Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
neurtzaile. � Dirdaiez ikus egiña / mende-neurle dugun kurpil ariña. 'Que mide'. Ldi BB 138.
neur-makil. � Batuta. � Goiko aldian neur-makillaz neurtzen dan zatiya, bekua baño laburragoa izatera
etortzen da. LzM EEs 1912, 106.
neurofisiologia. � Neurofisiología. � Hizkuntzalariari ezin eska diezaioke neurofisiologiari buruzko inolazko
ezaguerarik, zerbait jakiteak kalterik egingo ez badio ere. MEIG VI 118.
neuroni (V ap. A). � Yo mismo. "Yo mismísimo" A. En EI 220n. aparece la forma de erg. neuronek (AN-erro).
v. nerau, neuror. � O Jesus salbazálea, neurónek baño obéki nai du nere salbázioa. LE Ong 131r. Neuk
neuronek esan oi dot, igarri bagarik egaan egiten dabeela egunak. Ur MarIl 23. Nik esan neban neuronen
barruan: Esperantzak engañau oi gaitu munduan. AB AmaE 222. Nire kondenaziñoia izan da neure neuronen
egikera madarikatua. Itz Berb 34 (en la versión guipuzcoana neronen). Nok artu eragiten eutsuzan estutasuna
eta larritasun ori, zeure arima barruan ezkutaurik nengoen neuronek ezpada? Itz Azald 188. Otsein bati agiraka
egitean, neuronek zirikatu, asarreagotu edin eta errudunaren alde egiña irudi egien. Or Tormes 95. Horretan
hasi beharko dut neuronek ere, bai baitut premia. MEIG VII 92.
neuror. � Yo mismo. v. nerau. � Nik zuei erraiten drauzkizuedan hitzak, neurorganik eztitut erraiten. Lç Io
14, 10 (He ene baitarik). Ni naiz neurorzaz testifikatzen dudana. Ib. 8, 18 (He, TB neure buruaz). Bada segur
naiz, ene anaieák, ni neuror-ere zuezaz, ezen zuek zuerók ontasunez betheak zaretela. Lç Rom 15, 14 (He, TB,
Dv neroni). Haei eztrauztet nik neurorrek eskerrak emaiten. Ib. 16, 4 (TB neronek). Haur neuror baithan
deliberatu ukhan dut. Lç 2 Cor 2, 1 (He, TB neure baithan). Deusik fiñean neuretzat eztut, Iauna, gordetzen, /
eztarozkitzudan non hek, neurorekin eskaintzen. EZ Man II 19.
neurori (Urt I 537). � Yo mismo. v. nerau, neuroni, neuror. � Iuramentu egin diat neuroriz diotsa Eternalak.
Urt Gen 22, 16 (BiblE neurez).
neurosis. � Neurosis. � Neurosisko gaixoaldi oiek. Vill Jaink 27.
neurotiko. � Neurótico. � Barnekoiak eta neurotikoak idatzi dituzte egunkariak. Txill Let 74.
neur-otzara. "Bedar eta gauza ariñak erabiltzeko otzara aundia (V-gip)" Urkia EEs 1930, 28.
neurpen (Dv � A). � Acción de medir.
neurragai. "Pértica, medida" Lar.
neurraldi (B; Dv), neurtaldi (Lar � H). Ref.: A; Izeta BHizt2. � Medición. "Cala, el reconocimiento del vino
que hacen los aforadores" Lar. "Medición o rato de tomar medidas" A. � Baña, zein ere ona den neurri-bide au,
obea da fedezkoa ta ori bukatu ondoan, goazen emendik ere gure Jaunaren izate berari neur-aldi edo begiraldi
bat egitera. Mb OtGai I 59s.
neurrarazi (B ap. A; Dv), neurtarazi (Dv). � Hacer medir. � Zubitik eta urerako arte hura neurt-araz zezoten.
Herr 27-8-1959, 4.
neurre. v. neror.
neurri (V, G, AN, L, B, BN-baig, Ae, R; Lcc, Volt 95, SP, Urt I 98, Ht VocGr, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr,
VocBN, Dv, H, Zam Voc), negurri (AN-5vill-ulz-arce-erro, L, B, Sal; H), naurri (G-nav, AN-araq, Ae; A
Apend), nebri (H (V)), laurri (AN-araq), leurri (AN-larr-ulz), liurri (AN-larr), lleorri (AN-larr), lebri (AN-larr),
ñegurri (AN-ulz), ñeurri (AN-ulz). Ref.: A (neurri, negurri); A Apend (laurri); EI 116; Asp Leiz (lebri); Ond
Bac (laurri); Echaide Nav 78n; Iz ArOñ, Ulz 444, To (leurri, neurriya), Als (naurriya), UrrAnz; Etxba Eib; Elexp
Berg; Gte Erd 219. � Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, excepto en suletino. La forma general es
neurri. Hay negurri en el EvL, en J.B. Elissamburu, Zalduby, Diharassarry, Mattin, en un texto de Zugarramurdi
del s. XIX y, junto a neurri (más frecuente), en Duvoisin, Leon y Xalbador (nehu-); hay tbn. negurri en los
navarros Samper, CatB, Echenique, en un texto baztanés del s. XVIII (BOEans 931), en F. Irigaray y en Inza (en
éste último junto al más frec. neurri y algún ej. de leurri), además de en Kerejeta y Oskillaso. Hay nebri en
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
989