24.01.2013 Views

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Francisco Garay - Bizkaiko Batzar Nagusiak

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

8 <strong>Francisco</strong> de <strong>Garay</strong> Lehenengo euskal exploratzaile gailena<br />

kontratuzko harremanetik haratago zihoan, <strong>Garay</strong> Kolonen begikoa izan zelako eta Kolon<br />

<strong>Garay</strong>i irakasteaz arduratu zelako eta, denboraz, une larri batean, hain zuzen Roldánen<br />

matxinadan, notario izendatu zuelako. Geroago, harremana lagunarteko bilakatu<br />

zen, <strong>Garay</strong> Ana Muñiz de Perestrello aurkitzailearen lobarekin ezkondu zenean Kolondarrekin<br />

ahaidetu zenean. <strong>Garay</strong>en bizitzan erregea bera, Fernando Katolikoa, oso pertsona<br />

garrantzisua izan zen. Izan ere, Jamaikan laborantzan eta abere-hazkuntzan jarduteko<br />

abeletxe batzuk sortzeko elkartu zen erregearekin, Espainiatik Mundu Berrira iristen<br />

ziren ontzidiak hornitzeko helburuz. Abeletxe horiei esker, Aurkikuntzaren ondorengo<br />

urteetan sortu zen intendentzia-arazo larria konpondu zen. Elkarte hura oso eraginkorra<br />

eta beharrezkoa izan zenez, erregearen oinordekoek <strong>Garay</strong> hil ondoren ere indarrean<br />

mantendu zuten. Era berean, <strong>Garay</strong>ek Miguel Díaz de Aux aragoiarrarekin (bera ere,<br />

oroimen historikoak bidegabeki tratatu duena) izan zuen harremana azpimarratu beharra<br />

dago. Aldi berean iritsi ziren biak Ameriketara eta, nork bere bidea hartu behar izan<br />

bazuen ere, beti elkartu ziren, bien arteko merkataritza-ekintzak zirela eta. Oso bitxia<br />

da biek ekindako ekintzetan antzematen dugun paralelismoa: Miguel Díazek, 1508an,<br />

Ponce de Leónekin batera, San Juan de Puerto Rico konkistatzeari ekin zion, eta urte<br />

batzuk geroxeago, <strong>Garay</strong>ek espedizio bat antolatu zuen Guadalupe irla konkistatzeko;<br />

bata Puerto Ricoko aguazil nagusia izan zen; bestea, Santo Domingokoa; Auxek herriak<br />

eta hiribilduak fundatu zituen, hala nola, San Germán (Puerto Rico), eta <strong>Garay</strong>ek ere batzuk<br />

fundatu zituen, esaterako, Santiago de la Vega (gaur egun, Jamaikako Spanish Town)<br />

edo Oristán (gaur egun, Jamaikako Bluefi elds). <strong>Garay</strong>en eta Auxen arteko harremanak<br />

Ameriketara iritsi zirenetik, hil ziren arte iraun zuen. Dena den, <strong>Garay</strong>ek inguruan izan<br />

zituen pertsonaia guztien artean, Hernán Cortés nabarmendu beharra dago, bien arteko<br />

liskarragatik eta, azken fi nean, Cortés izan zelako <strong>Garay</strong>en zoritxarraren eta heriotzaren<br />

eragilea. Cortés, harrik gabeko goranahi itsuaren sinonimo, duelu desberdina izan zuen<br />

<strong>Garay</strong>ekin, hots, garaipeneranzko bidea ulertzeko bi modu desberdinen arteko istilua.<br />

<strong>Garay</strong> negozio-gizona izan zen, merkatari bizkorra, ukitzen zuen oro diru bihurtzeko dohain<br />

berezia zuena. Baina, aldi berean, Guadalupe irla konkistatzeko alferrikako ahaleginaz<br />

eta geroago, Pánuco lurraldean izan zuen porrotaz erakutsiko zuen bezala, ez zuen<br />

dohain militarrik, eta gainerakoak konbentzitzeko gaitasun ukaezina izan bazuen ere, ez<br />

zuen, inolaz ere, Cortésen erakargarritasuna. <strong>Garay</strong>en buruzagitza-dohainak bere saltsan<br />

zegoenean baino ez ziren agertzen; ustekabeko egoeretan, gaitasun hori gain behera<br />

etortzen zen eta jendetza-buruzagien iruditik aldentzen zen. Aurkaria, Cortés, ausarta<br />

eta adoretsua zen, eta <strong>Garay</strong> bezala, gizon azkarra zen, oportunista izateko jaioa. Baina,<br />

<strong>Garay</strong> ez bezala, Cortések ez zuen eskrupulurik; bere helburuak lortzeak metodoak<br />

(gezurra, saldukeria eta erailketa barne) justifi katzen zituen. Giza zuhurkeriak manipulatzeko<br />

dohain berezia zuen; goranahiak bultzatzen zuen eta berarekin zeudenengan<br />

salió...” – Indietako Agiritegi Nagusia (aurrerantzean, I.A.N.) PATRONATUA,12,N.2, R.1. 1512. urtea-. Terreros 1504an hil zen, Jamaikan,<br />

Bartolomé Koloni Porrastarren kontra borrokatzen laguntzen ari zela.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!