24.01.2013 Views

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

114 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />

XIII. KAPITULUA<br />

Hondamendiaren atarikoa<br />

<strong>Garay</strong>ek, Santisteban hiribilduaren aurrean gelditu behar izan zuenez eta itsasontzien<br />

berririk ez zuenez, hiribilduaren aurrean, Pánuco ibaiaren beste ertzean jarri zuen<br />

kuartel nagusia. Berehala ingurua aztertzera talde batzuk bidali zituen, elikagaien bila<br />

eta -Gómarak dioenez-, indiarrekin harremanak izateko. Horretarako, interprete batez<br />

baliatu zen, bertakoei <strong>Garay</strong> lurralde horietako gobernadore bezala iritsi zela eta Cortések<br />

egindako gerraren ondoriozko kalteengatik mendeku hartzeko prest zegoela jakinarazteko.<br />

Cortés eta han utzi zituen gizonak handik botatzeko berarekin bat egitera<br />

bultzatu zituen.<br />

Mandatariak ere bidali zituen -Gonzalo Docampok zuzenduta-, Cortésen Santiestebango<br />

tenientea zen Pedro de Vallejorekin elkarrizketa zitezen 141 , <strong>Garay</strong>i lurralde hartako<br />

gobernaketa ematen zioten errege-probisioak erakuts ziezazkioten eta probisioak<br />

ikusita, bere asmoa adieraz zezan.<br />

Vallejok Cortési idatzi zion -Cortés Higueras lurmuturrerako espedizio bat prestatzen<br />

ari zen-, zein jarrera izan behar zuen galdetzeko. Bien bitartean, konpromisorik hartu<br />

gabe eta hitz onez, Docampo gainetik kendu zuen. Gómararen bertsioak argi agertzen<br />

ditu Vallejoren jarrera eta benetako asmoak. Vallejo prestatzen ari zen traizioaren<br />

sarrera moduan, hauxe idatzi zuen:“<strong>Garay</strong> envió a Gonzalo de Ocampo a saber qué voluntad<br />

le tenían los de Cortés que estaban en Santisteban del Puerto. El cual volvió diciendo<br />

que buena, y que podía ir allá; mas empero él se engañó o lo engañaron; y así engañó<br />

a <strong>Garay</strong>, que se acercó a los contrarios más de lo que debiera…” 142 .<br />

Izan ere, iruzurra laster agertu zen. Hornigairik ez zituenez, <strong>Garay</strong>ek inguruko herrixketetan<br />

banatu zituen gizonak, eta baterako indar bezala izan lezakeen eraginkortasuna<br />

eta ahalmena galdu zituen eta bera baino indar gutxiago zuen aurkari baten menpe<br />

geratu zen. Talde horietako bat, Nachapalan herrixkan kokatu zena, elikagairik ez zuenez,<br />

indiarrei lapurtu zizkien. Aitzakia horrekin barkatzen du ekintza hau, behintzat,<br />

Gómarak: “salieron los de Santisteban a escondidas, que sabían la tierra, y dieron en los<br />

de caballo de <strong>Garay</strong>, que estaban en Nachapalan, pueblo muy grande, y prendieron al<br />

capitán Albarado con otros cuarenta, por usurpadores de la tierra y ropa ajena. De lo cual<br />

recibió <strong>Garay</strong> mucho daño y enojo.” 143 .<br />

141 Litekeena da Pedro de Vallejo Angleríak <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong>en herrikidetzat hartu zuen horietako bat: “<strong>Garay</strong> se vio con dos paisanos<br />

suyos de España, que habitaban allí…”. Horrela balitz, agian Vallejokoa zen (Menan, <strong>Bizkaiko</strong> Enkarterrien mugakide). Etxe hau<br />

Muñatonesko Salazartarrekin ahaidetuta zeuden ezkontzez. Enkarterrietako beste leku batzuetan eta Barakaldon ere egon zen Vallejo<br />

abizenaren etxea.<br />

142 GÓMARA, FRANCISCO LÓPEZ, “Conquista de México”, 398. or.<br />

143 Ibíd.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!