Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
26 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
Frai Bartolomé de Las Casasek, “Historia de las Indias” liburuan, <strong>Garay</strong>i buruz ari denean,<br />
“criado del Almirante primero” (almirante nagusiaren morroi) bezala aipatzen<br />
du. Hots, Kolonek berak konfi antzazko pertsona-talde txikian parte hartzeko izendatu<br />
zuen. Hori dela eta, litekeena da, 1494ko urtarrilaren 6an “La Isabela” eratu ondoren,<br />
almirantearekin hiru karabeletan bidaiatzea, altxorren bila Antillak esploratzeko, eta<br />
Jamaikako aurkitzaileetako bat izateko aukera izatea. Izan ere, Jamaika funtsezkoa<br />
izan zen <strong>Garay</strong>en bizitzan eta betirako lotu zitzaion.<br />
Kolonek esplorazio hura bukatutzat jo zuenean eta “La Isabela”ra itzuli zenean, arazo eta<br />
salaketa larri batzuei aurre eman behar izan zien, esaterako, administratzaile penagarria<br />
zela eta Errege-erregina katolikoek salaketak egia ziren egiaztatzeko bidali zuten Juan<br />
de Aguado epaileari erantzun behar izan zion. Laster aurpegi eman zion epaileari eta<br />
konponketarik ez omen zegoenez, Kolonek bere burua defendatzeko Espainiara itzultzea<br />
erabaki zuen; agintea Bartolomé anaiaren esku utzi zuen eta adelantatu izendatu zuen,<br />
eta anaiari laguntzeko, konfi antzazko pertsonak izendatu zituen, horien artean, <strong>Francisco</strong><br />
de <strong>Garay</strong>. 1496. urtea zen, eta ordurako, Indietan 400 espainol baino ez ziren geratzen;<br />
gainerakoak hil egin ziren edo, itxaropena galduta, penintsulara itzuli egin ziren 21 .<br />
Hain zuzen ere, Kolon Espainiara itzuli eta 1498. urtean Ameriketara berriro itzuli zen bitartean,<br />
nolabaiteko entzutea izan zuen gertaera gertatu zen. Izan ere, bidaiari askok<br />
idatzirik utzi zuten gertaera hura. <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> eta Miguel Díaz de Aux izan ziren<br />
gertaera haren protagonistak: kolonoak ziren biak, eta indigena batzuek gidatuta, irlako<br />
hegoaldeko Bonaon, Hainako ibaiaren uretan urre-meatzeak aurkitzeko zortea izan zuten.<br />
Eta zortea (<strong>Garay</strong>ekin bere azken egunetan bakarrik zaputza izan zena) hain handia izan<br />
zen, ezen urre-meatzea ez ezik, ordurarte inoiz ikusi ez zen tamainako urrezko pipita ere<br />
aurkitu zuten. Ziotenez, ogi biribila baino handiagoa zen eta 3.700 urrezko pesotan balioztatu<br />
zen. Aurkikuntza izugarri hark kristoren oihartzuna izan zuen: denboraldi batez jendaurrean<br />
ikusgai jarri zen eta Bodadillako komendadoreak erregeari oparitzeko eskuratu<br />
zuen. Frai Bartolomé de Las Casasek, pipita ikusteko aukera izan zuenak, hauxe idatzi zuen<br />
hartaz:“fue cosa monstruosa en naturaleza, porque nunca otra joya tal, que la naturaleza<br />
sola formase, vieron los vivos” 22 . Guztira100.000 castellanoko (Erdi Aroko urrezko moneta)<br />
balioa zuen altxorreko beste pieza batzuekin ontziratu zen urrezko pipita. 30 itsasontziak<br />
Santo Domingotik irten ziren, 1502ko uztailean, eta, zoritxarrez, ekaitz itzel baten ondorioz,<br />
guztiak, zortzi izan ezik, hondoratu egin ziren eta altxorra betirako galdu zen.<br />
Antonio de Herrerak, Indietako kronikari nagusiak ere, “Historia General” liburuan gertaera<br />
hura idatzirik utzi zuen, bere ustez, Kolon Espainiara itzuli baino lehenago gertatu<br />
bazen ere:<br />
21 “Los estudios más recientes calculan que para fi nales de siglo habría una población blanca en torno a 400 españoles…”. VARELA, CONSUELO<br />
y AGUIRRE, ISABEL, “La caída de Cristóbal Colón: el juicio de Bobadilla”, 34. or.<br />
22 A.G.I. PATRONATO,252, R.23. Las Casasek honekin parekatu zuen:“una hogaza de Alcalá que hay en Sevilla, y de aquella hechura, que pesa<br />
3 libras”.