Untitled - Revista Pensamiento Penal
Untitled - Revista Pensamiento Penal Untitled - Revista Pensamiento Penal
270 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ posibilidades de salvación eran ínfimas, por no decir nulas. Por ese motivo, Judas y los que le acompañan pasan a morar en un infierno inferior, algunas veces revestido de aditamentos que recuerdan a la cultura griega. 247 Ese castigo, ese suplicio superior lo expone Alfonso VII en el Fuero de Lara, del año 1135: Ego Alfonsus tocius Hispanie Imperator, et rex aut comes, aut aliqua persona hominis qui hunc testamentum auso temerario dirumpere voluerit, repentinus judicius incurrat dagnavilis, ab utroque privetur, et sit anatematus in conspectu Dei patris et santorum eius, neque infirmi visitentur, neque mortui sepelliantur, et non habeant partem cum Christo redemptore, sed cum Juda traditore baratri qui inferni inferiore selaria insuper damna ad partem inferat, rex qui terram obtinuerit, centum libras auri exolvat, et ista carta permaneat. 248 Testamento, sino de la tradición eclesiástica y de los escritores modernos, así como en la literatura apócrifa. Algunos documentos se refieren a su final como en Privilegios Toledo, núm. 1, 1101, p. 90: “Et cum Iuda, Domini traditore, qui laqueo se suspendit et sic vitam cum viscetibus fudit”, y núm. 2, 1101, p. 91 (versión romanceada del anterior): “E con Iudas traydor de Dios que se colgo del lazo et derramo su vida con sus entrannas”; Concejo Burgos, núm. 4, 1103, p. 59: “Sit excomunicatus et ab omni christianorum consorcio separatus, et cum Datan et Abiron quos terra uiuos deglutauerit, et cum Iuda Domini nostri Ihesu Christi traditore, qui laqueo se suspendit et uitam cum uisceribus fudit, in profundo inferni eternas penas luiturus demergatur”. La ausencia de testimonios bíblicos directos sobre el destino final de Judas no es obstáculo para que se presuponga que sufriría terribles suplicios infernales, como se dice en Arlanza, núm. 118, 1170, p. 218: “Et in supliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat” y núm. 119, 1172, p. 219: “Et in suppliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat”. Sorprende la inclusión en algunos textos, junto a Judas o, en su lugar, de Zabulón: Irache, núm. 4, 1024, p. 8: “Et cum zabulo in inferno inferiori consolationem non habeat”; núm. 10, 1047, p. 15: “A diabolo uinculatus, regnet cum illo zabulo de suis stipatus sociis in Ereui antro, amen”; y núm. 21, 1061, p. 30: “Et excommunicatus ab ecclesia christianorum maneat in antro zabuli et hic reddat principi libram auri”; Fernando I, núm. 39, 1047, p. 112: “Et penas eternas cum Iuda Domini proditore terribiliter lugeat cum Zabulo in inferni baratro”; León III, núm. 737, 1021, p. 362: “Deinde cum Iuda et zabulo in baratro dimersus”; León IV, núm. 1.083, 1052, p. 278: “Set in die illa tremenda sit pars eius ad sinistris cum zabule, in penas tartareas dimersurus in profundum penis inferni”; y núm. 1.150, 1067, p. 380: “Sed penas eternas cum Iuda Domini traditore orribiliter semper lugeat cum zabulo in inferni baratro”. 247 Fernando I, núm. 25, 1045, pp. 92 y 93: “Qui hoc supra scriptum uoluerit resecare, Iudam habeat sodalem et eumenides infernales, Tricerberus eum sorbeat et Pluto illo anguibus corrigat; qui umquam subduxerint a manibus francorum, consortium habeant demoniorum et fodiantur occuli eorum rostris coruorum, anathematizentur choro angelorum ac apostolorum, martiurm atque confessorum”. 248 Muñoz Romero, Colección, pp. 522 y 523. También en los más antiguos documentos navarros: Siresa, núm. 3 (segunda mitad del siglo IX), pp. 16 y 17; núm. 6, 922, p. 24; núm. 7, 933, p. 26; núm. 9, 971, p. 31 y núm. 10, 978, p. 34.
ET CUM JUDA TRADITORE DOMINI: LENGUAJE BÍBLICO 271 Hallamos un primer modelo en el que se considera el documento más antiguo de la época astur, el diploma del rey Silo, datado en el año 775 y conservado en el Archivo de la catedral de León. Es una donación efectuada por el citado monarca asturiano a varios religiosos para la fundación de una comunidad monástica y concluye empleando aquellos términos que devendrán clásicos y usuales en la documentación subsiguiente, es decir, la excomunión, la separación de la comunidad y la equiparación en su mísero destino a Judas: “…et si post odie aliquis eos inquietare uoluerit pro ipso loco uel pro omnia quod scritum est. In primis sit separatus ad communione sancta, et a conuentu cristianorum et eclesie sancte permaneat extraneus et cum Iuda traditore deputetur danandus talisque illum ultio consequatur diuina que omnes uidentes terreant et audientes contremescant ”. 249 En los más antiguos documentos del área navarra, se encuentran invocaciones similares. El ambiente religioso era común; los resursos figurativos también. En el cartulario de Leire, podemos leer en sus primeros testimonios textuales las conocidas referencias a la ira divina y de los mártires, la maldición, la excomunión y la comparación con Satán y con Judas. 250 Pero lo dicho aparece como el reverso oscuro, tenebroso y oculto de aquellas regiones donde el derecho no va a regir. De la misma manera, el respeto o cumplimiento estricto de las disposiciones provoca los máximos beneficios espirituales, la bendición como reverso favorable a las maldiciones bíblicas. Leemos así en los Fueros de Melgar de Suso concecidos por el señor Fernán Armentales y ratificadas por Garci Fernández, conde de Castilla, en el año 950, los dos aspectos, positivo y negativo, de la adecuación de las conductas a lo impuesto por la autoridad: E todos aquellos que estos fueros mantovieren sean benditos de Dios, é de Santa Maria, et de todos los Santos. Et si alguno destos fueros que yo dó, quisier quebrantar asi los presentes, como los que han de venir, sean daña- 249 Diplomática astur, vol. I, núm. 9, 775, p. 68. 250 Leire, núm. 1, 842, p. 12: “Qui uero quandoque hacn scriptionis cartam regalis et episcopalis oblationis temptauerit uiolare et eam Sancto Saluatori et martiribus uoluerit tollere, ex parte sancte et inseparabilis Trinitatis maledictus et condempnatus et omnium sanctorum societate excomunicatus et separatus, habeat partem cum satana et Iuda traditore sine fine in inferno”, y núm. 4, 901, p. 17: “Et quicumque temptauerit illam uiolare et aliquid quod ibi est scriptum, Sancto Saluatori et martiribus et monachis seruientibus illis uoluerit tollere, a Deo et omnibus eius sit maledictus et excomunicatus et condempnatus omnibus diebus uite sue, et post mortem maneat in inferno cum diabolo et satellitibus suis sine fine, amen”.
- Page 244 and 245: 220 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ te
- Page 246 and 247: 222 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ in
- Page 248 and 249: 224 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ po
- Page 250 and 251: 226 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ la
- Page 252 and 253: 228 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ cr
- Page 254 and 255: 230 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ne
- Page 256 and 257: 232 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ta
- Page 258 and 259: 234 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ no
- Page 260 and 261: 236 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Co
- Page 262 and 263: 238 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ si
- Page 264 and 265: 240 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Al
- Page 266 and 267: 242 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ re
- Page 268 and 269: 244 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ fr
- Page 270 and 271: 246 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ vo
- Page 272 and 273: 248 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ co
- Page 274 and 275: 250 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ es
- Page 276 and 277: 252 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ De
- Page 278 and 279: 254 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ te
- Page 280 and 281: 256 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ di
- Page 282 and 283: 258 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ co
- Page 284 and 285: 260 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ qu
- Page 286 and 287: 262 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ne
- Page 288 and 289: 264 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ in
- Page 290 and 291: 266 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ne
- Page 292 and 293: 268 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Se
- Page 296 and 297: 272 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ do
- Page 298 and 299: 274 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ di
- Page 300 and 301: 276 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Co
- Page 302 and 303: 278 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ co
- Page 304 and 305: 280 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ in
- Page 306 and 307: 282 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ut
- Page 308 and 309: 284 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ A
- Page 310 and 311: 286 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ sy
- Page 312 and 313: 288 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ut
- Page 314 and 315: 290 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ac
- Page 316 and 317: 292 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ El
- Page 318 and 319: 294 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ex
- Page 320 and 321: 296 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ su
- Page 322 and 323: 298 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ ti
- Page 324 and 325: 300 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ pr
- Page 326 and 327: 302 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ in
- Page 328 and 329: 304 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ la
- Page 330 and 331: 306 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Es
- Page 332 and 333: 308 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Bu
- Page 334 and 335: 310 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ El
- Page 336 and 337: 312 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ
- Page 338 and 339: 314 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ Ro
- Page 340 and 341: 316 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ IC
- Page 342 and 343: 318 FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ c
270<br />
FAUSTINO MARTÍNEZ MARTÍNEZ<br />
posibilidades de salvación eran ínfimas, por no decir nulas. Por ese motivo,<br />
Judas y los que le acompañan pasan a morar en un infierno inferior,<br />
algunas veces revestido de aditamentos que recuerdan a la cultura griega.<br />
247 Ese castigo, ese suplicio superior lo expone Alfonso VII en el Fuero<br />
de Lara, del año 1135:<br />
Ego Alfonsus tocius Hispanie Imperator, et rex aut comes, aut aliqua persona<br />
hominis qui hunc testamentum auso temerario dirumpere voluerit,<br />
repentinus judicius incurrat dagnavilis, ab utroque privetur, et sit anatematus<br />
in conspectu Dei patris et santorum eius, neque infirmi visitentur,<br />
neque mortui sepelliantur, et non habeant partem cum Christo redemptore,<br />
sed cum Juda traditore baratri qui inferni inferiore selaria insuper damna<br />
ad partem inferat, rex qui terram obtinuerit, centum libras auri exolvat, et<br />
ista carta permaneat. 248<br />
Testamento, sino de la tradición eclesiástica y de los escritores modernos, así como en la<br />
literatura apócrifa. Algunos documentos se refieren a su final como en Privilegios Toledo,<br />
núm. 1, 1101, p. 90: “Et cum Iuda, Domini traditore, qui laqueo se suspendit et sic vitam<br />
cum viscetibus fudit”, y núm. 2, 1101, p. 91 (versión romanceada del anterior): “E<br />
con Iudas traydor de Dios que se colgo del lazo et derramo su vida con sus entrannas”;<br />
Concejo Burgos, núm. 4, 1103, p. 59: “Sit excomunicatus et ab omni christianorum<br />
consorcio separatus, et cum Datan et Abiron quos terra uiuos deglutauerit, et cum Iuda<br />
Domini nostri Ihesu Christi traditore, qui laqueo se suspendit et uitam cum uisceribus<br />
fudit, in profundo inferni eternas penas luiturus demergatur”. La ausencia de testimonios<br />
bíblicos directos sobre el destino final de Judas no es obstáculo para que se presuponga<br />
que sufriría terribles suplicios infernales, como se dice en Arlanza, núm. 118, 1170, p.<br />
218: “Et in supliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat” y núm. 119, 1172,<br />
p. 219: “Et in suppliciis infernalibus Jude Domini proditoris consors fiat”. Sorprende<br />
la inclusión en algunos textos, junto a Judas o, en su lugar, de Zabulón: Irache, núm.<br />
4, 1024, p. 8: “Et cum zabulo in inferno inferiori consolationem non habeat”; núm. 10,<br />
1047, p. 15: “A diabolo uinculatus, regnet cum illo zabulo de suis stipatus sociis in Ereui<br />
antro, amen”; y núm. 21, 1061, p. 30: “Et excommunicatus ab ecclesia christianorum<br />
maneat in antro zabuli et hic reddat principi libram auri”; Fernando I, núm. 39, 1047,<br />
p. 112: “Et penas eternas cum Iuda Domini proditore terribiliter lugeat cum Zabulo in<br />
inferni baratro”; León III, núm. 737, 1021, p. 362: “Deinde cum Iuda et zabulo in baratro<br />
dimersus”; León IV, núm. 1.083, 1052, p. 278: “Set in die illa tremenda sit pars eius ad<br />
sinistris cum zabule, in penas tartareas dimersurus in profundum penis inferni”; y núm.<br />
1.150, 1067, p. 380: “Sed penas eternas cum Iuda Domini traditore orribiliter semper<br />
lugeat cum zabulo in inferni baratro”.<br />
247 Fernando I, núm. 25, 1045, pp. 92 y 93: “Qui hoc supra scriptum uoluerit resecare,<br />
Iudam habeat sodalem et eumenides infernales, Tricerberus eum sorbeat et Pluto illo<br />
anguibus corrigat; qui umquam subduxerint a manibus francorum, consortium habeant<br />
demoniorum et fodiantur occuli eorum rostris coruorum, anathematizentur choro angelorum<br />
ac apostolorum, martiurm atque confessorum”.<br />
248 Muñoz Romero, Colección, pp. 522 y 523. También en los más antiguos documentos<br />
navarros: Siresa, núm. 3 (segunda mitad del siglo IX), pp. 16 y 17; núm. 6, 922, p. 24;<br />
núm. 7, 933, p. 26; núm. 9, 971, p. 31 y núm. 10, 978, p. 34.