Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mesure de son honnêteté, de sa probité" H. � Ene neurri xumearen heinean ohoratzeko horrekin gure gizon
haundia. Zub 47. Utsa litzake bertsuak jartzen / ari baziña egitan, / ez len da orain etzera iristen / bertsolariyen
neurritan. Imaz Auspoa 24, 160. Bakoitzak berak zaindu bear dau / gizontasunen neurria. BEnb NereA 235. Zuk
gurasoak botatze'ituzu / oso neurri eskaxera, / bear bezala ezi itzazu / maixu jatorra bazera. Agirre in Uzt Noiz
110. Izakiak dira [...] eta izakiak ez ezik beste maila eta neurri bateko izakiak lehen aipatu ditugunen aldean.
MIH 77. Hizkuntzaren aldetik euskal istudioei zor diegun neurrian eta mailan ari ote gara, ordea? MEIG VIII
99. Neurri apalean. MEIG IX 31.
� Itz-egiteko bidian dagoz, euzkeraz idatzi dabenak, bestiak ez, lanaren neurrija, biar-egin dabenak dakilako.
"Lo que cuesta". Laux BBa 142.
�2. (V-gip; Lcc, Lar, Añ, H). Ref.: EEs 1930, 29; Etxba Eib. Medida, unidad de medida; (lo) que sirve para
medir, instrumento para medir. "Alna medida, barea neurrietakoa" Lcc. "Medida, instrumento de medir" Lar y
Añ. "Alquez, medida de doce cántaros, neurri mota bat" Lar. "Cahiz, neurri andi bat amabi anegakoa" Ib. "Aba,
una medida pequeña de tierra, kana biko, neurria" Ib. "Au fig., avoir deux poids et deux mesures. Bi neurri
izaitea, juger avec partialité ou suivant différentes règles" H. "Azunbreko neurrixa ardauantzat" Etxba Eib. �
Neurtzen duzuen neurri beraz, neurthuren zaizue zuei-ere. Lç Lc 6, 38 (He, LE Urt ms. 98r, Astar II 185, TB,
Dv, Ol, Leon, Or, BiblE neurri, Brunet nebri, Ker negurri). Ziraden han sei kuba [...] zadukatenik batbederak
birá edo hirurná neurri. Lç Io 2, 6 (He, TB, LE neurri; EvS pegar, Dv, Leon metreta, Ol suilleko, Ker suil).
Santuak konparazioetan sartu bear ezpaditugu, zer neurrirekin jakin aldezakegu? Lar SAgust 13. Zeinbateraño
eldu biar dau esamina onen kontu edo ziaztasunak? Ez dago onetan zuzenbide, epai edo neurri bardinik. Mg CO
18. Begira, erriaren gauzetan izan dituzun nekeak kargatu diozkatzun, zere aua neurri dezula eta begiratu gabe
nork jaso bear zituan? AA II 176. Itxarkizaiak dauzka / parol eskukoak, [...] / kandelero, neurriak, / platerak,
potoak. Echag 144. Plaza zarreko urlekutik Aroztegikoaren jaiotokira badagoela bederatzi milla eta zortzieun oñ
Gaztelako neurrikoen luzetasuneko bidastia. Izt C 89. Juzga zinezein juizio berarekin biar tzei izan juzgatruk eta
neurri berarekin izanen zrei xek neurtruk. Hual Mt 7, 2 (Lç, He, TB, Dv, Ur (V, G), Ol, Or, BilbE neurri, Echn,
Ker negurri; EvL mesura, Samper bara, Ip, SalabBN izari). Amatu zeon antzekuak ta karidadezko neurri batekin
neurtu denak berdin. Bv AsL 193. Erriak ezaututeko bere, kaleetako txikota ezta neurririk onena. A BeinB 66.
Han nituen enplegatu debruz egin batzu, neurria eskuan, pitta bat hertu nintzenez jakin nahiz errabiatuak! Barb
Sup 27s. Zeuk dabiltzun neurrijak zeu be neurtuko zaitu. Enb 91. Eskutxabalean sei-neurriko bat gari eramaten.
'Sétiers'. Or Mi 90. Au bezelako neurririk ez degu nork-gere abertzaletasuna zenbaterañokoa dan yakiteko. Ldi
IL 155. Kilometroa [...] da bide-neurrien batekoa. Zenb 163. Zuek neurtzen duzuen neurri beraz neurtuko
zaitzue zuei ere. Ir YKBiz 135. Leengo neurri zaar bat. Or Eus 158n. Basotik edan biarrian azunbreko neurritik
edaten juat. SM Zirik 94. Alde ta aldi igeskorrean dabilen gizona, gauza guzien neurri gertatzen da. Zait Plat
36. Bizitza, gauza gaiztotzat jotzeko, bera baiño ezereza dela obe jakiteko, neurri edo metro bat bear da euki nai
ta naiez. Vill Jaink 137. Gaurko jakiteak gure aiton-aitonen neurri zar diralako oiek bertan bera utzi ditu. Gazt
MusIx 69n. Bazeuden an sei arri-ontzi juduen garbiketarako, bakoitza bi edo iru neurriko (neurria, berrogei
litro inguru). Or Io 2, 6. Neurri horren bidez neurtuz gero, gizakiak eta gizalanak, direnak direla, bitarikoak dira
bakarrik: handi eta txiki. MIH 267. Antzinatasuna eta hedadura hartzen ditugularik neurri, hauek ere elkarrekin
errietan maiz dabiltzala jakinik. MEIG VII 26. v. tbn. Gco I 429. Ag Kr 151. A Ardi 19. Negurri: Samper Mt 13,
33.
� Modelo. � Suertez ere neurri ederra genduke hizketarako, besterik ezpagendu. Lar, carta a Mb 280. Ikasi nai
dubenak / euskera garbiya / txokoratu lezake / gure komeriya. / Badago nunbaitian / obia neurriya. Sor AuOst
105. Eredu edo neurritzat lau-bost umedun sendia artu geike. Eguzk GizAuz 175. Ez-iakiñek beuren kaxkarrean
"giza neurriz" gaizto daukate eta gizadiaren oitura guziak oker, beurenekin neurtuz. "Ex humano die". Or Aitork
64. Bere ibillera guztien neurri izan diteken lege bat. Vill Jaink 88. v. tbn. Zait Plat 36.
�3. (Añ, H), negurri, nebri. Medida, límite (normalmente en frases negativas); medida, justa medida;
moderación, mesura. "Propasar, [...] (c.) muga, marra, neurria irago" Añ. "Guziak neurriz ou neurrirekin egin
behar dira, il faut faire toutes choses avec mesure, sagesse, circonspection" H. � Haize muthiriei ere emotezu
neurria, / altxarazi eztezaten hola jauzilaria. EZ Man II 145. Mahañean guardatzeko / Zuk man[at]u neurria.
EZ Eliç 23. Aski naiz zure saristatzeko neurri mukuruz eta nahiz bezala baino geiago. SP Imit III 47, 1 (Ch
neurri gabeko, Ip izari gabe, Leon negurririk gabe). Plazeren artean neurri idukiko dutela. SP Phil 255 (He 257
neurriez urrunago ez goateko). Maiz amudioak eztu ezagutzen neurririk. Ch III 5, 4 (SP neurri, Leon negurri;
Mst baragallü, Ip müga, Ol erabide, Pi era). Akhaba zazue mukuratzeaz ere zuen aiten neurria. He Mt 23, 32
(Lç, TB, Hual, Dv, Ur (V, G), Ol, Or, BiblE neurri, EvL, Samper, Echn, Ker negurri; Ip, SalabBN izari).
Jangoikoa amatzen ez du neurririk ezagutzen. Lar SAgust 13. Haren ontasunak ez du eta, ez neurririk ez
mugarririk. He Gudu 45. [Kolera] bere neurri justuan danean, gauza andietarako, karidade eta zeloaren
sokorru oi da. Cb Eg II 162 (v. infra NEURRI ONEAN). Ene bekhatuak handiak dire, bainan zure
miserikordiek neurririk ez dute. Brtc 18 (v. tbn. el mismo ej. en Arb Igand 192). Hekin gaixtakeriak / ez
balinbadu nebririk [...]. Monho 134 (v. tbn. 122). Neurri, marra ta mugarik ez duen ontasuna. Añ LoraS 130s.
Igoerazi zion berak nai bezela edan zezakean neurriraño. VMg 85. Obe dala jatordu jakiñetan neurri onarekin
jatea. Gco II 64. Jaunak gauza guziai ipiñi diela beren neurria eta ezin neurri au desegin dezakegula. AA I 403.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
991