30: “Et excommunicatus ab ecclesia christianorum maneat in antro zabuli et hic reddat principi libram auri”; Fernando I, núm. 39, 1047, p. 112: “Et penas eternas cum Iuda Domini proditore terribiliter lugeat cum Zabulo in inferni baratro”; León III, núm. 737, 1021, p. 362: “Deinde cum Iuda et zabulo in baratro dimersus”; León IV, núm. 1.083, 1052, p. 278: “Set in die illa tremenda sit pars eius ad sinistris cum zabule, in penas tartareas dimersurus in profundum penis inferni”; y núm. 1.150, 1067, p. 380: “Sed penas eternas cum Iuda Domini traditore orribiliter semper lugeat cum zabulo in inferni baratro”. 247 Fernando I, núm. 25, 1045, pp. 92 y 93: “Qui hoc supra scriptum uoluerit resecare, Iudam habeat sodalem et eumenides infernales, Tricerberus eum sorbeat et Pluto illo anguibus corrigat; qui umquam subduxerint a manibus francorum, consortium habeant demoniorum et fodiantur occuli eorum rostris coruorum, anathematizentur choro angelorum ac apostolorum, martiurm atque confessorum”. 248 Muñoz Romero, Colección, pp. 522 y 523. También en los más antiguos documentos navarros: Siresa, núm. 3 (segunda mitad del siglo IX), pp. 16 y 17; núm. 6, 922, p. 24; núm. 7, 933, p. 26; núm. 9, 971, p. 31 y núm. 10, 978, p. 34.

ET CUM JUDA TRADITORE DOMINI: LENGUAJE BÍBLICO 271 Hallamos un primer modelo en el que se considera el documento más antiguo de la época astur, el diploma del rey Silo, datado en el año 775 y conservado en el Archivo de la catedral de León. Es una donación efectuada por el citado monarca asturiano a varios religiosos para la fundación de una comunidad monástica y concluye empleando aquellos términos que devendrán clásicos y usuales en la documentación subsiguiente, es decir, la excomunión, la separación de la comunidad y la equiparación en su mísero destino a Judas: “…et si post odie aliquis eos inquietare uoluerit pro ipso loco uel pro omnia quod scritum est. In primis sit separatus ad communione sancta, et a conuentu cristianorum et eclesie sancte permaneat extraneus et cum Iuda traditore deputetur danandus talisque illum ultio consequatur diuina que omnes uidentes terreant et audientes contremescant ”. 249 En los más antiguos documentos del área navarra, se encuentran invocaciones similares. El ambiente religioso era común; los resursos figurativos también. En el cartulario de Leire, podemos leer en sus primeros testimonios textuales las conocidas referencias a la ira divina y de los mártires, la maldición, la excomunión y la comparación con Satán y con Judas. 250 Pero lo dicho aparece como el reverso oscuro, tenebroso y oculto de aquellas regiones donde el derecho no va a regir. De la misma manera, el respeto o cumplimiento estricto de las disposiciones provoca los máximos beneficios espirituales, la bendición como reverso favorable a las maldiciones bíblicas. Leemos así en los Fueros de Melgar de Suso concecidos por el señor Fernán Armentales y ratificadas por Garci Fernández, conde de Castilla, en el año 950, los dos aspectos, positivo y negativo, de la adecuación de las conductas a lo impuesto por la autoridad: E todos aquellos que estos fueros mantovieren sean benditos de Dios, é de Santa Maria, et de todos los Santos. Et si alguno destos fueros que yo dó, quisier quebrantar asi los presentes, como los que han de venir, sean daña- 249 Diplomática astur, vol. I, núm. 9, 775, p. 68. 250 Leire, núm. 1, 842, p. 12: “Qui uero quandoque hacn scriptionis cartam regalis et episcopalis oblationis temptauerit uiolare et eam Sancto Saluatori et martiribus uoluerit tollere, ex parte sancte et inseparabilis Trinitatis maledictus et condempnatus et omnium sanctorum societate excomunicatus et separatus, habeat partem cum satana et Iuda traditore sine fine in inferno”, y núm. 4, 901, p. 17: “Et quicumque temptauerit illam uiolare et aliquid quod ibi est scriptum, Sancto Saluatori et martiribus et monachis seruientibus illis uoluerit tollere, a Deo et omnibus eius sit maledictus et excomunicatus et condempnatus omnibus diebus uite sue, et post mortem maneat in inferno cum diabolo et satellitibus suis sine fine, amen”.

270<br />

FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ<br />

posibilidades de salvación eran ínfimas, por no decir nulas. Por ese motivo,<br />

Judas y los que le acompañan pasan a morar en un infierno inferior,<br />

algunas veces revestido de aditamentos que recuerdan a la cultura griega.<br />

247 Ese castigo, ese suplicio superior lo expone Alfonso VII en el Fuero<br />

de Lara, del año 1135:<br />

Ego Alfonsus tocius Hispanie Imperator, et rex aut comes, aut aliqua persona<br />

hominis qui hunc testamentum auso temerario dirumpere voluerit,<br />

repentinus judicius incurrat dagnavilis, ab utroque privetur, et sit anatematus<br />

in conspectu Dei patris et santorum eius, neque infirmi visitentur,<br />

neque mortui sepelliantur, et non habeant partem cum Christo redemptore,<br />

sed cum Juda traditore baratri qui inferni inferiore selaria insuper damna<br />

ad partem inferat, rex qui terram obtinuerit, centum libras auri exolvat, et<br />

ista carta permaneat. 248<br />

Testamento, sino de la tradición eclesiástica y de los escritores modernos, así como en la<br />

literatura apócrifa. Algunos documentos se refieren a su final como en Privilegios Toledo,<br />

núm. 1, 1101, p. 90: “Et cum Iuda, Domini traditore, qui laqueo se suspendit et sic vitam<br />

cum viscetibus fudit”, y núm. 2, 1101, p. 91 (versión romanceada del anterior): “E<br />

con Iudas traydor de Dios que se colgo del lazo et derramo su vida con sus entrannas”;<br />

Concejo Burgos, núm. 4, 1103, p. 59: “Sit excomunicatus et ab omni christianorum<br />

consorcio separatus, et cum Datan et Abiron quos terra uiuos deglutauerit, et cum Iuda<br />

Domini nostri Ihesu Christi traditore, qui laqueo se suspendit et uitam cum uisceribus<br />

fudit, in profundo inferni eternas penas luiturus demergatur”. La ausencia de testimonios<br />

bíblicos directos sobre el destino final de Judas no es obstáculo para que se presuponga<br />

que sufriría terribles suplicios infernales, como se dice en Arlanza, núm. 118, 1170, p.<br />

218: “Et in supliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat” y núm. 119, 1172,<br />

p. 219: “Et in suppliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat”. Sorprende<br />

la inclusión en algunos textos, junto a Judas o, en su lugar, de Zabulón: Irache, núm.<br />

4, 1024, p. 8: “Et cum zabulo in inferno inferiori consolationem non habeat”; núm. 10,<br />

1047, p. 15: “A diabolo uinculatus, regnet cum illo zabulo de suis stipatus sociis in Ereui<br />

antro, amen”; y núm. 21, 1061, p. 30: “Et excommunicatus ab ecclesia christianorum<br />

maneat in antro zabuli et hic reddat principi libram auri”; Fernando I, núm. 39, 1047,<br />

p. 112: “Et penas eternas cum Iuda Domini proditore terribiliter lugeat cum Zabulo in<br />

inferni baratro”; León III, núm. 737, 1021, p. 362: “Deinde cum Iuda et zabulo in baratro<br />

dimersus”; León IV, núm. 1.083, 1052, p. 278: “Set in die illa tremenda sit pars eius ad<br />

sinistris cum zabule, in penas tartareas dimersurus in profundum penis inferni”; y núm.<br />

1.150, 1067, p. 380: “Sed penas eternas cum Iuda Domini traditore orribiliter semper<br />

lugeat cum zabulo in inferni baratro”.<br />

247 Fernando I, núm. 25, 1045, pp. 92 y 93: “Qui hoc supra scriptum uoluerit resecare,<br />

Iudam habeat sodalem et eumenides infernales, Tricerberus eum sorbeat et Pluto illo<br />

anguibus corrigat; qui umquam subduxerint a manibus francorum, consortium habeant<br />

demoniorum et fodiantur occuli eorum rostris coruorum, anathematizentur choro angelorum<br />

ac apostolorum, martiurm atque confessorum”.<br />

248 Muñoz Romero, Colección, pp. 522 y 523. También en los más antiguos documentos<br />

navarros: Siresa, núm. 3 (segunda mitad del siglo IX), pp. 16 y 17; núm. 6, 922, p. 24;<br />

núm. 7, 933, p. 26; núm. 9, 971, p. 31 y núm. 10, 978, p. 34.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!