Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
la mesure, les bornes, manquer de respect, de convenance, etc." H.
neurkari. � Medidor, (lo) que sirve para medir, medida. � Beren zoriona neurtzeko, neurkaria nun da? Elizdo
EEs 1929, 177.
neurkatu (T-L). � Medir. "Cadencer" T-L. � Nola ahantz haren olerki bakun, pollit, ongi neurkatuak. Lf ELit
343.
neurkatx. v. neurgaitz.
neurkera. �1. Métrica; medida (del verso). � Lerroska edo bertso baten bi neurkera: a) musikaren joeraz, b)
izkuntzaren joeraz. Or EEs 1928, 218. Oda egokia zeritzaien "lira", berebiziko eredua jarrai-bidearen
araberako neurkera, araua erdiesteko. Gazt MusIx 65. Euskal-neurkera legeak. Ib. 244. Adema Zaldubiren
Azkenengo afaria ezkero, neurkera ortan saiatu gira zerbait. Or in Gazt MusIx 48. Etxeparez geroz, silaben
kontua izan da neurkeraren muina, kontaketan bereizkuntzak aurkitzen badira ere. MEIG IV 93. Larramendi ez
zen hurrengo mendean horren kontuz eta taxuz ibiltzen latin neurkeran. Ib. 118. Olerkariengandik baino
bertsolariengandik hurbilago dabilen neurkera. MEIG V 32. Neurtitz hauen neurkera ez da araurik gabea. Ib.
90. Patxi Altunak Etxepareren bertso-neurkeraz ari zuen lanaren lekuko izan nintzen. MEIG VI 138. � Ritmo.
� Era askotako neurkera (ritmo) darabil eta neurkera atsegiña du, belarrietara musika bezela datorrena. ZArg
1958, 51. �2. "Simetría" BeraLzM. �3. Medida, modo de medir. � Bada, ordea, beste neurkera bat. Neurri
horren bidez neurtuz gero, gizakiak eta gizalanak, direnak direla, bitarikoak dira bakarrik: handi eta txiki. MIH
267.
- HITZ-NEURKERA. v. hitz.
neurketa (L ap. Lh; BeraLzM). �1. Medición. � Palankak autatzea zala, narrarria ikustea edo zuaitz neurketa
zala. Ag G 128. Neurri auek baso-lanetan eta neurketan oituta daudenak eman dizkidate. Munita 81. Piñuneurketari
dagokionez [...]. Ib. 151. Siñestera ninderagiten eta nere neurketaz eta begiz arkitu arrazoiak
aienekin erara ez-baiña bestera zeuden. "Rationes numeris". Or Aitork 105. Silabaz ez baño beste ere batera
egin bearra dago neurketa au. Lek SClar 123. Gozamen estetikoaren neurketa zehatza gu baino mokofinagoei
utzirik. MEIG IV 75. [Ondorio] neurtuak ere arbuia daitezke, baina, arbuioak pisurik izango badu, neurketa
berriak eta hobeak beharko dira egin. MEIG VII 162. En DFrec hay 30 ejs. � Ari nindeke / neurketa betierean.
"Componiendo versos". Or Poem 515. �2. "Concurso" BeraLzM.
- HAMARREN NEURKETA. "Sistema métrico decimal, amarren neurketa" EEs 1931, 110.
- GOGO-NEURKETA. Psicometría. � Gogo-neurketa edo uki-metagnomia. Mde Pr 325. Buchanan-ek erabili
zuen hitza, psychometry, hau da, gogo-neurketa, ez zaio batere egoki gertari horri. Ib. 325.
- INDAR-NEURKETA, HITZ-NEURKETA. v. indar, hitz.
neurketatxo. � Dim. de neurketa 'concurso'. � Bertsolarien neurketatxo bat / artu zenduten aitzaki, / gazte
diranei zuek bideak / bai pulamentuz ebaki. Auspoa 98-99, 131.
neurkeunen. � Centímetro. � Zentimetrua edo neurkeunena. Zenb 161.
neurki (Urt IV 159). � Compás. � Besua goratuaz ta neurkia (konpasa) eramanaz. Garit Usand 9.
neurkida. �1. "Constitución, estatuto, ordenanza" Lar. � Alkar anparatu eta batak besteari lagunzea eta ala
dago erabagirik neurkidan edo kostituzioan. EConst 16. Modu onetan beakurtzen dala batintxeki edo jerarkia ta
manera neurkida edo legeak bitezarriak, biziko dirade bera dan bezala. Izt D 156. Araua edo neurkida argi,
zuzen eta santuak berak aukeratu eta zaintu zituan mojentzat egiñak. Ag Lar 554. �2. (Lar � H).
"Commensuración" Lar. "Simetría" Ib.
neurkidagarri. "Commensurable" Lar.
neurkidar. �1. "Simétrico" Lar. �2. Parlamentario, constitucional. � Erosoagoa dala gobiernu bakarondarra
edo monarkiko neurkidarra. EConst 38.
neurkidari. "Constituyente, constituidor" Lar.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
987