06.01.2013 Views

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

363 Roxana Recio<br />

que extorquet imperare eum credas, et cum transversum vi sua iudicem feriat, tum ille non rapi<br />

vi<strong>de</strong>atur sed sequi. Iam omnibus que dicit tanta auctoritas inest ut dissentire pu<strong>de</strong>at, nec advocati<br />

studium sed testis aut iudicis afferat fi<strong>de</strong>m, cum inter hec omnia, que vix singula quisquam<br />

intentissima cura <strong>con</strong>sequi potest, fluunt illaborata, et illa que nihil pulchrius auditu est oratio pre<br />

se fert tamen felicissimam facilitatem. Quare non inmerito ab hominibus etatis sue regnare<br />

iudiciis dictus est, apud posteros vero i<strong>de</strong>m <strong>con</strong>secutus ut Cicero iam non hominis nomen sed<br />

eloquentie habeat. Hunc ergo spectemus, hoc propositum nobis sit exemplum, ille se profecisse<br />

sciat cui Cicero val<strong>de</strong> placebit”. Dize lo mesmo que en la <strong>de</strong>claración <strong>de</strong> Plutarco es dicho: que<br />

Tulio es rey <strong>de</strong> la eloqüencia entre todas las naciones pasadas y presentes.<br />

Cerca las opiniones <strong>de</strong> Tulio <strong>de</strong> Dios, y <strong>de</strong>l mundo y <strong>de</strong> la ánima, no es necesario <strong>de</strong><br />

referirnos a otros, sino al testimonio <strong>de</strong> sí mismo en el tercio De <strong>los</strong> officios, quando dize:<br />

“Nobis autem acha<strong>de</strong>mia nostra dat magnam licenciam, ut, quodcunque maxime probabile<br />

occurrat, id nostro iure liceat <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>re”. Y por esto Augustino IIII De civitate Dei al capítulo<br />

XXX, reservando a Tulio la palma <strong>de</strong> la eloqüencia, diminuye <strong>de</strong>l todo en las otras cosas su<br />

auctoridad diziendo: “Cicero augur irri<strong>de</strong>t auguria et reprehendit homines corvi et cornicule<br />

vocibus vite <strong>con</strong>silia mo<strong>de</strong>rante sed iste aca<strong>de</strong>micus qui [fol. cxxvii r] omnia esse <strong>con</strong>tendit<br />

incerta, indignus est qui habeat ullam in his rebus auctoritatem”. Dize: “Tulio, por ser<br />

philósopho aca<strong>de</strong>mio que <strong>de</strong>zía que no avía sciencia cierta sin mudança y que <strong>los</strong> hombres avían<br />

<strong>de</strong> seguir lo que mejor les pareciese, no se le á <strong>de</strong> dar auctoridad”. Mas quánta sea la elegancia y<br />

gentileza <strong>de</strong> Cicerón bien se comprehen<strong>de</strong> en sus obras. Al qual propósito dize Quintiliano en el<br />

segundo De institutione oratoria: “Et Hercle <strong>de</strong>us ille princeps, parens rerum fabricatorque<br />

mundi, nullo magis separavit homines reliquis animalibus quam dicendi facultate”. Dize:<br />

“Cierto en ninguna cosa Dios, hazedor <strong>de</strong>l cielo y <strong>de</strong> la tierra, mostró más la excellencia <strong>de</strong>l<br />

hombre a <strong>los</strong> otros animales que en la manera <strong>de</strong> bien hablar”. La qual, haviendo sido en<br />

Cicerón superna, justamente es estimado <strong>de</strong> tantos.<br />

Scrivió Cicerón tantas dignas sentencias y tan morales quasi quantas oraciones son en sus<br />

libros scriptas; y <strong>de</strong>xando agora aquéllas que son insertas en sus libros, diremos algunos dichos<br />

<strong>de</strong> <strong>los</strong> que puso en sus oraciones. Don<strong>de</strong> en la oración primera <strong>con</strong>tra Catilina dize: “Ut sepe<br />

homines egri morbo gravi cum estu febrique iactantur, si aquam gelidam biberint, primo relevari<br />

vi<strong>de</strong>ntur, <strong>de</strong>in<strong>de</strong> multo gravius vehementiusque afflictantur”. Dize: “Quando <strong>los</strong> enfermos <strong>con</strong><br />

gran calentura beven agua fría, parésceles que se alevian, mas <strong>de</strong>spués muy más son<br />

atormentados <strong>de</strong> su enfermedad”. Y en la tercera: “Quod si non minus nobis iucundi atque<br />

illustres duos dies quibus <strong>con</strong>servantur, et quod satis certa leticia est, nascendi incerta <strong>con</strong>ditio, et<br />

quod sine sensu nascimur, cum voluptate servamur”. Y en la quarta dize: “Nam neque turpis<br />

mors forti viro potest acci<strong>de</strong>re neque immatura <strong>con</strong>sulari, neque misera sapienti”. Dize: “La<br />

muerte no pue<strong>de</strong> ser <strong>de</strong>sonrada al varón esforçado, ni al viejo honrado fuera <strong>de</strong> tiempo, ni al<br />

sabio dolorosa”. Y en la mesma dize: “Qui aut ex numero civium <strong>de</strong>mentia aliqua <strong>de</strong>pravati<br />

hostes patrie semel esse ceperunt, hos cum a pernicie rei publice repuleris, nec vi coercere nec<br />

beneficio placere possis”. Dize: “Si a <strong>los</strong> cibdadanos que querían <strong>de</strong>struir su república<br />

castigares, <strong>de</strong>spués ni por malas ni por buenas obras te serán fieles amigos”. Allen<strong>de</strong> <strong>de</strong> esto<br />

dize en la prima <strong>de</strong> las Philípicas: “Beatus est nemo qui ea lege vivitur non modo impune, sed et<br />

cum summa interfectoris gloria interfici possit”. Dize: “Ninguno se pue<strong>de</strong> llamar dichoso,<br />

aunque biva a su plazer, si pue<strong>de</strong> morir vencido quedando <strong>con</strong> mucha honra su enemigo”. Y en<br />

la segunda: “Male parta male dilabuntur. Non ne igitur miles perire est melius quam in sua<br />

civitate sine armorum presidio non posse vivere? Pax est tranquilla libertas, servitus postremum<br />

malorum omniun non modo bello, sed morte etiam repellendum”. Dize: “Lo mal ganado todo se<br />

<strong>eHumanista</strong> 2012

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!