Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />
kontratuzko harremanetik haratago zihoan, <strong>Garay</strong> Kolonen begikoa izan zelako eta Kolon<br />
<strong>Garay</strong>i irakasteaz arduratu zelako eta, denboraz, une larri batean, hain zuzen Roldánen<br />
matxinadan, notario izendatu zuelako. Geroago, harremana lagunarteko bilakatu<br />
zen, <strong>Garay</strong> Ana Muñiz de Perestrello aurkitzailearen lobarekin ezkondu zenean Kolondarrekin<br />
ahaidetu zenean. <strong>Garay</strong>en bizitzan erregea bera, Fernando Katolikoa, oso pertsona<br />
garrantzisua izan zen. Izan ere, Jamaikan laborantzan eta abere-hazkuntzan jarduteko<br />
abeletxe batzuk sortzeko elkartu zen erregearekin, Espainiatik Mundu Berrira iristen<br />
ziren ontzidiak hornitzeko helburuz. Abeletxe horiei esker, Aurkikuntzaren ondorengo<br />
urteetan sortu zen intendentzia-arazo larria konpondu zen. Elkarte hura oso eraginkorra<br />
eta beharrezkoa izan zenez, erregearen oinordekoek <strong>Garay</strong> hil ondoren ere indarrean<br />
mantendu zuten. Era berean, <strong>Garay</strong>ek Miguel Díaz de Aux aragoiarrarekin (bera ere,<br />
oroimen historikoak bidegabeki tratatu duena) izan zuen harremana azpimarratu beharra<br />
dago. Aldi berean iritsi ziren biak Ameriketara eta, nork bere bidea hartu behar izan<br />
bazuen ere, beti elkartu ziren, bien arteko merkataritza-ekintzak zirela eta. Oso bitxia<br />
da biek ekindako ekintzetan antzematen dugun paralelismoa: Miguel Díazek, 1508an,<br />
Ponce de Leónekin batera, San Juan de Puerto Rico konkistatzeari ekin zion, eta urte<br />
batzuk geroxeago, <strong>Garay</strong>ek espedizio bat antolatu zuen Guadalupe irla konkistatzeko;<br />
bata Puerto Ricoko aguazil nagusia izan zen; bestea, Santo Domingokoa; Auxek herriak<br />
eta hiribilduak fundatu zituen, hala nola, San Germán (Puerto Rico), eta <strong>Garay</strong>ek ere batzuk<br />
fundatu zituen, esaterako, Santiago de la Vega (gaur egun, Jamaikako Spanish Town)<br />
edo Oristán (gaur egun, Jamaikako Bluefi elds). <strong>Garay</strong>en eta Auxen arteko harremanak<br />
Ameriketara iritsi zirenetik, hil ziren arte iraun zuen. Dena den, <strong>Garay</strong>ek inguruan izan<br />
zituen pertsonaia guztien artean, Hernán Cortés nabarmendu beharra dago, bien arteko<br />
liskarragatik eta, azken fi nean, Cortés izan zelako <strong>Garay</strong>en zoritxarraren eta heriotzaren<br />
eragilea. Cortés, harrik gabeko goranahi itsuaren sinonimo, duelu desberdina izan zuen<br />
<strong>Garay</strong>ekin, hots, garaipeneranzko bidea ulertzeko bi modu desberdinen arteko istilua.<br />
<strong>Garay</strong> negozio-gizona izan zen, merkatari bizkorra, ukitzen zuen oro diru bihurtzeko dohain<br />
berezia zuena. Baina, aldi berean, Guadalupe irla konkistatzeko alferrikako ahaleginaz<br />
eta geroago, Pánuco lurraldean izan zuen porrotaz erakutsiko zuen bezala, ez zuen<br />
dohain militarrik, eta gainerakoak konbentzitzeko gaitasun ukaezina izan bazuen ere, ez<br />
zuen, inolaz ere, Cortésen erakargarritasuna. <strong>Garay</strong>en buruzagitza-dohainak bere saltsan<br />
zegoenean baino ez ziren agertzen; ustekabeko egoeretan, gaitasun hori gain behera<br />
etortzen zen eta jendetza-buruzagien iruditik aldentzen zen. Aurkaria, Cortés, ausarta<br />
eta adoretsua zen, eta <strong>Garay</strong> bezala, gizon azkarra zen, oportunista izateko jaioa. Baina,<br />
<strong>Garay</strong> ez bezala, Cortések ez zuen eskrupulurik; bere helburuak lortzeak metodoak<br />
(gezurra, saldukeria eta erailketa barne) justifi katzen zituen. Giza zuhurkeriak manipulatzeko<br />
dohain berezia zuen; goranahiak bultzatzen zuen eta berarekin zeudenengan<br />
salió...” – Indietako Agiritegi Nagusia (aurrerantzean, I.A.N.) PATRONATUA,12,N.2, R.1. 1512. urtea-. Terreros 1504an hil zen, Jamaikan,<br />
Bartolomé Koloni Porrastarren kontra borrokatzen laguntzen ari zela.