santurtzi - Bizkaiko Batzar Nagusiak

29
Forjaketa Artistikoa Bizkaiko Enkarterrin
gainean jartzen zituzten [Balmasedako Markesaren Plazako etxea (1.342. irud.) eta San Diez
auzoko (Turtzioz) etxea (1.518. irud.)].
Beste aldaba batzuk iltze baten bidez eutsita daude [Manzaneda de Biañeseko (Karrantza)
Angulo Jauregia (1.623. irud.) eta XVIII. mendeko Muskizeko jauregia (274. irud.)]
Aldabak ingude txiki bat jotzen zuen, ingude hori, eskuarki, pieza soil bat izaten zen. Zentzu
horretan, Karrantzako Lanzas Agudas auzoko etxe bateko (1850) aldaba bat azpimarratu behar
da, diseinuaren bakuntasunagatik (1.796. irud.). Horrez gain, ingude horiek xafla moztuko
ezkutu baten gainean egoten ziren [El Valle auzoko (Muskiz) Treto Jauregia (175. irud.) eta
Soscaño auzoko (Karrantza) etxea (1.687. irud.)].
Aldaba batzuen biraketa ezkutatuta dago, lore itxurako xafla moztuen bidez [Mercadillo auzoko
(Sopuerta) Ospitale Etxea (327. irud.) eta Sendeja Oinetxea (1747) El Valle auzoan
(Muskiz) (157. irud.)]
Bestalde, Muskizko González Jauregiko (1726) aldabak, XX. mendearen hasieran tokiko tradizioak
gordetzeko zegoen errespetu sutsuaren eraginez, hogeiko hamarkadan higiezinaren
jatorrizko eraikuntza sasoian nagusi ziren formen arabera egin zituzten (1.920. irud.). Ildo
berean, XX. mendearen erdi inguruan, Gordexolako Madaria Jauregiko aldaba egin zen, orburu
bikoitzeko barrote batekin (1.000. irud.). Aldaba horrek 1800eko formak gorde zituen,
eta Portugaleteko Victor Txabarri kaleko 14. zenbakiko etxekoaren berdina da (2. irud.). Era
berean, Trapagan oraintsu berritu duten etxe bateko aldaba XIX. mendearen hasierako estiloan
egin dute eta, beraz, bat dator etxea eraiki zen sasoian nagusi ziren formekin (1.925. irud.).
Balkoietako ateak
Balkoietako ateak bi orrikoak ziren beti eta, barruko ateak bezala, panelatuak izaten ziren
(526. irud.). Goiko erdia neurri batean libre egoten zen, ez zeukan kristalik eta kontraleiho
panelatu bat izaten zuen hutsuneak estaltzeko. Jakina, goiko partean eremu trinko bat egoten
zen, panelatuekin.
Balkoiko ateko orri bakoitzak biratzeko hiru bisagra izaten zituen. Ertzetako bisagrak luzeak
izaten ziren, tartekoa, berriz, txikiagoa, bertan zegoelako leihoaren hutsunea [Gordexolako
Oxirando Dorrea (1.157. irud.) eta Sopuertako Urioste etxea (414. irud.)]. Salbuespen legez,
balkoi batzuetako ateek bi bisagra baino ez zituzten izaten [Zubiete auzoko (Gordexola) Ubieta
Jauregia (956. irud.)]. Tarteko bisagren diseinuak, oso degeneratuta bada ere, igelen atzeko
hankak dakarzkigu gogora, eta, horregatik, igel-hanka bisagrak esaten zaie [El Valle auzoko
(Muskiz) Alvarado Jauregia (204. irud.)].
XVIII. mendearen amaieran eta XIX.aren hasieran halkoi-ate batzuetan gustu frantziarreko
forma biribilak sartu ziren [San Julian auzoko (Muskiz) 15. zenbakiko jauregia (248. irud.)]
Ateak espainoleta baten bidez ixten ziren (Artzentaleseko Llaguno Jauregia) (1.428. irud.).