Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

142 Francisco de Garay Lehenengo euskal exploratzaile gailena
Litekeena da, eraso haren munta eta ondorioak bultzatzaileek espero zuten baino
haratago joatea. Cortések lau gurdi-zaldirekin, ehun soldaduekin, berrogeita hamar
zaldizkoekin eta hogeita hamar mila tlaskalteka eta mexikarrekin bidali zuen Gonzalo
de Sandoval: Santisteban askatu zuten eta Pánucoko indioak triskatu zituzten. Ondoren,
hirurogehi kazike eta laurehun kapitain indiar erre eta urkatu zituzten, eta horien
ordez semeak jarri zituzten -semeei zigorra ikusaraz zieten, zentzabide moduan- 176 .
Espainolek indioekin hartu zuten mendekua, itzela ez ezik, bidegabea ere izan zen, zeren
eta gizagaixo horiek ezin zuten ulertu agindutakoa betetzeagatik zigortzea. Nuño
de Guzmán gobernadoreak, Gonzalo de Sandoval kapitainak indigenekin egin zituen
exekuzioei buruz eman zuen lekukotza inpartziala, ikaragarria da: “Nuño de Guzmán,
a fi nales de la década de los veinte, refi ere que todo este proceso se debió a la instigación
de los partidarios de Cortés contra los de Garay, pone en boca de uno de los sentenciados
huastecos que “por qué los mataban habiéndoselo mandado hacer los cristianos” 177 .
Garay Pánucon. Francisco de Garay-k Pánucon izandako deskalabruaren irudikapena. Theodore de Bry-ren marrazkia.
176 IXTLILXUCHITL, FERNANDO DE ALVA, “Horribles crueldades de los conquistadores de México y de los indios que los auxiliaron para
subyugarlo a la corona de Castilla”, Mexiko, 1829. 65. or. Cortések eta bere gizonek indiarrekin egindako basakeriak eta Cortésen aliatuak
izan ziren indiarren ondorengo batek eskuizkribu honetan idatzi zituen ankerkeriak, hain nazkagarriak dira ezen ez dirudien gizakiek
egin zituztela.
177 PÉREZ CEBALLOS, JUAN MANUEL, “La visita de Gómez Nieto a la Huasteca, 1532-1533”, 26. or. Aipu honek ohar hau du: Memoria de los
servicios que había hecho Nuño de Guzmán desde que fue nombrado gobernador de Pánuco en 1525, s.f. Epistolario, XIV, 168.