24.01.2013 Views

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

26 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />

Frai Bartolomé de Las Casasek, “Historia de las Indias” liburuan, <strong>Garay</strong>i buruz ari denean,<br />

“criado del Almirante primero” (almirante nagusiaren morroi) bezala aipatzen<br />

du. Hots, Kolonek berak konfi antzazko pertsona-talde txikian parte hartzeko izendatu<br />

zuen. Hori dela eta, litekeena da, 1494ko urtarrilaren 6an “La Isabela” eratu ondoren,<br />

almirantearekin hiru karabeletan bidaiatzea, altxorren bila Antillak esploratzeko, eta<br />

Jamaikako aurkitzaileetako bat izateko aukera izatea. Izan ere, Jamaika funtsezkoa<br />

izan zen <strong>Garay</strong>en bizitzan eta betirako lotu zitzaion.<br />

Kolonek esplorazio hura bukatutzat jo zuenean eta “La Isabela”ra itzuli zenean, arazo eta<br />

salaketa larri batzuei aurre eman behar izan zien, esaterako, administratzaile penagarria<br />

zela eta Errege-erregina katolikoek salaketak egia ziren egiaztatzeko bidali zuten Juan<br />

de Aguado epaileari erantzun behar izan zion. Laster aurpegi eman zion epaileari eta<br />

konponketarik ez omen zegoenez, Kolonek bere burua defendatzeko Espainiara itzultzea<br />

erabaki zuen; agintea Bartolomé anaiaren esku utzi zuen eta adelantatu izendatu zuen,<br />

eta anaiari laguntzeko, konfi antzazko pertsonak izendatu zituen, horien artean, <strong>Francisco</strong><br />

de <strong>Garay</strong>. 1496. urtea zen, eta ordurako, Indietan 400 espainol baino ez ziren geratzen;<br />

gainerakoak hil egin ziren edo, itxaropena galduta, penintsulara itzuli egin ziren 21 .<br />

Hain zuzen ere, Kolon Espainiara itzuli eta 1498. urtean Ameriketara berriro itzuli zen bitartean,<br />

nolabaiteko entzutea izan zuen gertaera gertatu zen. Izan ere, bidaiari askok<br />

idatzirik utzi zuten gertaera hura. <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> eta Miguel Díaz de Aux izan ziren<br />

gertaera haren protagonistak: kolonoak ziren biak, eta indigena batzuek gidatuta, irlako<br />

hegoaldeko Bonaon, Hainako ibaiaren uretan urre-meatzeak aurkitzeko zortea izan zuten.<br />

Eta zortea (<strong>Garay</strong>ekin bere azken egunetan bakarrik zaputza izan zena) hain handia izan<br />

zen, ezen urre-meatzea ez ezik, ordurarte inoiz ikusi ez zen tamainako urrezko pipita ere<br />

aurkitu zuten. Ziotenez, ogi biribila baino handiagoa zen eta 3.700 urrezko pesotan balioztatu<br />

zen. Aurkikuntza izugarri hark kristoren oihartzuna izan zuen: denboraldi batez jendaurrean<br />

ikusgai jarri zen eta Bodadillako komendadoreak erregeari oparitzeko eskuratu<br />

zuen. Frai Bartolomé de Las Casasek, pipita ikusteko aukera izan zuenak, hauxe idatzi zuen<br />

hartaz:“fue cosa monstruosa en naturaleza, porque nunca otra joya tal, que la naturaleza<br />

sola formase, vieron los vivos” 22 . Guztira100.000 castellanoko (Erdi Aroko urrezko moneta)<br />

balioa zuen altxorreko beste pieza batzuekin ontziratu zen urrezko pipita. 30 itsasontziak<br />

Santo Domingotik irten ziren, 1502ko uztailean, eta, zoritxarrez, ekaitz itzel baten ondorioz,<br />

guztiak, zortzi izan ezik, hondoratu egin ziren eta altxorra betirako galdu zen.<br />

Antonio de Herrerak, Indietako kronikari nagusiak ere, “Historia General” liburuan gertaera<br />

hura idatzirik utzi zuen, bere ustez, Kolon Espainiara itzuli baino lehenago gertatu<br />

bazen ere:<br />

21 “Los estudios más recientes calculan que para fi nales de siglo habría una población blanca en torno a 400 españoles…”. VARELA, CONSUELO<br />

y AGUIRRE, ISABEL, “La caída de Cristóbal Colón: el juicio de Bobadilla”, 34. or.<br />

22 A.G.I. PATRONATO,252, R.23. Las Casasek honekin parekatu zuen:“una hogaza de Alcalá que hay en Sevilla, y de aquella hechura, que pesa<br />

3 libras”.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!