Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

32 Francisco de Garay Lehenengo euskal exploratzaile gailena
las 400 hembras reproductoras. En dicha fecha, con toda seguridad, aún seguían siendo
los mayores productores ovinos del Nuevo Mundo…” 28 . Berri garrantzitsua, Garay data
jakin batean kokatzeko aukera ematen diguna, baita abereak hazten, hots, dirutzaren
zati handi bat emango zion jardueran diharduela jakinarazten diguna.
Esan beharrik ez dago Garayek merkataritzarako talentu bikaina izan zuela. Abere gutxi
zegoen, prezioak altuak ziren eta eskariak gora egingo zuelako aukerak handiak ziren.
Bigarren aipua, Garayek, 1510ean, Francisco de Vergara enkomenderoarekin izan zuen
auzi bati dagokio 29 . Aipu honi esker, badakigu abelburu (txerriak) ugari zituela, eta aurreko
kasuan bezala, Miguel Díaz de Auxekin elkartuta 30 . Agiri honek hau kontatzen du:
1508. urte inguruan, Garayek eta Vergarak baltzu bat eratu zuten; lehenengoak bost
aketz eta umea egiteko zeuden ehun urdanga jarri zituen, eta Vergararen agindupeko
kazikearen lurretara eraman zitzatela agindu zuen; Vergarak abereak bi urtez zaindu
eta haziko zituen, eta bi urteak igaro ondoren, Garayen ehun urdangak bereiziko ziren
eta jaiotako txerriak erdi bana banatuko zituzten (mila abelburu bana inguru). Aketz
bakoitzaren balioa urrezko castellano eta erdikoa zen. Dirutza handia31 .
Ondasun gehienak geroago lortuko bazituen ere, garai hartan Garay Indietako dirudun
nagusienetako bat zen. Fernández de Oviedok honela laburtu zuen: “Françisco
de Garay, por su industria e granjerías, fue en la isla de Sancto Domingo rico hombre e
muy aprovechado, e mucho más lo fue después” 32 . Frai Bartolomé de Las Casasentzat,
Garayen dirutzaren jatorria abeltzaintza izan zen: “Tuvo muchas granjerías, y en especial
de ganados, y estos eran puercos, que por aquel tiempo eran de mucho provecho;
decíase que Francisco de Garay tenía ocupados en guardar puercos 5.000 indios; llegó a
tener muchos dineros…” 33 .
28 Ibid. 534. or. Datu hau hemendik hartu da: AGI, JUSTICIA, 990, 2. zk.29 Sevillarra. Diego de Nicuesa esploratzailearekin elkartuta izan
zituen enpresak Santo Domingon.
30 Simancasko Agiritegi Nagusia (aurrerantzean, A.G.S.), CCA,DIV,45,DOC.1.
31 Galera eta irabazi-erdiko admeteria-kontratua da, Bizkaian ohikoa zena.
32 OVIEDO, GONZALO FERNÁNDEZ DE. “Historia General y Natural de las Indias”, I. liburukia, 581. orr. eta hurrengoak.
33 LAS CASAS, FRAY BARTOLOMÉ DE. “Historia de las Indias”. III. liburukia, 430. or.