santurtzi - Bizkaiko Batzar Nagusiak
santurtzi - Bizkaiko Batzar Nagusiak
santurtzi - Bizkaiko Batzar Nagusiak
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Juan de Amesti Mendizabal<br />
Burdina industria hori aberatsenen jabetzakoa izan zen, oso garestiak zirelako, eta errotak ere<br />
izaten zituzten inguruan soberako ura hobeto aprobetxatzeko. Somorrostroko El Pobal burdinola<br />
azpimarra dezakegu, Salazartarrena, eta, gero, Quadratarrena, Artzentaleseko Mollinedotarrena,<br />
Gordexolako Artekona.<br />
XVIII. mendearen amaieran burdinolen gainbehera hasi zen, Suediako eta Errusiako burdinak<br />
Europako merkatua okupatu zuenean.<br />
XIX. mendearen erdialde inguruan Bizkaian modernizatu egin zen burdinaren industria.<br />
1848an Boluetako Santa Ana lantegia eraiki zen, 1859an Barakaldoko Nuestra Señora del<br />
Carmen lantegia, 1872an Labe Garaiak, Bilboko burdina eta altzairu lantegia, eta La Vizcaya.<br />
Horiek guztiek, beste batzuekin batera, <strong>Bizkaiko</strong> industria metalurgiko garrantzitsua<br />
osatu zuten, eta industria hark etorkin andana ekarri zituen. Hala ere, Enkarterrik jakin izan<br />
du bere idiosinkrasia gordetzen eta harekin eta denboraren joanean jasotako ekarpen guztiekin<br />
arragoa egiten.<br />
Burdinola haien oroigarri dira ikerketa honetan aurkezten ditugun piezak, haietako burdinaz<br />
eginikoak direlako eta, asko eta asko, bertako lantegietan egin zirelako.<br />
Aukera hau baliatu nahi nuke Somorrostroko El Pobal burdinolaren katalogoaren azala erakusteko.<br />
Burdinola hori Erdi Arokoa da, eta gabiarekin lan egiten jardun zuen XX. mendearen<br />
erdietara arte, Pérez Ibarrondotarren eskutik (696. irud.).<br />
Lan honetan Enkarterriko haranetako eta hiribilduetako forjaketa elementuen ikerketa sistematikoa<br />
egin da. Materialean argazkiak, pieza guztien eskalako marrazkiak eta konparazio<br />
azalpenak jaso dira.<br />
Argitasunaren alde, testuan erlijio-obretako forjaketak eta eraikin zibiletakoak bereiztea erabaki<br />
dut, eta haran eta hiribildu bakoitzeko irudiak multzokatzea.<br />
Zailtasunak era honetako lanetako ohikoak izan dira: jaso beharreko materialaren ugaritasuna,<br />
sakabanaketa geografikoa, antzeko ikerketarik eza, denboran zehar forjaketa elementu askotan<br />
apurka-apurka egin izan diren aldaketak eta, kasu askotan, eraikinetan garai desberdinetako<br />
piezak daudela eta jatorrian margotu gabe zeuden forjaketa piezarik gehienetan pintura geruza<br />
bat baino gehiago agertu direla –joera orokorra–. Azkeneko horrek nabarmen zaildu zuen<br />
formak eta zizelkatzeak aztertzea.<br />
Aitzitik, higiezinetako jabe eta maizter eta gure elizetako parroko guztien artean laguntza<br />
eta konfiantza handia izan dut. Horiei guztiei eta gure kulturaren jarraitzaileei, gure bazterrak<br />
ondo ezagutzen dituztenei, nire eskerrik zintzoenak eman nahi dizkiet eman didaten<br />
laguntzarengatik, batez ere, Karrantzako Miguel Sabino Díaz jaunari eta Gordexolako Miguel<br />
Polancos jaunari.<br />
Aipamen berezi bat egin behar diet Eusko Ikaskuntzari eta bertako zuzendariei, batez ere<br />
Edorta Kortadi jaunari, konfiantza nigan jarri izanagatik. Urte guztiotan zehar laguntza materiala<br />
eman didate ikerketako gastuei aurre egin ahal izateko eta nire lan partzialak argitaratu<br />
18