06.01.2013 Views

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

404 Roxana Recio<br />

ponía cada cosa venir necessariamente. Y para fundamento <strong>de</strong> su opinión tomava Chisippo dos<br />

fundamentos. El uno era que toda proposición enunciada es <strong>de</strong> necessidad verda<strong>de</strong>ra o falsa. El<br />

otro fundamento era que <strong>de</strong> las ocasiones efficientes algunas eran principales y potentes, y<br />

algunas solamente disponentes. Don<strong>de</strong> por el primer fundamento <strong>con</strong>cluía aver fado, porque<br />

diziendo “Mañana será el sol claro” oy es verda<strong>de</strong>ra o falsa esta proposición, porque ay<br />

necessidad que tal effecto provenga <strong>de</strong> ocasión efficiente o potente. Más diziendo “Mañana yrá<br />

el rey a la plaça”, esta proposición es oy verda<strong>de</strong>ra o falsa mas <strong>con</strong>tingiblemente, porque a este<br />

tal effecto <strong>con</strong>curren ocasiones efectivas y no principales, mas artantes o solamente disponentes.<br />

Atribuía Chrisippo el ser fatal a la enunciación, y a la <strong>con</strong>tingencia dava al <strong>con</strong>curso <strong>de</strong> las<br />

ocasiones disponentes. Traía también el exemplo <strong>de</strong>l chilindro: él <strong>de</strong> principio movido <strong>de</strong> su<br />

ocasión sólo tuvo el movimiento, mas no la volubilidad, porque aquélla <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> solamente <strong>de</strong><br />

imperfecta ocasión. Verda<strong>de</strong>ramente es ésta una tela muy sotil, porque en ella se ençarçan <strong>los</strong><br />

dialéticos, en el segundo Peri Armenias, y <strong>los</strong> naturales, en el segundo <strong>de</strong> la Phísica, y <strong>los</strong><br />

morales, y juris<strong>con</strong>sultos, canonistas, theólogos, y methaphísicos y qualquier otra secta [fol. cxli<br />

v] <strong>de</strong> philósophos. Y <strong>con</strong>si<strong>de</strong>ra Chrisippo <strong>de</strong> la provi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Dios en manera que él mismo se<br />

embuelve en esta materia más que <strong>los</strong> otros. Por don<strong>de</strong> <strong>con</strong> razón dize Tulio in libro De facto<br />

estas apropriadas palabras: “At mihi qui<strong>de</strong>m vi<strong>de</strong>tur, cum due sentencie fuissent veterum<br />

phi<strong>los</strong>ophorum, una eorum, qui censerent omnia ita facto fieri, ut id factum vim necessitatis<br />

afferret, in qua sentencia Democritus, Heraclitus, Empedocles, Aristi<strong>de</strong>s fuit, altera 901 eorum,<br />

quibus vi<strong>de</strong>retur sine ullo facto esse motus animorum voluntati, Chrisippus tanquam arbiter<br />

honorarius medium fertur voluisse, sed applicat se ad hos potius, qui necessitate motos animos<br />

liberatos volunt; dum autem verbis suis, <strong>de</strong>labitur in eas difficultates, ut fati necessitatem<br />

<strong>con</strong>firmarent invitus”. Dize: “A mí me parece que dos sentencias fueron <strong>de</strong> <strong>los</strong> antiguos<br />

philósophos. La una <strong>de</strong>zía que todas las cosas assí estavan subjetas al hado, que <strong>de</strong> necessidad<br />

avían <strong>de</strong> venir como por el hado estava <strong>de</strong>terminado; y esto <strong>de</strong>zían Demócrito, Eráclito,<br />

Empédocles, Arísti<strong>de</strong>s. Otra sentencia <strong>de</strong> philósophos 902 fue que <strong>los</strong> movimientos <strong>de</strong> nuestra<br />

voluntad no estavan subjetos a ninguna necessidad. Y Crisippo, teniendo el medio, es <strong>con</strong> el<br />

parecer <strong>de</strong> estos segundos; y quando más no pue<strong>de</strong> satisfazer a las difficulta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>los</strong> otros,<br />

<strong>con</strong>tra su voluntad las <strong>con</strong>fiessa”.<br />

Fue Chrisippo stoyco a quien se atribuyen aquellas dignas sentencias las quales disputa<br />

Tulio en las Paradoxas. El qual morió <strong>de</strong> edad <strong>de</strong> LXXXIII años <strong>de</strong>xando <strong>de</strong> sí fama singular y<br />

noticia gloriosa.<br />

Zenón cíttico <strong>de</strong> Cipre fue hijo <strong>de</strong> una Mnasico o Demeo, insigne philósopho y discípulo<br />

<strong>de</strong> Crateres, padre y auctor <strong>de</strong> la secta stoyca, como escrive Laercio. El qual fue <strong>de</strong> tanta<br />

veneración cerca <strong>de</strong> <strong>los</strong> athenienses, que le coronaron <strong>con</strong> una corona <strong>de</strong> oro y <strong>de</strong>pusieron en él<br />

las llaves <strong>de</strong> la cibdad, como testifica el mismo Laercio.<br />

Zenón, quanto a nuestro propósito, como recita Cicerón in De oratione ad Brutum,<br />

queriendo mostrar la differencia entre dialética y rectórica, figurando rectórica <strong>de</strong>mostrava la<br />

palma <strong>de</strong> la mano abierta, y figurando la dialética apretava el puño. Por lo qual dize Tulio:<br />

“Zenon atque manu <strong>de</strong>monstrare solebat quid inter dialecticam et rethoricam facultatem<br />

interesset, nam cum compressis digitis pugnum faciebat, eiusmodi dialecticam aiebat, cum autem<br />

il<strong>los</strong> <strong>de</strong>duserat et manum dilataverat, palme illius similem esse eloquentia dicebat”. Dize:<br />

“Zenón solía <strong>de</strong>mostrar la diferencia que avía entre la lógica y rethórica: apretando o cerrando la<br />

mano entendía la dialéctica, y estendiendo la palma la rethórica. Assimismo Zenón fue el<br />

901 Altera: R “Altetera”.<br />

902 philósophos: R “philisophos”.<br />

<strong>eHumanista</strong> 2012

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!