Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
50 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
eta hilabete askoz elikatzeko elikagaiez hornituta joan behar izaten ziren esploratzaileen<br />
armada txikiak -espainolek eta indiarrek osaturikoak-. <strong>Garay</strong>en proposamenak arazoa<br />
konponduko zuen eta erregeari gogoz eta borondatez onartzeko aitzakia emango zion,<br />
eta hurrengo urteetan erregea beti arituko zen kontratuaz estatu-arrazoi bezala:“como sabeys,<br />
la prinçipal cabsa porque os mande yr a esa ysla, y se hizo el asyento con vos sobre ello<br />
fue para que desde ay fuese muy probeydo y basteçida la dicha Castilla del Oro” 62 . Ondorioz,<br />
Errege Katolikoak “irlako jendeztatzaile eta banatzaile” izendatu zuen <strong>Garay</strong>, bertan abeletxeak<br />
eta etxaldeak koka zitzan, kolonoen artean banatzeko eta horiei indiarrak enkomiendan<br />
emateko botereaz. Jamaikako alkate eta gobernadoreorde ere izendatu zuen 63 .<br />
<strong>Garay</strong>en eta on Fernandoren arteko kontratua <strong>Garay</strong>entzat oso probetxugarria zenez,<br />
laster azaldu ziren kontratuaren baldintzen kontrako iritziak, eta kontratua ezeztatzea<br />
eta <strong>Garay</strong>ek lortutako abantailaren bat kentzea gomendatu zioten erregeari. Errege<br />
Katolikoak, ordea, erabaki harrigarria hartu zuen: <strong>Garay</strong>en esku utzi zuen kontratuaren<br />
baldintzak bidezkoak ziren ala ez erabakitzea, eta bidezkoak ez baziren, horiek<br />
zuzentzea. Erregearen erabaki hura ikusita, Fernandok iritzi ona zuen <strong>Garay</strong>i buruz, eta<br />
Frai Bartolomé de las Casasek <strong>Garay</strong>ez zuen iritzia, hots, “gizon zintzoa” zela, berresten<br />
du. Erregeak <strong>Garay</strong>ekin harremanetan jarri zen modua oso adierazgarria da: “porque<br />
yo tengo por muy çierto lo que acá me dexisteis del deseo que teneys de me servir yo no<br />
quise moderallo hasta primero ver vuestro pareçer de la moderaçión que se deva hazer<br />
para que el asiento se haga como cumple a nuestro serviçio y no con daño vuestro, syno<br />
que os contenteys con lo razonable pues os movysteis a ello por me servir” 64 .<br />
<strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong>ek Jamaikan burutu zuen lana, aurreikuspen baikorren arabera gauzatu<br />
zen. Errege-errentek gora egin zuten eta Lehorraldera egin ziren espedizioak jamaikarrek<br />
egindako salgaiez, elikagaiez eta jantziez hornitu ziren. Arrakasta hura ikusita,<br />
1519ko irailean (Fernando hilda zegoen), Espainiako koroak hiru urtez luzatu zuen<br />
hasierako akordioa eta, bidez batez, <strong>Garay</strong>en zerbitzu bikainak aintzat hartu zituen<br />
-“vuestra sufi çiençia e abilidad e los serviçios que nos aveis fecho”-, batez ere, Castilla del<br />
Oro mantetzez hornitu izana 65 . Aldi berean, on Karlosek eta Juana erreginak, Jamaika<br />
irlako kapitain, banatzaile eta jendeztatzaile karguetan berretsi zuten66 . Errege-erreginen<br />
eta <strong>Garay</strong>en arteko baltzuak, emaitza bikainak zituenak, 1528. urtera arte iraun<br />
zuen (<strong>Garay</strong> hil eta bost urte geroago).<br />
<strong>Garay</strong>en dirutza etengabe handiagotzen zen. Tituluek eta alkatetzek ematen zizkioten<br />
errentak zituen, Santo Domingon nahiz Jamaikan banaketak zituen, eta Jamaikan<br />
azukrea ehotzeko bi makinen jabe zen. Juana erreginaren eta on Karlosen 1519ko ekaineko<br />
errege-probisio batek, beste alkatetza bat eman zion; oraingoan, Sevilla la Nuevan<br />
62 Ibid.<br />
63 Jamaikako gobernadoreak Agustindar fraideak ziren.<br />
64 Ikusi: Eranskina, 2. agiria.<br />
65 Ikusi: Eranskina, 4. agiria.<br />
66 AGI. INDIFERENTE,420,L8,125R-125V.
Change language