Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
48 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
“Jamaikako gobernadore eta banatzaile” titulua, <strong>Garay</strong>en ekimen pertsonalaren lorpena<br />
izan zen, 1512an Espainian itzuli ondoren eman zitzaion entzunaldian erregeari proposatu<br />
zion proposamenaren ondorio. <strong>Garay</strong>ek lehen eskutik zekien elikagaien hornikuntza zela<br />
irlen eta kontinentearen espedizioen arazo nagusia. Abereak hazten eta merkaturatzen<br />
dirutza handia lortu zuen, baina lurren eta indiarren banaketa txiki geratu zitzaion eta<br />
handitu nahi izan zuen. Asmo horrekin, Jamaikan jarri zituen begiak, irla osoa abeletxe<br />
handia bilakatzeko: berak administratu eta ustiatuko zuen. Ondorioz, “jendeztatzaile” eta<br />
“banatzaile” izendatzeko proposatu zion erregeari, hots, irla kolonizatzeaz eta lurrak eta<br />
indiarrak banatzeaz arduratzeko izenda zezan. Halaber, gobernaketa emateko mesedea<br />
eskatu zion, eta horren guztiaren truke, <strong>Garay</strong>ek, Espainiatik edo Indietatik abiatuko ziren<br />
espedizioak elikagaiez hornitzeko konpromisoa hartuko zuen. Egia esan, eskaera ez zen<br />
neurrigabea, zeren eta, behar bezala egiten bazuen, geroko espedizioen hornikuntzaren<br />
arazoa konponduko zuen. Baina <strong>Garay</strong>en atrebentzia haratago joan zen eta irlan zituzten<br />
ondasunak -abeletxeak eta indiarrak- elkartzea proposatu zion erregeari, espedizioentzako<br />
elikagaiak ekoizteko baltzua eratzeko,<br />
irabaziak eta produktuen esportazioaren gaineko<br />
zerga erdi bana banatzeko.<br />
<strong>Garay</strong>ek bere argudioak adierazteko azaldu<br />
zuen kemenak harrituta utzi zuen Fernando<br />
erregea, idatzi zizkion gutunen pasarte batzuetan<br />
adierazi zen bezala: “...os tengo en<br />
serviçio y asy creo yo que lo areys como dezis y<br />
que por vuestra parte no abra falta alguna segund<br />
la mucha gana (que) aca mostrastes de<br />
nos servir en todo lo que pudiesedes” 61 .<br />
Felipe Guamán Poma de Ayala-k egindako “Bisitari Nagusi”<br />
baten marrazkia.<br />
61 A.G.I. CONTRATACIÓN,5787,N.1,L.1,F1-3.<br />
<strong>Garay</strong>en proposamenak, hasiera batean sei<br />
urteko denboradirako ezarri zenak, ez zuen<br />
ezkutatzen biek lortuko zuten irabazia, baina<br />
ez zuen itxura aldatzeko beharrik, zeren eta,<br />
aldi berean, erraz konponduko baitzuen kolonizazioaren<br />
arazo logistiko nagusia. Horrela,<br />
Mundu Berrira, elikagaiak erabat agortuta<br />
iristen ziren itsasontziek hornigai ugari izango<br />
zituzten; itzuliko zirenak eta geratuko zirenak<br />
hornituko zituzten, batez ere, etengabe, irletarantz<br />
edo kontinenterantz abiatzen ziren