Hiri-Ibilbidea Itinerario Urbano - Ayuntamiento de Ugao-Miraballes
Hiri-Ibilbidea Itinerario Urbano - Ayuntamiento de Ugao-Miraballes
Hiri-Ibilbidea Itinerario Urbano - Ayuntamiento de Ugao-Miraballes
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Deskribapena<br />
Burdinazko Iturria<br />
Bi iturburu txikiko iturri bat da, eta lekuko errepi<strong>de</strong>aren mugan dago, askal<strong>de</strong>giko<br />
igoeraren ondoan. Auzotarren batek eskuz eta borondatez zaharberritu zuen.<br />
Esperimentatzea Zure ustez, zergatik dauzka iturri horretako urak kolore hori —ura erortzen <strong>de</strong>n lekuetan—<br />
eta zapore berezi hori? Iturriaren koloreak eta uraren zaporeak agerian uzten<br />
dute ur horrek burdina daukala. Ura burdinazko mineral zain batetik pasatzen <strong>de</strong>lako<br />
gertatzen da hori.<br />
Historia<br />
Ezagutzea<br />
¿Ba al<br />
dakizu...?<br />
Bitxikeriak<br />
Erdi Arotik eta lehenagotik ere, burdinak oso garrantzi handia izan du Bizkaiko historiaren<br />
eta ekonomiaren bilakaeran. Triano eta Galdames mendietan, k.o. IV.<br />
men<strong>de</strong>ko erromatar txanpon batzuk aurkitu dira, airezko burdinolen zepa ondoan.<br />
Foru legeek, or<strong>de</strong>a, burdinaren merkataritza babesten zuten: ezin zen landu gabeko<br />
burdinarik merkaturatu eta, beraz, landu egin behar zen. Horrexegatik ugaritu ziren<br />
burdinola hidraulikoak gure ibai inguruetan. <strong>Ugao</strong>n ere badago industria hori; izan<br />
ere, horrelako hainbat instalazio dau<strong>de</strong> udalerri horretan.<br />
Geroago, XIX. men<strong>de</strong>an, gure burdinak mundu mailako garrantzia lortu zuen<br />
“Bessemer bihurgailuari” esker (altzairua ekoizteko sistema berri bat zen). Sistema<br />
hark funtzionatzeko, ez-fosforikoa izan behar zuen burdin mineralak; eta, hain zuzen<br />
ere, halakoxea zen Bizkaiko burdina.<br />
Munduko hainbat lekutan dau<strong>de</strong> burdina ustiategi handiak. Dena <strong>de</strong>n, Bizkaiko<br />
mendietako burdinak oso al<strong>de</strong> on garrantzitsuak zeuzkan:<br />
• Gainazaletik gertu dago —hobietan ustiatzen da, ez meategietan—. Beraz, errazago<br />
atera daiteke.<br />
• Erauzketa guneak itsasotik gertu dau<strong>de</strong>. Horri esker, merkeago garraiatzen ziren<br />
ateratako mineralak.<br />
Ateratako mineralaren kalitateari eta kantitateari esker, gure lurral<strong>de</strong>ko burdin meategiak<br />
munduko garrantzitsuenak izatera heldu ziren. Suediako burdin meategiak<br />
zituzten lehiaki<strong>de</strong>; nolanahi ere, Ipar Europako negu gogorrak asko murrizten zuen<br />
aldi horretako erauzketa.<br />
Europako beste herrial<strong>de</strong> batzuetan, Antzinarotik izan da ezaguna Bizkaiko burdinaren<br />
kantitatea eta kalitatea. “Hamlet” lanean, Shakespearek berak “Bilboak”<br />
<strong>de</strong>itu zien bilurrei, haien jatorria agerian jartzeko.
Change language