La tradición textual de «La ilustre fregona» atribuida a Lope de Vega

La tradición textual de «La ilustre fregona» atribuida a Lope de Vega La tradición textual de «La ilustre fregona» atribuida a Lope de Vega

cvc.cervantes.es
from cvc.cervantes.es More from this publisher
14.01.2013 Views

706 MARCOPRESOTTO Criticón, 87-88-89,2003 Paralelamente, unos versos más adelante, el mismo gracioso Pepín explicará cuáles son los comportamientos que no deben tenerse nunca en esos tiempos. Sin tener necesariamente una relación directa, a causa de las notables diferencias en la explotación del motivo, parece cierto que las dos obras participan de una misma tendencia. Si La ilustre fregona, así como nos ha llegado, pertenece al corpus dramático de Lope de Vega, y se trata de la misma comedia que se representó hacia 1630 en Madrid, entonces deberá volverse a considerar el período de aclimatación del motivo y las generaciones de dramaturgos involucradas. También es verdad que, como siempre ocurre con el teatro de la época, las posibilidades alternativas se multiplican; entre ellas, puede suponerse que el texto que tenemos sea una refundición tardía de la obra de Lope, donde la inserción del motivo ha sido obra de un dramaturgo posterior, quien sería el responsable de los principales defectos del estilo. Por el momento, a falta de elementos concretos, debemos atribuir este texto a Lope, y deducir que vuelve a escribir, en los últimos años de su vida, una obra sobre el tema de La ilustre fregona, pero sin utilizar sus comedias primerizas y remitiendo esta vez explícitamente a la novela de Cervantes; el argumento da pie al artista para tratar cómicamente la tradición del «amor al uso», convirtiendo la pieza en un interesante antecedente de las producciones calderonianas y sobre todo de la comedia de Antonio de Solís. Referencias bibliográficas ARELLANO, Ignacio, Historia del Teatro Español del siglo XVII, Madrid, Cátedra, 1995. y Frédéric SERRALTA, Introducción a Pedro Calderón de la Barca, Mañanas de abril y mayo. Antonio de Solís y Rivadeneyra, El amor al uso, Toulouse, PUM (Anejos de Criticón, 5), 1995. CAÑIZARES, José de, La ilustre fregona, ed. Marco Presotto, Rimini, Panozzo, 2001. CASTILLO SOLÓRZANO, Alonso de, Las harpías de Madrid, ed. Pablo Jauralde Pou, Madrid, Castalia, 1985. COTARELO Y MORÍ, Emilio, Introducción a La gran comedia de la ilustre fregona, en Obras de Lope de Vega (Nueva edición), Madrid, Real Academia Española, t. VI, 1928, pp. xxn-xxiii. FUCILLA, Joseph G., «Reconstituting the text of the comedia La ilustre fregona y amante al uso, ascribed to Lope de Vega», Renaissance and Reformation, 8, 2, 1971, pp. 60-68. GARCÍA MARTÍN, Manuel, Cervantes y la comedia española en el siglo XVII, Salamanca, Universidad de Salamanca, 1980. JURADO SANTOS, Agapita, «Lope, Cervantes y La ilustre fregona», en «Otro Lope no ha de haber», ed. Maria Grazia Profeti, Firenze, Atesa, 2000, pp. 63-83. MOLL, Jaime, «Diez años sin licencias para imprimir comedias y novelas en los reinos de Castilla: 1625-1634», Boletín de la RAE, 54, 1974, pp. 97-103. MORLEY, S. Griswold y Courtney BRUERTON, Cronología de las comedias de Lope de Vega, Madrid, Gredos, 1968. OLIVER ASÍN, Jaime, «Sobre los orígenes de La ilustre fregona», Boletín de la RAE, 15, 1928, pp. 224-231. PEDRAZA JIMÉNEZ, Felipe, «Hacia una edición crítica de La vega del Parnaso», Anuario Lope de Vega, 2, 1996, pp. 111-127. PORTUONDO, Augusto A., Diez comedias atribuidas a Lope de Vega. Estudio de su autenticidad, Charlottesville, Biblioteca del Siglo de Oro, 1980.

LA ILUSTRE FREGONA ATRIBUIDA A LOPE DE VEGA 707 PRESOTTO, Marco, «La mayor virtud de un rey. Note sul processo compositivo di una commedia di Lope», Cultura Neolatina, 59, 3-4, 1999, pp. 349-371. , Le commedie autografe di Lope de Vega, Kassel, Reichenberger, 2000. PROFETI, Maria Grazia, «La Vega di Lope», en Varia Hispánica. Homenaje a Alberto Porqueras Mayo, eds. Joseph L. Laurenti y Vern G. Williamsen, Kassel, Reichenberger, 1989, pp. 443- 453. RENNERT, Hugo A. y Américo CASTRO, Vida de Lope de Vega, Salamanca, Anaya, 1968. SERRALTA, Frédéric, Antonio de Solís et la «comedia» d'intrigue, Toulouse, France-Ibérie Recherche, 1987. , «La problemática textual de Las bizarrías de Belisa», Anuario Lope de Vega, 2, 1996, pp. 153-169. SOLÍS Y RIVADENEYRA, Antonio de, El amor al uso, éd. de Frédéric Serralta, Toulouse, PUM (Anejos de Criticón, 5), 1995. VEGA CARPIÓ, Lope de, Barlaán y Josafat, ed. de José Fernández Montesinos, Madrid, Hernando, 1935. , La gran comedia de la ilustre fregona, en Obras de Lope de Vega (Nueva edición), ed. Emilio Cotarelo y Mori, Madrid, Real Academia Española, t. VI, 1928, pp. 424-456. , La noche toledana, ed. Agustín Sánchez Aguilar, en Comedias de Lope de Vega. Parte III, coord. Luigi Giuliani, Lleida, Milenio, 2002, pp. 57-251. , Parte veintecinco perfecta y verdadera de las comedias del Fénix de España Frey Lope Félix de Vega Carpió..., Zaragoza, Pedro Vergés, a costa de Roberto Deuport, 1647. , Rimas humanas y divinas del licenciado Tomé de Burguillos, ed. Antonio Carreño, Salamanca, Almar, 2002. Venticuatro parte perfecta de las comedias del Fénix de España Frey Lope Félix de Vega Carpió..., Zaragoza, Pedro Verges, 1641. ZIOMEK, Henryk, A Paléographie Edition of Lope de Vega's Autograph Play «La nueva victoria de D. Gonzalo de Cordoua», PH. D., University of Minnesota, 1960. PRESOTTO, Marco. «La tradición textual de La ilustre fregona atribuida a Lope de Vega». En Criticón (Toulouse), 87-88-89, 2003, pp. 697-708. Resumen. El artículo presenta un estudio de la tradición textual de la comedia La ilustre fregona, atribuida a Lope de Vega según una edición del siglo xvn, y también transmitida por un testimonio manuscrito de la misma época en la Biblioteca Apostólica Vaticana. Tras el análisis de las variantes y del ámbito de aparición de la publicación antigua, el autor llega a fijar las líneas de trabajo hacia una nueva edición de la obra, manteniendo la atribución al dramaturgo; señala además la importancia del motivo del "amor al uso", cuya amplia explotación en el teatro de la segunda mitad del siglo xvn tiene aquí un importante antecedente. Résumé. La tradition textuelle de la pièce de La ilustre fregona, pièce attribuée à Lope de Vega dans une édition du xvn e siècle, et dont on possède un état manuscrit de la même époque, conservé à la Bibliothèque Apostolique du Vatican. Analyse des variantes et du contexte d'apparition de l'édition ancienne; orientations principales d'une nouvelle édition de l'œuvre dont est maintenue l'attribution à Lope de Vega; importance du motif de P"amor al uso", qui fait de cette pièce un antécédent notable de l'ample exploitation du motif dans la production dramatique de la deuxième moitié du XVII e siècle. Summary. The article présents a study of the textual tradition of the play La ilustre fregona, ascribed to Lope de Vega in a seventeenth century édition, and also transmitted in a manuscript of the same period in the Vatican Apostolic Library. Through the analysis of the variants and the context of apparition of the early publication, the author establishes the principal Unes for a new édition of the work, maintaining the

LA ILUSTRE FREGONA ATRIBUIDA A LOPE DE VEGA 707<br />

PRESOTTO, Marco, «<strong>La</strong> mayor virtud <strong>de</strong> un rey. Note sul processo compositivo di una commedia<br />

di <strong>Lope</strong>», Cultura Neolatina, 59, 3-4, 1999, pp. 349-371.<br />

, Le commedie autografe di <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>, Kassel, Reichenberger, 2000.<br />

PROFETI, Maria Grazia, «<strong>La</strong> <strong>Vega</strong> di <strong>Lope</strong>», en Varia Hispánica. Homenaje a Alberto Porqueras<br />

Mayo, eds. Joseph L. <strong>La</strong>urenti y Vern G. Williamsen, Kassel, Reichenberger, 1989, pp. 443-<br />

453.<br />

RENNERT, Hugo A. y Américo CASTRO, Vida <strong>de</strong> <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>, Salamanca, Anaya, 1968.<br />

SERRALTA, Frédéric, Antonio <strong>de</strong> Solís et la «comedia» d'intrigue, Toulouse, France-Ibérie<br />

Recherche, 1987.<br />

, «<strong>La</strong> problemática <strong>textual</strong> <strong>de</strong> <strong>La</strong>s bizarrías <strong>de</strong> Belisa», Anuario <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>, 2, 1996, pp.<br />

153-169.<br />

SOLÍS Y RIVADENEYRA, Antonio <strong>de</strong>, El amor al uso, éd. <strong>de</strong> Frédéric Serralta, Toulouse, PUM<br />

(Anejos <strong>de</strong> Criticón, 5), 1995.<br />

VEGA CARPIÓ, <strong>Lope</strong> <strong>de</strong>, Barlaán y Josafat, ed. <strong>de</strong> José Fernán<strong>de</strong>z Montesinos, Madrid,<br />

Hernando, 1935.<br />

, <strong>La</strong> gran comedia <strong>de</strong> la <strong>ilustre</strong> fregona, en Obras <strong>de</strong> <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong> (Nueva edición), ed.<br />

Emilio Cotarelo y Mori, Madrid, Real Aca<strong>de</strong>mia Española, t. VI, 1928, pp. 424-456.<br />

, <strong>La</strong> noche toledana, ed. Agustín Sánchez Aguilar, en Comedias <strong>de</strong> <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>. Parte III,<br />

coord. Luigi Giuliani, Lleida, Milenio, 2002, pp. 57-251.<br />

, Parte veintecinco perfecta y verda<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> las comedias <strong>de</strong>l Fénix <strong>de</strong> España Frey <strong>Lope</strong> Félix<br />

<strong>de</strong> <strong>Vega</strong> Carpió..., Zaragoza, Pedro Vergés, a costa <strong>de</strong> Roberto Deuport, 1647.<br />

, Rimas humanas y divinas <strong>de</strong>l licenciado Tomé <strong>de</strong> Burguillos, ed. Antonio Carreño,<br />

Salamanca, Almar, 2002.<br />

Venticuatro parte perfecta <strong>de</strong> las comedias <strong>de</strong>l Fénix <strong>de</strong> España Frey <strong>Lope</strong> Félix <strong>de</strong> <strong>Vega</strong><br />

Carpió..., Zaragoza, Pedro Verges, 1641.<br />

ZIOMEK, Henryk, A Paléographie Edition of <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>'s Autograph Play «<strong>La</strong> nueva victoria<br />

<strong>de</strong> D. Gonzalo <strong>de</strong> Cordoua», PH. D., University of Minnesota, 1960.<br />

PRESOTTO, Marco. «<strong>La</strong> <strong>tradición</strong> <strong>textual</strong> <strong>de</strong> <strong>La</strong> <strong>ilustre</strong> fregona <strong>atribuida</strong> a <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>». En<br />

Criticón (Toulouse), 87-88-89, 2003, pp. 697-708.<br />

Resumen. El artículo presenta un estudio <strong>de</strong> la <strong>tradición</strong> <strong>textual</strong> <strong>de</strong> la comedia <strong>La</strong> <strong>ilustre</strong> fregona, <strong>atribuida</strong> a<br />

<strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong> según una edición <strong>de</strong>l siglo xvn, y también transmitida por un testimonio manuscrito <strong>de</strong> la<br />

misma época en la Biblioteca Apostólica Vaticana. Tras el análisis <strong>de</strong> las variantes y <strong>de</strong>l ámbito <strong>de</strong> aparición<br />

<strong>de</strong> la publicación antigua, el autor llega a fijar las líneas <strong>de</strong> trabajo hacia una nueva edición <strong>de</strong> la obra,<br />

manteniendo la atribución al dramaturgo; señala a<strong>de</strong>más la importancia <strong>de</strong>l motivo <strong>de</strong>l "amor al uso", cuya<br />

amplia explotación en el teatro <strong>de</strong> la segunda mitad <strong>de</strong>l siglo xvn tiene aquí un importante antece<strong>de</strong>nte.<br />

Résumé. <strong>La</strong> tradition textuelle <strong>de</strong> la pièce <strong>de</strong> <strong>La</strong> <strong>ilustre</strong> fregona, pièce attribuée à <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong> dans une<br />

édition du xvn e siècle, et dont on possè<strong>de</strong> un état manuscrit <strong>de</strong> la même époque, conservé à la Bibliothèque<br />

Apostolique du Vatican. Analyse <strong>de</strong>s variantes et du contexte d'apparition <strong>de</strong> l'édition ancienne; orientations<br />

principales d'une nouvelle édition <strong>de</strong> l'œuvre dont est maintenue l'attribution à <strong>Lope</strong> <strong>de</strong> <strong>Vega</strong>; importance du<br />

motif <strong>de</strong> P"amor al uso", qui fait <strong>de</strong> cette pièce un antécé<strong>de</strong>nt notable <strong>de</strong> l'ample exploitation du motif dans<br />

la production dramatique <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uxième moitié du XVII e siècle.<br />

Summary. The article présents a study of the <strong>textual</strong> tradition of the play <strong>La</strong> <strong>ilustre</strong> fregona, ascribed to <strong>Lope</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Vega</strong> in a seventeenth century édition, and also transmitted in a manuscript of the same period in the<br />

Vatican Apostolic Library. Through the analysis of the variants and the context of apparition of the early<br />

publication, the author establishes the principal Unes for a new édition of the work, maintaining the

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!