Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
64 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
las concedió el año de 519 estando en Barcelona, electo ya emperador, para ir a recibir las<br />
primeras coronas, de partida” 83 .<br />
Horrelako “akatsak” eta itxurazko kontraesanak ugariak dira kronika guztietan eta ulergarria<br />
da esaterako Gómararen kasuan, gertaerak gertatu zirenetik hogei urte baino<br />
gehiago igaro zirenean jasotzen zituelako berriak. Egia esan, <strong>Garay</strong>ek antolatu zituen<br />
lehenengo bidaiek ez zuten urte haietan egin ziren espedizio ugariek baino interes<br />
gehiago sortu. Abenturaren zoritxarreko bukaeragatik bakarrik begiratu zuten atzera<br />
kronikariek, espainolek Amerikako kolonizazioaren lehen urteetan bizi izan zuten<br />
giza hondamendi handienetako batean bukatu zuten gertakari haien lehen urratsak<br />
ahanzturatik berreskuratzeko. <strong>Garay</strong>ek bidalitako ontzidiek kontinentea esploratu eta<br />
urte batzuk geroago bilatu ziren erreferentziak eta, hortaz, kronikak zehaztugabeak<br />
dira. Kroniken asmoa irakurlea gertaera batzuen ondorioaren aurrean jartzea baino<br />
ez zen, eta aurretiko gertakariak zehatz-mehatz kontatzen ez badira ere, asmo harentzat<br />
balio dute. Ortodoxoentzat jotzen diren iturriei dagokienez ere hartu behar<br />
da hori kontuan, horien zehaztugabetasunek ikerketa zailtzen baitute eta zalantzez<br />
estaltzen baitute; eta ez gara Gómara edo Angleríaz bezalako historialariez bakarrik ari<br />
(Gómararen“Historia General de las Indias” argi eta garbi Hernán Cortésen aldekoa baita84<br />
), Indietan inoiz egon ez zirenez eta beste batzuei entzundakoa idatzi zutenez eta<br />
batzuetan egileen interesen eta onuren arabera faltsututa agertzen den dokumentazio<br />
historikoaz beraz baino, batzuetan gertaera beraiei buruzko ikuspegi kontrajarriak<br />
ematera iristen direlako, alde batetik Hernán Cortések eta bestetik, aurkakoek <strong>Garay</strong>i<br />
buruz eman zituzten lekukotasunek erakusten dutenez.<br />
<strong>Garay</strong>ek ekin zituen esplorazioen ordena kronologiko egokia jartzeko, atzera egin beharra<br />
dago, aurretiko gertaera batzuetara. Lehenago, Diego Velázquez de Cuellar Kubako gobernadoreak<br />
<strong>Francisco</strong> Fernández de Córdova eta Juan de Grijalva kapitainak kontinentea<br />
esploratzera bidali zituen 85 . Grijalva kapitainak, Yucatánera eta Cozumelera nabigatu<br />
zuenak, urrezko lagin batzuk ekarri zituen eta Velázquezek <strong>Garay</strong>i eta Auxi bidali zizkion,<br />
urre-adituak zirelako, laginak azter zitzaten eta horien kalitateari buruzko iritzia eman<br />
ziezaioten. Urrearekin batera, Grijalvak maietatik erreskatatu zuen neska indiar bat bidali<br />
zien.“La Jamaiquina”izena eman zioten, eta Yucatánen urre ugari aurkituko zutela esaten<br />
zien. Kronikari batzuek, <strong>Garay</strong> espedizioak egitera urre horren berriak bultzatu zuela idatzi<br />
zuten. Haatik, teoria hori geroko gertaerekin kontraesankorra da, zeren eta <strong>Garay</strong>, itsasontziak<br />
Yucatánera (urrea omen zegoen lurraldea) bidali beharrean, La Floridarantz bidali<br />
zituen (kontrako norabidean). Edonola ere, aipu hori oso baliagarria da <strong>Garay</strong> Mexikoko<br />
Golkoa esploratzen hasi zen data zehazteko, hau da, Grijalva Yucatánetik itzuli ondoren,<br />
hain zuzen ere, 1518. urtearen erdialdera.<br />
83 LAS CASAS, FRAY BARTOLOMÉ DE, “Historia de las Indias”. III. liburukia, 430. or.<br />
84 Lana Martín Cortési (lehenengo Valle markesaren semea) eskaini zitzaion, eta sarrera gisa, horren laudamena dago.<br />
85 Diego Velazquez de Cuellar (1465-1524) Kubako gobernadorea izan zen 1511. urteaz geroztik eta Amerika kontinentera egin ziren lehenengo<br />
espedizioak antolatu zituen, hala nola, Córdovarena, Grijalvarena, Alvaradorena eta Cortesena. Hain zuzen ere, Hernán Cortésen<br />
esku utzi zuen espedizioak eta Cortésen traizioek Cuellarren bizitzako azken urteak markatu zituzten.