24.01.2013 Views

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

52 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />

berak eraikiarazi zuen gotorlekukoa, berekin urtean 20.000 marabediko soldata ekarri<br />

zuena67 . Kargu hau, Santo Domingoko errejidore eta aguazil nagusi eta irla bereko Yáquimo<br />

gotorlekuko alkate karguei gehitu zitzaien. Bizitzaren bukaerara arte izan zituen<br />

kargu horiek <strong>Garay</strong>ek, eta hil zenean, Antonio de <strong>Garay</strong> seme zaharrarentzat izan ziren.<br />

Kargu horiek ikusita, aipatu beharra dago <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong>ek bere ekintza guztiak<br />

antolatzeko zuen gaitasun handia. Planifi katzaile nekaezina izan zen halabeharrez,<br />

eta horren adierazgarri da, jarduera hobetu eta salgaien ekoizpena handitzearren, jarduera<br />

hiriburutik irlaren beste aldera eramatea erabaki zuenean, planari ekin aurretik,<br />

lanari ekin zioten abeletxe batzuk sortzeko nahiko zuhurra izan zela, eta, jendea tokiz<br />

aldatu zenean, dena prest zegoela horiek hartzeko, ekoiztu gabe ezta urte bete ere<br />

eman gabe. Jamaikako herritar guztiek etxeak harriz eraikitzea erabaki izana bere kemenaren<br />

beste adierazgarri bat da.<br />

<strong>Garay</strong>ek bere zereginak egiten izan zituen jardunbide batzuk gogor kritikatu zituen Pedro<br />

de Mazuelok, Jamaikako errege-altxorzainak, <strong>Garay</strong>ekin desadostasunak izan baitzituen<br />

68 . Bi gizonek erregeari mandatuen berri emateko idazten zizkioten gutunetan, batak<br />

zein besteak elkarren arteko tirabirak argi adierazten zizkioten. Desakordio horiek,<br />

agian, <strong>Garay</strong> Jamaikara iritsi zenean eta Mazuelok gotorlekua ez uztea erabaki zuenean<br />

sortu ziren. Ondoren, <strong>Garay</strong>ek erregeari iruzur egitea leporatu zion bere aurkakoari. Bi<br />

gizonen arteko tentsioa hain handia zen, ezen behin, <strong>Garay</strong>ek elizara eraman zuen eta<br />

eskribau bat aurrean zegoela, erregeari zergatik iruzur egiten zion azaltzea eskatu zion,<br />

eta segidan, aldarera eraman zuen, iraindu zuen eta muturreko batzuk eman zizkion69 .<br />

Litekeena da bataren eta bestearen salaketek izateko arrazoia izatea. Urte batzuk geroago,<br />

<strong>Garay</strong> hil ondoren, Pedro de Mazuelok denbora labur batez bete zituen <strong>Garay</strong>enak<br />

izan ziren karguak, baina laster eraman zuten epaile baten aurrean errege-ogasuna<br />

bidegabe erabiltzea eta horri iruzur egitea leporatu ziotelako.<br />

Mazuelok <strong>Garay</strong>i egin zizkion salaketen artean, indiarrak gaizki tratatzea nabarmentzen<br />

da 70 : “...el mucho daño y perdida que V.A. reçibio en la conpañia que se tomo con<br />

Françisco de <strong>Garay</strong>. Y dize muy largamente el mal tratamiento que haze a los indios y la<br />

poca justiçia que en aquella ysla ay. Y que el repartimiento se hizo muy mal, y estan muy<br />

quexosos todos los vezinos de la ysla del y de la poca justiçia que les haze y de la mucha sobervia<br />

que tiene, que es tanta que no osan yr a pedirle justiçia ni a cosa que les cunple” 71 .<br />

Mazueloren salaketa horri, geroago frai Bartolomé de Las Casasena gehitu zitzaion,<br />

berarentzat <strong>Garay</strong>ek lur berriak konkistatzeko zuen asmoa “ir a despoblar” baino ez<br />

zen, eta <strong>Garay</strong>en zoritxarreko bukaera, Jainkoagandiko zigorra 72 : “<strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong><br />

67 A.G.I. PROVISTOS, CONTRATACIÓN,5787,N.1,L.1. “...alcaide y tenedor de la fortaleza que por nuestro mandado aveys fecho”. Bartzelona, 1519/VI/19.<br />

68 Ikusi: Eranskina, 3. agiria.<br />

69 A.G.I. PATRONATO,26,R.5.<br />

70 Ibid. Garrantzi gutxiagoko beste zio bat, errege-kutxaren sarreren galera zekarrelako, <strong>Garay</strong>ek haritzaren zura mozteko debekuaz ari zen.<br />

71 Ibid.<br />

72 Ez dugu ahaztu behar <strong>Garay</strong>ek eta Las Casasek elkar ezagutu zutela (1520ko errege-zedula batek Las Casasen alde egiteko agindu zion<br />

<strong>Garay</strong>i (Ikusi: Eranskina, 5. agiria), eta horregatik dira hain garrantzitsuak domingotarrak <strong>Garay</strong>i buruz zituen iritziak.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!