santurtzi - Bizkaiko Batzar Nagusiak

Juan de Amesti Mendizabal
zoru bati eusten dio. Baina, zoru hori, astiro-astiro, egurrezko beste batez ordeztu da, denboraren
joanean izandako narriaduraren ondorioz (109. eta 181. irud.). Oinarri aldaera honek babes
batzuk ditu pletina ertzak eta harlauzak estaltzeko (104. eta 117. irud.). Batzuk oso bakunak
dira; beste batzuk, berriz, barrokoagoak, eta horiek iltzeekin apainduta dauden xafla moztuko
irudi batzuk dituzte, eskailera formakoak (1.393. irud.). Beste eredu bat Enkarterriko elizetako
pulpituen oinarrietako babesgarrien antzekoa da (323. eta 1.296. irud.) (Ikus: Sopuertako Gorostiza
etxea eta Balmasedako Santa Klara Komentuko Elizako pulpitua).
Era berean, molduratutako harri handiz egindako oinarriak dituzten balkoiak ere ugariak dira
(152., 206., 220. eta 240. irud.). Hala ere, esan behar da XIX. mendean eraikitako balkoien
oinarriak Barroko garaikoak baino soilagoak eta ez hain garatuak direla (402. eta 853. irud.).
Balkoi motetako hirugarrenak, oinarrian, zuburuetara jositako ohola dauka. Zuburu horiek pisuaren
zoruko hagen kanpo luzapena dira (728. eta 894. irud.). Hala ere, era honetako balkoiak
oso urriak dira.
Barandaren gorputza burdina forjatuko balaustrez osatuta dago, eta goiko eta beheko parteetan
errematxatuta daude, horman sartzen diren pletinetara, hain zuzen ere. Balaustrerik ohikoena
madari-balaustrea deritzona da. Sekzio zirkularrekoa da, gutxi gorabehera 22 mm-ko diametrokoa,
eraztunak ditu eta madari itxurako hantura bat du. Gutxi gorabehera metro bateko
altuera izaten dute (1.232. eta 1.681. irud.). Madari-barrote asko eta askotarikoak daude, eraztunen
banaketaren arabera, madariaren diseinuaren arabera, eta lodieraren arabera –askoz txikiagoa
XIX. mendean– (1.534. irud.).
Balkoietako balaustradetan egoten diren beste barrote batzuk madari bikoitzekoak dira (151.,
1.668. eta 1.753. irud.). Horien artean Lanestosako Arena kaleko 14. zenbakiko etxearen barrotea
azpimarra liteke (1.903. irud.).
Eraztun-balaustrea, hau da, madari itxurakoa, askoz urriagoa da (340. irud.).
Balaustrerik ugariena, seguruenik, bai balkoiaren ertzetan, bai barroteen artean, orburu-balaustrea
izango da (265. irud.). Orburu itxura lortzeko madari-barrote bat zizelkatu behar da,
itxura hostotsu bat lortzeko. Kasu batzuetan, orburu-barroteak beheko partean ebaketa lauki
batzuk izaten ditu, koska soil batzuekin (221. eta 1.452. irud.). Barrotea orburu bikoitzekoa ere
izan daiteke, abildade handiz egindakoa (335. irud.) edo baldarragoa (895. irud.). Irudi honen
bertsio ugarietako beste bat San Estebaneko (Karrantza) etxe batean dago. Irudi hori zizelkatu
soil batzuez egina dago, madari-balaustre baten gainean (1.665. irud.). Horrelako beste kasu
bat Gordexolako Ybarra Oinetxean ere badago (989. irud.). Kalitate handiko beste balaustre
bat orburu eta kopa balaustrea da (11., 119., 732. eta 764. irud.).
Azkenik, Muskizko Treto Jauregiaren alboko balkoikoak ere azpimarratu behar dira, bitxiak
direlako (166. irud.). Gauza bera gertatzen da Karrantza Haraneko La Laguna dorreko barrotearekin
ere, izan ere, barrote hori biratutako barrote karratutxoa da, Gotiko estilokoa, eta kasu
bakarra da (1.597. irud.). Era berean, Gueñeseko San Cristobal jauregiak sekzio karratuko
barroteak ditu, eta zizelkatuta egindako irudi soil batzuk (734. irud.).
20