06.01.2013 Views

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

Francisco Petrarca, con los seys Triunfos de toscano - eHumanista

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

130 Roxana Recio<br />

la pérdida provechosa;<br />

quien más sube más <strong>de</strong>scien<strong>de</strong>.<br />

Con quánta excelencia y doctrina scientífica el nuestro maravil<strong>los</strong>o poeta aya scripto y<br />

pintado la primera haz y <strong>con</strong>trada <strong>de</strong>l arco triumphal por don<strong>de</strong> Amor passava, no paresce que<br />

sea po<strong>de</strong>rosa lengua mortal a explicallo y <strong>de</strong>clarallo <strong>de</strong> aquella manera si algo <strong>de</strong> divinidad no<br />

tuviesse. El primer fundamento es el error <strong>de</strong> <strong>los</strong> namorados, que creen que todo lo que<br />

imaginan es verda<strong>de</strong>ro y no falso, y que todo es apropriado lo que que <strong>de</strong>ssean a su salud y al<br />

summo plazer suyo; lo qual acaesce ser para sempiterno daño y enojo <strong>de</strong> el<strong>los</strong> mismos. Y<br />

allen<strong>de</strong> <strong>de</strong> esto como el<strong>los</strong> <strong>de</strong>ssean posseer <strong>con</strong> plazer sus amigas, así imaginan que ellas <strong>de</strong>sean<br />

ser por el<strong>los</strong> posseídas, y quánto sea falso este pensamiento harto lo avemos <strong>de</strong>mostrado en lo<br />

passado; <strong>de</strong> la qual falsedad se multiplican <strong>los</strong> errores, según la sentencia <strong>de</strong>l philósopho en el<br />

primo <strong>de</strong> la Phísica, don<strong>de</strong> dize: “Dado un in<strong>con</strong>veniente, acaescen muchos”. Y en el primo De<br />

celo dixo: “Si alguno trespasare un poco <strong>de</strong> la verdad y <strong>de</strong> ella se apartare, apartarse á y<br />

alexárasse 155 más diez mil vezes”. Y por tanto por el ardiente <strong>de</strong>sseo se <strong>con</strong>fun<strong>de</strong> la mente,<br />

don<strong>de</strong>, afirmando la sentencia <strong>de</strong> Phedra escripta <strong>de</strong> Ovidio en las Epístolas, se paresce bien<br />

claro quando dize: “Iupiter esse pium statuit quodcumque iuvaret”: “El dios Júpiter juzgó por<br />

bueno todo lo que a cada uno para cumplir su <strong>de</strong>sseo le agradase”. Lo qual mostró en effecto y<br />

semejable statuto la reyna Semíramis quando enamorada <strong>de</strong> su hijo Nino hizo [fol. xliiii r] que el<br />

tal excesso fuesse lícito por ley. ¡Ay, quántos y quántos podríamos aquí nombrar por sus<br />

nombres, si la vergüença no nos lo quitase, que an seguido el <strong>de</strong>senfrenado <strong>de</strong>sseo <strong>de</strong> tal manera,<br />

que an tenido en poco <strong>los</strong> padres viejos, y las madres emfermas, y <strong>los</strong> hijos menudos, y <strong>los</strong><br />

goviernos públicos menospreciados, y <strong>los</strong> cuydados privados <strong>de</strong>samparados! ¡Quántas falsas<br />

sentencias se dan, quántas mentiras se dizen y quántas verda<strong>de</strong>s se niegan! ¡Quántas virtu<strong>de</strong>s se<br />

<strong>de</strong>stierran y quántos vicios se executan!<br />

Y allen<strong>de</strong> <strong>de</strong> esto por el <strong>con</strong>tinuo pensamiento que tienen fixo no solamente en la vigilia<br />

piensan lo mesmo, mas aún en el sueño tornan <strong>los</strong> simulacros y fantasmas, y las species<br />

inteligibles a las intrínsecas virtu<strong>de</strong>s, así que lo que <strong>de</strong>spiertos <strong>de</strong>ssean veen en <strong>los</strong> sueños. Del<br />

qual exercicio mental nasce la mortificación y amarillez <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el coraçón al rostro por la<br />

resolución y <strong>de</strong>satamiento <strong>de</strong> <strong>los</strong> spíritus; y por esto paresce la carne amortecida y sin color. Por<br />

lo qual Ovidio <strong>con</strong>cluye in libro De arte amandi que la amarillez era color aparejada para<br />

Cupido, diziendo “Palleat omnis amans, color hic est aptus amanti”. Dize Cupido dios <strong>de</strong> amor:<br />

“Bien es que todo enamorado an<strong>de</strong> amarillo, porque éste es su proprio color”.<br />

Y en estas tales operaciones amorosas se proce<strong>de</strong> por grados <strong>de</strong> tal qualidad, que quien<br />

más sube más baxa. Y esta disposición se gana por tres evi<strong>de</strong>ntes razones: la primera por la<br />

natura <strong>de</strong>l hombre, la segunda por la obscuración <strong>de</strong> la fama, la tercera por la qualidad y<br />

<strong>con</strong>sistencia <strong>de</strong> <strong>los</strong> sentidos. Scrive muy bien Cicerón en el primero De <strong>los</strong> officios y Aristóteles<br />

al fin <strong>de</strong>l primo <strong>de</strong> la Éthica que la natura <strong>de</strong>l hombre, según su perfición, es que la razón señoree<br />

y el apetito obe<strong>de</strong>zca; por la qual disposición dize el philósopho en el prólogo <strong>de</strong> la<br />

Methaphísica: “Humanum genus arte et rationibus vivit”. Dize: “Los hombres para bivir como<br />

hombres han <strong>de</strong> bivir por arte y razón”. Y Cicerón in primo De officiis dize: “Homo enim quem<br />

rationis est particeps, per quam <strong>con</strong>sequentia cernit, causas rerum vi<strong>de</strong>t earumque progressus et<br />

quasi antecessiones non ignorat similitudines comparat rebusque presentibus adiungit atque<br />

annectit futuris, facile totius vite cursum vi<strong>de</strong>t ad eamque regendam preparat res necessarias”.<br />

Dize: “Porque el hombre <strong>con</strong> la razón vee las cosas que han <strong>de</strong> venir y las causas <strong>de</strong> ellas, y sabe<br />

las que han passado, y comparando las unas a las otras cotéjalas <strong>con</strong> las presentes, y así<br />

155 Comprobarlo <strong>con</strong> Illicino<br />

<strong>eHumanista</strong> 2012

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!