Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Nola bada nik ez maitha, ni neurri guzien gainetik maithatu izan nauena? Dh 242. Zuzendurik geure egitadaak
Jangoiko andijak imiñi euskuzan bide ta neurrijetatik. JJMg BasEsc V. Zentzuna daukan kristinaubak
neurrijagaz bizi biar dau bere gauzetan. fB Ic II 265. Euren gurari gaistuai neurrija iminteko. Ib. 250. Artzen du
personak negurria ala gorputzeko sustentuan, nola gañerako gustoetan. CatB 79. Eratekoan kontu neurriyari.
Echag 95. Janari ez badie / ifintzen neurria, / biziari kendutzen / diote erdia. It Fab 171 (cf. infra NEURRI
EMAN). [Iturriak] egunik euritsuenetan ere gordetzen dau bere neurri din diñakoa. Izt C 94. Neurririk ez du
heien karitateak. Laph 181. Hitz ase bat egiteko lekurik beñere ematen etzion eta onela beti bere neurri eta
mugaan zedukan. Arr GB 16. Neurri oituaz gañerako graziren batekin errukitu zala Jauna doakabe arzaz. Aran
SIgn 52.
� (s. XX). Kantari, dantzari ta neurririk ezpada, lau ankan, e? Ag G 312. Gure animen kaltezkoetatik askatzeko
eskatu bear degu negurririk jarri gabe. Inza Azalp 153. Arrotz hura bere lerroño hartan eta behar den neurriaz
barnago sartu gabe agertu zaiolarik. Barb Sup V. Gorputzeko lan ala jostetak egin negurrirekin, ez baitira
guziak guzientzat berdin on. Leon Imit I 19, 4 (SP neurriz; Ch prudenziarekiñ). Ardoaren izpirituari dagokionez,
bakotxaren negurri artarik landa pozoina dela. FIr 174. Kaburik ero neurririk eztu / aik zuten borondatiak. Tx B
I 170. Txikiak eztu ibili bear / aundiarekin ekiñez / neurri kazkarrak uste baño len / egiten baitute gaiñez. Tx B II
222. Itxaropenak galtziak eztauko barriz neurririk. Laux BBa 34. Gizonak neurri bat du ta nere neurria bete da.
NEtx Antz 107. Itz berriak sortze ontan, neurria asmatu bearko degu. NEtx Nola 6. Guri kendutako ondasunak
gureganatzea arrazoizko din, bañan ortik aurrera, begira neurria non dagon. Or QA 92. Ikusleen pozkarioak
ezeban neurririk izan eta orregaitik barriro bere txaloka asi ziran. Erkiag Arran 43. Norbere naiei neurria
ipintzea, orra filosofuaren zoriona. Vill Jaink 142. Bere gizabetearen neurri doia. Gazt MusIx 59. Griña oni
bere neurriak, bere mugak ezarri dizkio. MAtx Gazt 40. Maitasunak ba ote duke iñoiz neurririk gero? "Modus".
Ibiñ Virgil 35. Aiskidetasuna neurri batera eldutzen zanian. Etxba Ibilt 473. Jatordu asieran etzan neurririk
galdu. NEtx LBB 119. Ba ote dauka azkenik, neurririk, olerkaria bizi dan munduak? Alzola Atalak 79. Guziak
du bere neurria. Eta gaizki dagona, gaizki dago. Lab SuEm 185. Oso gustora / jan ta edanian, / neurririk ez
baidegu / debalde danian. Uzt Noiz 58. Bihotzak edan duen ur onak hil du zure egarria, / ur on guzien Jabeak
berak emanikan negurria. Xa Odol 215. Ederrari egoki datorkio-ba neurri xintxoa. "Mesura". Berron Kijote 46.
Bi bideak zilegi eta beharrezko dira eta nork taxutuko ditu aldez aurretik bakoitzaren neurria eta mugak? MIH
109. Edozein nabarmenkeriatik itzuri dabilen klasikoaren neurria. Ib. 263. Neurri doia darabil nori berea
ematen. MEIG II 126. [Mendiburuk] giputz-nafarreraren arteko neurria eta erdi aldeko bidea asmatzeaz eta
segitzeaz gainera, [...]. MEIG V 104. Hiribarren [...] ez zen segiziokoa izan, Agirre Asteasukoa, bere betiko
neurri jakinean, berriz, bai. MEIG VII 33. v. tbn. LE Ong 27v. MarIl 118. JE Ber 82. Zerb Azk 104. Zait Plat
154.
� Desgraziarik orrelakorik / sekulan ez da aditu, / itxaso ori asarretuta / neurrian ezin kabitu. Arrantz 76.
� Límite (con vbs. como iragan, irten, atera...). � Bere goratasunaz gure adimenduaren neurria eta ordenanza
natural guzia iragaiten baitu. Lç Ins G 7v. Badela bekhatuetan neurri bat, badela ez aitzinago iragaiteko marra
bat eta kontu bat. Ax 117 (V 77). Neurri batetara helduz gero. Ib. 408 (V 265). Bekatuen neurria igaro duan
bekataria. AA III 503. Jordan-go ibaia txit bizia eta neurrietatik irtena zetorren. Lard 109. Jainkoak berak
Moisesi erakutsi zion, nork eta nola eta non agur-egin eta adorazioak eman eta neurri oietatik irtetea txit
zorrotzkiro debekatu zion. Ib. 85. Jan-edanian daude / neurritik irtenak. Urruz Urz 18. Usaiak gaitz egiten,
barrena bigurri, / gora-naiak eman ta gaindu zaio neurri. "Medida". Or Eus 369. Iñoiz bere neurritik ataratzen
bada be serenuak errespetuz beiratzen detsa. SM Zirik 53. Bizibearrak onuntz ekarri / zaituzte zuen erritik, /
danok ederki konpon gindezke / irten ezean neurritik. Basarri 175. Zoritxarrez, laister dator geiegikeria ta
naaspilla, gauzak bere neurritik ateratzea. Vill Jaink 79. v. tbn. Ag Kr 137 (neurritik urten).
� (Con gabe). Límite. � Iainkoaren amorioa nola baita neurririk gabea. Harb 289. O Iainko handitasunez
neurririk gabekoa. EZ Eliç 423. Neurri on bage edo modu bage ardoa. Gco II 61. Bihotzeko gaindura guzitik
eta neurririk gabe maitha zazu. Dv LEd 241. Haren aphalmenduen eta pairamenen balioa neurririk gabekoa
izatu da. Jnn SBi 10. Ala gorputzez, ala gogoz, ala bihotzez bat egiteari darraion gozo neurririk gabea. JE Bur
102. Zure neurririk gabeko errukian pekatari gaxoen animetzaz oroitu zaitez. ArgiDL 70. Ez neurrik gabe. Lab
EEguna 101. Neurririk gabe ematen baitu Yainkoak bere atsa. Ir YKBiz 66. Gau ta egun, ekiteniokan, neurririk
gabe. ABar Goi 45. [Tabernaria] bere bezerueri aitzen emoten zekiana zan. Ta edatallia barriz neurririk bakua.
SM Zirik 69. Jainkoak bidaliak hitzegitean, Jainkoak berak hitzegiten du, neurririk gabe ematen baitio bere
Izpiritua. BiblE Io 3, 34 (Or neurri gabe, Ker negurri bagarik). v. tbn. Mb IArg I 248 (bage). AB AmaE 355
(bage). Lap 156 (V 69). Inza Azalp 36. In MEIG 36.
� "Faire la mesure, donner le dû, avoir la mesure, le dû, ce qu'on a mérité. Egin daut, daramat ene neurria, il
m'a fait, j'emporte ma mesure" H. � Esku-zabala danari, ugari ematen duenari ordain ugari ta sari aundia
emango zaio, neurri bete betea, mukuru mukuru. Ir YKBiz 135.
�4. Medida, disposición; regla, norma. � Jangoikoaren berarekiko neurri egokiak. Mb IArg II 301. Jainkoak
eman dizun neurri ta erregla bakar justuena dan. Cb EBO 55. Matrimonioak dituan nebriak aditzera ematea.
AA III 394. Projimuak ameetako neurrija bere Jesu-Kristo geure Jaunak berak iminija da. fB Ic I 87.
[Sagardoari] ur asko edo gitxi ezarriaz, zeñaren gañean ezin izan leikean neurri zuzenik. Izt C 139. Gizonezko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
992