Baixar aquí o pdf - Consello da Cultura Galega

34 Carlos Manuel Callón Torres
se oferece a notícia en moitos periódicos, sintomática de que a
morte e enterro non foron o que se di nen relevantes nen multitudinários”
(Rodríguez, 1988:383) 28 .
Nós concordamos coa datación do poema no contexto do
traslado. De calquer xeito, está máis que demonstrado, e isto é
moito máis importante, que esta elexia funcionou socialmente e foi
utilizada polos promotores destes actos en 1891, en que cumpre
que nos deteñamos un pouco, para o cal faremos o seu seguimento
através das investigacións realizadas ao respeito por Francisco
Rodríguez (1988:385-394).
O xornal santiagués El Libredón xa lanzara a proposta nada
máis morrer a escritora de levantar-lle un mausoleu no cemitério
de Íria Flávia, asi como a de axudar á família nas suas necesidades
económicas. Mais é seis anos máis tarde cando, por iniciativa da
Asociación Regionalista Gallega 29 , e como acto de exaltación
patriótica, se acomete a organización do traslado dos restos de
Rosalía a un panteón en San Domingos de Bonaval. Estes actos
foron recebidos hostilmente por parte dos poderes do momento e
censurados para a posteridade.
La Patria Gallega, órgao de expresión da Asociación
Rexionalista, marca, curiosamente, tres dias diferentes como datas
do traslado na esquela editorial 30 , e “na sua crónica dos feitos, evi-
28. Contrariamente a isto, cando El Regional de Lugo dá conta, na páxina 1 do seu
exemplar do 20 de Xullo de 1885, da notícia da morte de Rosalía noutros meios de
comunicación, indica, através de El Ciclón de Santiago, que “El entierro de esta estuvo
muy concurrido” (vid. Pociña / López, 2000:108). O resto dos dados que se coñecen
parecen indicar que, máis que informar, o xornal cumpre cun puro formalismo social.
29. O ponto de unión do heteroxéneo movimento rexionalista finisecular é a consideración
da marxinalidade da Galiza dentro do Estado en que estaba inserida. Asi, a
Asociación Regionalista Gallega, fundada neste ano de 1891, é unha “mixtura de culturalismo
literário e anceios de administración descentralizada do Estado, asentadas
nun coñecimento claro da situación económica do país, [que] non responde aos intereses
dunha média ou grande burguesia autóctonas, practicamente inexistentes, senón
á conciéncia dun sector da pequena burguesia intelectual, moi populista por identificación
cos males do campesiñado galego, pero ineficaz nas suas reivindicacións, por
non contar cun soporte para as mesmas” (Rodríguez, 1995:17-8).
30. Finalmente, Francisco Rodríguez chegou á seguinte conclusión: “Por todas as
informacións que temos consultado, parece fóra de dúbida que o traslado foi o dia 25;