Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
134 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
posatu zuen eta biak ados jarri ziren. Cortések kapitainak, soldaduak eta behar izango<br />
zuena promestu zizkion, Las Palmas ibaira lurraldea baketzera eta jendeztatzera joateko.<br />
Bernal Díaz del Castilloren iritziz, <strong>Garay</strong>ek hau uste izan zuen: “así como lo había<br />
capitulado y ordenado Cortés, lo cumpliría” 160 .<br />
Gauzak horrela zeudela, berri bat iritsi zen:<br />
lurralde hartako indiarrek <strong>Garay</strong>en gizonei<br />
eraso egin zieten eta ahal beste hil zituzten.<br />
Handik gutxira, <strong>Garay</strong> hil zen: “yendo una<br />
noche de Navidad del año mill e quinientos y<br />
veinte y tres juntamente con Cortés a maitines,<br />
después de vueltos de la iglesia almorzaron con<br />
mucho regocijo, y desde aquí a una hora, con el<br />
aire que le dio al <strong>Garay</strong> y él que estaba de antes<br />
maldispuesto, le dio dolor de costado con grandes<br />
calenturas; mandáronle los médicos sangrar<br />
y purgáronle, y de que vían que arreciaba<br />
el mal le dijeron que confesase y hiciese testamento,<br />
lo cual luego hizo; dejó por albacea a<br />
Cortés, y después de haber recibido los Santos<br />
Sacramentos, dende a cuatro días que le dio<br />
el mal dio el alma a Nuestro Señor Jesucristo<br />
que la crió, y esto tiene la calidad de la tierra<br />
de México, que en tres o cuatro días mueren de<br />
aquel mal de dolor de costado…” 161 .<br />
Ikusi dugunez, Díaz del Castillorentzat <strong>Garay</strong>en heriotza naturala izan zen, baina bere<br />
adierazpena ez dator bat Cortési <strong>Garay</strong> pozoitzea leporatu zioten ahots askorekin. Egoitza-prozesuan<br />
aurkeztu ziren lekuko batzuek, Cortések <strong>Garay</strong> pozoitu zuela uste zuten,<br />
eta beste pertsona batzuekin gauza bera egin zuela. Esaterako, Luis de Cárdenasek, heriotza<br />
hau ez ezik beste batzuk ere leporatzen dizkio, capirotada metodo bizkorraz 162 :<br />
“no me maravillaré porque Hernando Cortés enbie al presidente e oydores en pos de Luys<br />
Ponçe e Françisco de <strong>Garay</strong> con la capirotada, y del thesorero Alderete y de su muger Catalina<br />
Suares, porque de aquesto bive Hernando Cortés” 163 .<br />
Juan de Burgosek hau adierazi zuen: “oyó dezir públicamente, e a la sazón que pasó se tenía<br />
por público e notorio, quel dicho Fernando Cortés mató a <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> capitán de su<br />
magestad, después de traydo preso a esta cibdad de México, en una capirotada…” 164 .<br />
160 DÍAZ DEL CASTILLO, BERNAL. “Historia verdadera…”, CLXII. Kapitulua.<br />
Aztekak “Mendoza Kodizea” deritzonean irudikatuta. Kodize<br />
hori Antonio de Mendoza birrerregeak agindu zuen<br />
egiteko, Carlos I-ari oparitu ahal izateko, XVI. mendearen<br />
erdialdean.<br />
161 Ibid.<br />
162 Capirotada Mexikoko postre tipikoa da, espainolek sartu zutena: ogiz, gaztaz, saldaz eta arrautzez egindako gozokia. Badago beste<br />
capirotada bat, haragizkoa. Bestea, bijiliako platera da.<br />
163 A.G.I. PATRONATO,16,N.2,R.6.<br />
164 TOUSSAINT, MANUEL. “La conquista del Pánuco”. 100. or.