Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
12 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
erabili dute <strong>Garay</strong>, zeren eta bera aipatzea saihestezina baita Ameriketan bizi izan zen<br />
urteetan gertatu ziren gertakarien kontaketan.<br />
<strong>Garay</strong>en nortasunari dagokionez, hainbat agiri aztertu ondoren, horietan ez dugu xehetasunik<br />
aurkitu jokabide alderraia izan zuela uste izateko; aitzitik, asmo argia izan<br />
zuen hasieratik: dirutza egitea. Asmo horren azken helburua, ordea, lehen begiratuan<br />
dirudiena baino askoz korapilatsuagoa da, zeren eta <strong>Garay</strong>engan, dirutza, lortu ondoren,<br />
beste anbizio batzuk lortzeko bitarteko bilakatu zen, eta, azken batez, anbizio horiek<br />
oihartzun unibertsala eman zioten, hain zuzen, aberastasuna bezalako zera prosaikoa<br />
inoiz emango liokeena. <strong>Garay</strong> Errenazimentuko gizona izan zen; arrakasta izan<br />
zuen burgesa izan zen eta, garaiko inertziak bultzatuta, Joseph Pérezek garai hartako<br />
gizarteko gizonaren eta pentsaeraren ereduaz eman zuen defi nizioarekin ezin hobeki<br />
bat datorren zeregina bete zuen: “la mentalidad burguesa, podríamos defi nirla, no tanto<br />
como la codicia o la búsqueda del provecho, que se dan en todos los tiempos y en todas<br />
las sociedades, sino más bien como la búsqueda de un provecho siempre mayor, indefi -<br />
nido, la búsqueda de rentabilidad, la acumulación de benefi cios que, en vez de gastarse<br />
inútilmente, se invierten en empresas más importantes que pueden aportar un desarrollo<br />
económico mayor y una mejor utilidad social” 5 . Defi nizio hau <strong>Garay</strong>ekin hainbeste bat<br />
dator ezen berarengan pentsatzen idatzi zela dirudien.<br />
Beste helburu bat ere izan zuen -aurrekoa bezala, dirutza egiteko asmoarekin lotuta,<br />
eta aurrekoaren osagarri izan zena-: esker ona eta entzutea bereganatzea. Euskal Herrian,<br />
norberaren abizenarekin eta leinu-etxearekin lotuta zeuden kontzeptuak eta <strong>Garay</strong>en<br />
kasuan, nabarmen jarri zen agerian, zeren eta, leinuaren abizenak mendeetan<br />
zehar iraun zezan, gobernatzen zuen sekulako lurraldea“Tierra <strong>Garay</strong>ana” izendatzeko<br />
eskatu baitzuen (eta lortu egin zuen).<br />
Azkenik, aurkikuntza berriak egitera bultzatu zuen abenturarako grina aipatuko dugu:<br />
esaterako, Marco Poloren Cipangorako bide zuzena urratuko zuen lehorraldeko golko<br />
edo itsasarte hipotetikoa aurkitzen saiatu zen. Dena den, ez litzateke arraroa izango,<br />
garaiko ameslari nagusiaren morroi izanda, bere izaera Kolonenaren kutsua izatea.<br />
<strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong>en bizitzak itzalak eta alderdi txarrak ere izan zituen. Esandako lorpenek<br />
ez lortu nahi izan zituen helburuek, ezta bere zoritxarreko bukaerak gugan sortzen<br />
duen begikotasunak ere, ez digute ahaztarazi behar Indietako konkistatzaile nagusi eta<br />
gailenetako bat izan zela eta, ondorioz, indiarrekin izan zuen jokaera kritikatzeko modukoa<br />
dela. Urre-meategiak eta irabaziak izan zituen, eta horietako laneskua bere enkomiendapeko<br />
indiarrak izan ziren; beraz, bere ikaragarrizko aberastasunaren oinarria<br />
indiarren esplotazioa izan zela baiezta dezakegu. Oso deitoragarria izan zen Burgosen<br />
5 PEREZ, JOSEPH. “La Sociedad española del Renacimiento”, artikulua, “La burguesía española en la edad moderna. Actas del congreso”<br />
liburuan argitaratu zena.