Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
neurrian bai datoz eta urtea luzea baita aietatik jateko. NEtx LBB 112. v. tbn. Ag AL 57.
� (Precedido de los posesivos bere, beren). En su justa medida, moderadamente. � Paseoa, jokoa, dibersiñoa
eztodaz artuko, ezpada onak dirianean ta bere neurrian. Añ LoraS 153. Gauzak bere neurrian beti dira ondo.
Kk Ab II 110. Mami-gañera bere neurrian gazura bereizi dedin, eskuzko erabillia bear du. TAg Uzt 89. Beste
ongarriak ere ba-dira onak [...]. Guziak bere neurrian. Munita 149. Irudi ori, bere neurrian, erabilli eta onartu
leiteke, baiña ez dezagula, arren, bere neurri ta muga oietatik atera. Vill Jaink 173s. Gorputza garbitzeak eta
bere neurrian apaintzeak. MAtx Gazt 83. Morroi geunden baserrian ez baziguten bere neurrian soldata ematen,
beste baserri batera aldatu bearko genduala. Salav 29. Farrari bere neurrian eutsi'azten zien. "Les tenían la risa
a raya". Berron Kijote 55. Ez dago ezer txarrik, berriz ere, bere neurrian eginez gero. MIH 344. Aho hizkera
murriztu ahala euskal literatura aldiz goraka, bere neurrian goraka, gero eta ausartago, zabalago. MEIG IV
68. v. tbn. LE Urt ms. 37r. BEnb NereA 250. Basarri in Uzt LEG I 339.
� (Precedido de gen.). En la medida (de), en (mi, su...) medida. � Adoratzen zuen Jauna beren jaieraren
neurrian. AA II 40. Dotearen neurrian bear du jantzia. It Fab 173. Ongarri beroa egin behar da ahalaren
neurrian. Dv Lab 163. Zer errokeria, Jainkoa gure neurrian eman nahi izaitea, konprenitu nahi izaitea, harek
bere Jainkozko argiekin konprenitzen dituen eta dakizkan gauza guziak! Lap 32 (V 18). Egungo saltzapenaren
neurrian, aberea hauta delarik, heldu da hunenbertze urre. JE Bur 172. Busti ditzala heien nahiaren neurrian,
guzien onean. Zub 123. Zuk eni emanaren neurrian biotzera naragizun araura. "Quantum donas". Or Aitork
349. Erriko lur-txatal bana eurentzat emoten ei-eutsien, andiegoa edo txikerragoa, eurek emonaren neurrien.
Akes Ipiñ 26. Langile berrien beharrean dago sail hori, hark utzi zuen lekuan hasirik aurrera jo dezaten, haren
neurrian ez bada ere [...], ahal dezaketen neurrian behinik-behin. MEIG VIII 94. v. tbn. AB AmaE 407. Itz
Azald 201. Negurrian: Xa Odol 179.
� (Precedido de frase de relativo). En la medida (en que); a medida (que). � Ondasunak nai izatea konbeni
zakun neurrian ta bide onez, ez da bekatu. AA III 608. Aotik argizaija botaten daben neurrijan, duaz abaua
egiñaz. Ur Dial 12s. (It argizagia botaz, Dv itzultzen duten arabera, Ip eztia egotxiz). Erakusten zien neurrian,
izkuntza askotan itzegiteari eman zitzaiozkan. Lard 481. Phaldoaren aldean ezartzen eta estekatzen duzu
landarea behar den neurrian. Dv Lab 343. Artajorrako atxurtxuakaz, tuntunak egiteban neurrian, astertutebien
kalea. Ag Kr 59. Zeure ondoren jarraitu nairik / zeuk gura dozun neurrijan. Enb 111. Garatzaren irabaziak
geitzen diran neurrian, domuaren tokamena andiagoa izan oi da. Eguzk GizAuz 150. Pilla ori azitzen dijoan
neurrian, ixuriko ditue onespenak edo gaiztespenak langilleak. TAg Uzt 293. Bakoitzak al duan neurrian, mutil
zarraren Gauila bertsotan abestuko diagu. NEtx Nola 20. Bear dan neurrian argia ta aizea ematen dizkitzun
leioa. Munita 29. Bertsoen ziri ta zipoka mardulak merezi zuten neurrian ederresten baizekiten. Etxde JJ 269s.
Alabaganako maitasuna sakontzen zitzaion einean (neurrian), Jainkoaren fedea beeraka dijoan neurrian,
morala ere berebat amilka dijoakigu. Vill Jaink 95. Griña au, giza-emakumeak eltzen dijoazen neurrian, geitu oi
da. MAtx Gazt 27. Umeak azten zetozen neurrian, lanerako besoak ugaltzen asi ziran. NEtx LBB 55. Beste
hizkuntzei, komeni zaien neurrian, hitz berriak sortzeko eskubidea ez diegu ukatzen. PMuj in MEIG I 94.
Horretarako gaude, ahal dezakegun neurrian laguntzeko. MEIG I 101. Zorionekoa bera, aurren-aurrenean
azaltzen digun amets hura mamitu baitu, gizonak dezakeen neurrian. MEIG III 80. Euskadiko jendeak [...]
erdaraz, edozein erdaratan, idazten duten neurrian ezin daitezke izan euskal idazle. MEIG IV 50. v. tbn. PE 105.
AB AmaE 124. Itz Azald 198. ArgiDL 132. Tx B I 185. Or Eus 412. Etxde AlosT 8. SM Zirik 55. Ibiñ Virgil 88.
Alzola Atalak 114.
� (Precedido de -(z)ko). � Billa bizi izan balittuz be, pozik jarriko zittuan Jaunan eskuetan kulpagarri agertzera
ezkero, biarrezko neurrixan bere bekatua ordaintzeko. Etxba Ibilt 480s.
� (Precedido de sintagma vbal. con suf. -tzeko). � Ez dea bada hemen legerik, jaun eta andre haundi horien
atxikitzeko neurrian? JE Ber 93. Orregaitik dago [ipuina] zeaztauta eta umeak aditzeko neurrian egiña. Alzola
Atalak 148. Batak ez daude besteen ondoan jartzeko neurrian, ezta alderatzeko ere. MIH 122.
� Gorrikeririk gabe, bear-neurrian, elkartu-bearrak omen dira gure bazkunetan euskera ta erdera. Ldi IL 57.
Itzak txintxo datoz / bizar asko gabe, nik bear-neurrian lumaren ertzera. 'A la medida que preciso'. Or Poem
529. Nai-neurrian agintzen baitu ta nai-ez-neurrian ez du egiten agindu ori. "In tantum imperat, in quantum
vult". Or Aitork 201s. Ikusleen sentimen-galdak eska-neurrian, kanta bitzate bi edo iru ahapaldi. NEtx Antz 94.
� Zarautztik Zestonara bitartean, ez du bideak aldapa-une aundirik eta asitako neurrian pirritatu ziran
gurpillak araño. TAg Uzt 148.
� (neurritan). � Zeuberi opa dakixubezan ondasun eta zorijontasun gustijak zeuben gurarijen neurrittan. Otx
182. Hutsune horrek bere bizilekua sortzerakoan eskatzen dion neurritan. "En función de". MEIG IX 136 (en
colab. con NEtx).
b) (negurrian AN-ulz, B). Ref.: Iz Ulz (bei); Gte Erd 193. "Labradoria beti errenkuren zerbaiteki edo
denborangatik edo aziendangatik, negurrien beñere ez" Iz Ulz (s.v. bei). "Bere kontzetarik jauzarazi du (BNarb),
hori ez da bere negurrien (B)" Gte Erd 193.
- NEURRI BATEAN. a) En cierta medida, un tanto, un poco. v. HEIN BATEAN. � Bizi huntan berean, aurki
daiteke, neurri batean, gure bihotzak bilhatzen duen zoriona. Lap 52 (V 28). Mesmer-en usteak ere neurri
batean jakintza berriak sendotzen ditu. Mde Pr 342. Hizkuntza gaiak, dirudienez, geure esku izango ditugu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
995