Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
132 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
XVI. KAPITULUA<br />
Cortésekin, aurrez aurrez.<br />
<strong>Garay</strong>en heriotza<br />
Bernal Díez del Castillok <strong>Garay</strong>en eta Cortésen elkartzeaz duen bertsioa, pasarte batzuetan, iaia<br />
irrimarra da, bataren eta besteren parodiagatik eta gorespenagatik. Hala ere, <strong>Garay</strong>en azken<br />
egunetara hurbiltzeko balioko zaigu. Díez del Castillok kontatzen duenez, <strong>Garay</strong>ek Pedro Cano<br />
eta Juan Ochoa morroiak Cortésengana bidali zituen gutun batzuekin, <strong>Garay</strong> Cortésekin elkarrizketatu<br />
baino lehen eman ziezazkioten. Gutun horietan, bere bidaiak eta lanak kontatzen<br />
zizkion, eta bere ohorea eta egoera haren esku uzten zituen, eta bere laguntzarik gabe ezin<br />
izango zuela bere ekintzari ekin aitortzen zuen. Cortések gutunak irakurtzean pena sentitu<br />
zuela kontatzen du Díez del Castillok, eta <strong>Garay</strong>ek Cortésen ofi zial gailenen artean lagun minak<br />
zituenez -Pedro de Alvarado, Diego de Ocampo, Gonzalo de Sandoval eta frai Bartolomé de<br />
Olmedo, “habían a Cortés suplicando por las cosas de <strong>Garay</strong>”-, <strong>Garay</strong>ekin elkartzea onartu zuen<br />
eta, gainera, bidean behar izango zuen oroz hornitzeko agindu zuen, eta Tecuzcon prestatuko<br />
zen oturuntza batera gonbidatu zuen. <strong>Garay</strong> Mexikora iritsi zenean, izutut -“espantado”- geratu<br />
zen hainbeste hiri ikustean eta, are gehiago, Mexiko hiri handia ikustean. Cortések bere<br />
jauregietara eraman zuen eta zorigaitzak konpontzeko laguntza eskaini zion, baina <strong>Garay</strong>ek<br />
nahiago izan zuen Jamaikan izan zuen morroi baten -Alonso de Villanueva, lagun mina, Bernal<br />
Díazen aburuz- etxean ostatu hartzea. Pentsatzen dugu Villanuevaren etxean Cortésen etxean<br />
baino seguruago sentituko zela.<br />
Mexikon Pánfi lo de Narváez ere bazegoen, eta aukeraz baliatu zen <strong>Garay</strong> bisitatzeko eta zorigaitzak<br />
norbaiti kontatzeko. Bien solasaldia, Díaz del Castilloren luman, xelebrea, batez ere,<br />
Cortés Oktaviorekin, Julio Zesarrekin eta Hanibalekin konparatzen deskribatzen dituenean.<br />
Ezin dugu jakin uneren batean <strong>Garay</strong>ek Cortések onustez jokatzen zuela pentsatu<br />
zuen. Badakigu, ordea, Cortésengan Narváez askatzeko eskatzeko eragin nahikoa zuela<br />
pentsatu zuela. Harrigarria izan zen, baina Cortések <strong>Garay</strong>en eskabidea onartu zuen<br />
eta gainera, askatasuna ez ezik, urrezko bi mila peso eman zizkion Narváezi.<br />
Laugarren egunean, frai Bartolomé de Olmedok esku hartu zuen, <strong>Garay</strong>en eta Cortésen<br />
arteko adiskidetasuna tinkoa eta iraunkorra izan zedin, eta Cortésen alaba ez-legitimo<br />
bat -Catalina Pizarro amaren abizena zuena- 159 <strong>Garay</strong>en premuarekin ezkontzeko pro-<br />
159 A.G.I. PATRONATO,16,N.2,R.2. 1524. urtea. Cortés erregeari hainbat herri eskatu zizkion, hala nola, Chinanta: “Chinanta, que señale a<br />
una hija por dote suyo y con esto la case con el hijo mayorazgo del adelantado Françisco de <strong>Garay</strong>”. Urte batzuk ondoren, Catalina Pizarro (1514<br />
ing.) eskubide batzuk erreklamatuko zituen Chimán eta Caltepeque herrien gainean (en A.G.I. AUTOS FISCALES.MÉXICO,JUSTICIA,1019).