Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

38 Francisco de Garay Lehenengo euskal exploratzaile gailena
minas...” 41 kontatu zuen, baita del Águilak, bere dirutza handia zela eta, testamentuan
jaierazko legatu asko utzi zituela, hala nola, dontzeila umezurtzak ezkontzeko ezkonsaria,
eta“cumplió el dicho Francisco de Garay de sus bienes, porque quedó por su albacea”.
Beste lekuko batzuek del Águilak esandakoa berretsi zuten: del Águila bizi zen orubea
Santo Domingoko eliza nagusiaren atzean zegoen, eta hau zuen:“vn muy grande hazienda
de conucos en la ribera de Hayn en compañía de Francisco de Garay...” 42 .
Francisco de Garay Mundu Berriko herritar dirudunenetako bat izan zela ezagutzera
ematen duten datu batzuk besterik ez.
Cordon Etxea: Garay-ren etxea Santo Domingon, europarrek Ameriketan egindako
lehenengoa (Argazkia: Fernando Vario-Holguín)
Zalantzarik gabe, Garay Ana Muñiz
de Perestrellorekin ezkondu
zenean, dirutzan baino maila
sozialean aldaketa handia gertatu
zen. Emakumea Juan de
Barahona epaile sevillarrarekin
zegoen ezkonduta 1504. urtetik,
baina senarra La Españolara
iritsi eta berehala hil zitzaion 43 .
Ana Muñizen alarguntzak dolualdia
betetzeko baino ez zuen
iraun, eta, ondoren, Garayekin
ezkondu zen, eta horrela, Garay
Kolondarrekin ahaidetu zen eta
harreman bikainak lortu zituen
Ameriketan nahiz Espainiako
Gortean.
Denbora gutxi barru, Diego
Kolonek begirunezko jarrera
erakutsi zuen berriro Garayekiko,
zeren eta 1510. urtean,
Guadalupe irlaren konkista
eta bertan herri bat kokatzea
kapitulatu baitzuen berarekin.
Garayek hurrengo urtearen erdialdean
ekin zion konkistari 44 ,
baina kristoren porrota izan
41 A.G.I. SANTO DOMINGO,9,N.19.Fol.32r.
42 Ibid. Fol.41 r.
43 LOHMANN VILLENA, GUILLERMO, “Amarilis indiana: identifi cación y semblanza”, 165. or. Juan de Barahonak Koloni, aurkikuntzaren aurreko
bidaian, koroarekin negoziatzen lagundu zion. Halaber, Juan de la Cosak Urabá golkora egin zuen espedizioaren (1504) armadoretako
bat izan zen. Zoritxarrez, egonaldia ez zen ona izan berarentzat, Espainiatik bidaiatu eta berehala hil zelako.
44 “Cuando el conquistador Francisco de Garay iba rumbo a la isla de Guadalupe para su conquista, arribó a Puerto Rico con su nave con Juan
Bono de Quexo por el puerto de la aguada. Por órdenes del gobernador Ponce de León a su alcalde mayor Cristóbal de Sotomayor, que estaba
en ese puerto de la aguada, éste confi scó la embarcación enviándola a Caparra, alrededor de julio de 1510 (Col. De PR, S.Brau-Pág.149).”. TIÓ,
AURELIO, “Nuevas fuentes para la historia de Puerto Rico”, 219. or.