Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
108 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
nen ondorioak nekez eztabaida daitezke, eta egiaztatu besterik ez dago Angleríak<br />
adierazten zituen 70 legoak ezin direla egotzi Soto de la Marina ibaiari, Pánucotik<br />
32 legoatara baitago; Gómarak proposatzen zuen tarte bera: “…el río de Palmas cae<br />
treinta leguas encima de Pánuco, hacia el norte” 136 .<br />
Álvarez de Pinedak Río Grande ibaiaren ertzetan mugarri moduan utzi zuen froga<br />
fi sikoa bat dator ondorio hauekin: bere izena eta <strong>Garay</strong>en izena inskribatuta zituen<br />
harria -E. Chipmanek harriaz egin zuen argazkia erantsi dugu 77. orrialdean- 137 , harriaren<br />
benetakotasuna eztabaidagarria bada ere. Dena den, adierazitakoa ikusita, litekeena<br />
da <strong>Garay</strong>i zor izatea ibai horren lehenengo esplorazioa (1519. urtekoa) eta,<br />
ziurtasunez, ibaiaren ibilguaren esplorazioa (1523. urtekoa). Ondorioz, eta kontrakoa<br />
frogazen ez den bitartean, agerikoa da <strong>Garay</strong> izan zela Río Grande ibaira iritsi eta<br />
hori esploratu zuen lehenengo europarra.<br />
<strong>Garay</strong>ek bergantin batekin eta ehun gizonekin bidali zuen Gonzalo Docampo ibaian<br />
gora esplora zezan. Docampok hamabost legoa joan zen ibaian gora eta laugarren<br />
egunean itzuli zen, lurraldea jendeztatzeko egokia ez zela eta, gainera, bertan ez zela<br />
inor bizi adieraziz. Bildu egin ziren eta aho batez erabaki zuten Pánuco ibairantz abiatzea,<br />
Mexikorantz, hots, Cortési aurre ematera.<br />
Bernal Díazen aburuz, une horretan erabaki zuen <strong>Garay</strong>ek “<strong>Garay</strong>ana” izeneko hiribildua<br />
fundatzea eta ez Kubatik irten aurretik -lehen adierazi dugun bezala-. Ondoren, bere soldaduak<br />
adoretu zituen eta banderak babesik gabe utziko ez zituztelako zina hartu zien 138 .<br />
<strong>Garay</strong>ek arma-gizonak -400 oinezko eta 120 zaldizko inguru- lehorrerarazi zituen, beraiekin<br />
lurrez aurrera egiteko, beraiekin beharrezko hornidura bakarrik zeramatela.<br />
Itsasontzietan kostaldetik beraien atzetik joateko agindu zion Grijalvari, gizonak hornitzeko.<br />
Litekeena da, erabaki horrekin lurraldea esploratu nahi izatea eta, egokia balitz,<br />
kokalekuren bat sortzea; baina ezin izan zuten inoiz imajinatu aurrean zuten bidaia hain<br />
nekeza izango zenik. Horrela, armada helmugara iritsi zenean, lur jota, egoera negargarrian<br />
eta etsita zeuden.<br />
<strong>Garay</strong>en soldaduak hiru egunez ibili ziren, kostaldetik urrundu gabe, lokaztien artean<br />
arrastaka, ibai handi batera iritsi arte -Montealto izena jarri zioten- eta beraiek<br />
egindako baltsetan eta abandonaturik aurkitu zituzten kanoa batzuetan zeharkatu<br />
zuten. Ibaia igaro ondoren eta urmael handi bat inguratu eta gero, egun berean indigenek<br />
abandonatu zuten herri batera iritsi ziren, eta han bizigaiak -artoa, oiloak eta<br />
guaiabak- aurkitu zituzen. Chilako indiar batzuk, mexikarra ulertzen zutenak, harrapatu<br />
zituzten eta opari batzuk eman ondoren, mezulari bidali zituzten inguruko he-<br />
136 Ibid. 14. or.<br />
137 Donald E. Chipmanek “Spanish Texas, 1519-1821” liburuan sartu duen argazkia (26.or.), Eleanor Galtek eman ziona.<br />
138 “...acordó el <strong>Garay</strong> de tomar juramento a todos sus soldados que no le desampararían sus banderas, e que le obedecerían como a tal capitán<br />
general, e nombró alcaldes y regidores y todo lo perteneciente a una villa; dijo que se había de nombrar la villa <strong>Garay</strong>ana...” (CASTILLO,<br />
BERNAL DÍAZ. “Verdadera Historia...”. 213. or.).
Change language