apoio social e hipertension arterial esencial - Universidade de Vigo

No estudio poboacional de Framingham asociouse a diminución da variabilidade da
frecuencia cardíaca a un aumento da mortalidade total en homes e mulleres. En pacientes
hipertensos, os resultados mostraron que para un aumento da frecuencia cardíaca de 40 latidos
por minuto o Odds Ratio para todas as causas de mortalidade foi estatísticamente
significativo 138 .
No noso estudio non encontramos diferencias con significación estatística entre a
frecuencia cardíaca inicial e final, pero si respecto da frecuencia cardíaca media. De tal modo, que
observamos que a frecuencia cardíaca media, medida co aparello automático OMRON HEM-750
CP, é maior nos hipertensos que sufriron AVE de alto impacto. A diferencia mantense con
significación estatística tras controlar os resultados polo sexo, idade e o uso de fármacos que
puideran estar influíndo na medición final.
Temos que comentar que, clínicamente, o impacto desta asociación non é moi relevante,
pois a diferencia de 9 l.p.m., que encontramos no noso estudio, dista bastante dos 40 l.p.m.,
que adquiren significación prognóstica no estudio Framigham. Pero estes resultados están en
consonancia co efecto fisiopatolóxico do estrés psicosocial e as súas consecuencias clínicas no
aparato cardiovascular , referidas en estudios de laboratorio con modelos animais e humanos 34
e resumidos visúalmente na figura 4. Por outro lado, deberemos ter en conta, á hora de
interpretar este achado, no noso estudio, o escaso número de pacientes (n=16) que presentaron
altos AVE. Seguramente se o tempo de seguimento fose máis prolongado, o número de casos
incrementaríase.
125