Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
apropiarme. "Neuganatzia, attirer à moi, me gagner l'affection, la faveur, etc. [...]. Venir à moi, m'être rendu
affectionné, favorable" H (s.v. neu). v. neureganatu. � [Bei au] ordainddurik eta neuganaturik euki dot eta
neurea da. Echta Jos 243. Azpi-yana egiten neutson, arik eta zatirik obeena beti edo geienetan neuganatzeraiño.
Or Tormes 17. Iñok baño obeto neuganatuko neukez bosteun lauerleko. Enb 171. �3. "Revenir à moi, recouvrer
ma connaissance" H (s.v. neu).
neugandu. � Conseguir para mí, lograr para mí; apropiarme. v. neureganatu. � Jauna, zer egin biar dot nik,
bizitza betikua neuganduteko? Itz Berb 45 (irabazteko en la versión guipuzcoana). Zure biotz ori apaintzen
daben onoimen ederrak neugandu nai naukez. Eguzk LorIl 10. Maite dodana ezin neugandu, orrek jarten nau
samiñez. BEnb NereA 245.
neuganunztu. � Dirigir hacia mí. � Eta biziaz salbeta arren euren eskuak / koldar gaixoak egiten deustez
neuganunztu. AB AmaE 436.
neuma. � Neuma. � Neuma laukotu hauek. "Neumas cuadrados". MEIG IX 124 (en colab. con NEtx).
nehun. v. inon.
neune, neuni. v. nerau.
neur (AN-arce, R-is; SP, Lar, H (G, L; s.v. nerone)). Ref.: A (neu); EI 219. � Yo mismo. "Neurk egin dut, j'ai
fait moi-même" SP. "Yo, ni, nik, neu, neuk, neur, neurk" Lar. "Neurk (R-is), yo mismo (sujeto transitivo
nominativo)" A (s.v. neu). v. neu. � Neurk ekusirik nola zarean, / neskea, bildurrago nax. Lazarraga 1175r. Ene
bearra da, ezta zurea: / neurk kofesatzen dot au alaklara. Ib. (B) 1193vb. Baeson aiteak: "Ene semea, / neuri
baño oba deretxudana, / ebentxe bizi da ene laztana". Ib. (B) 1154rb. Neurk egin nuen gizona, neurk deseginen
dut. Ax 121 (V 80). Neure onak neurk nahi ditut gozatu eta manaiatu. Ib. 235 (V 157). Egon izandu naiz neur
bein baño geiagotan, kanpo zabal ikusgarriai begira ezin aspertuz. Izt C 37. Txitxirio onetatik neurk jan izan
det. Ib. 30. [Titulua] bestek eskainia nik neurk hartu dut ontzat, ez dakit zergatik. MEIG IV 73.
neurau (AN-arce-erro ap. EI 219), naurau (AN-arce, Ae ap. EI 219). � Yo mismo. Duvoisin da la forma
neurauni (AN) 'moi-même', citando a Lizarraga de Elcano, pero lo que hay en éste es neurau ni. v. nerau. � Oi
ta bildurrak ikara nabil, / ez dakit neurau nor naxan. Lazarraga 1175r. Neuronek ala egin gura dot. Ib. 1196v.
Aldi bat leku sekretu baten / neuroni zidan agindu. Ib. (B) 1179vb. Atsegin artuko dezue oraingo nere joanbearraz,
zeren neurau baño geiagoko Aitagana noan. Mb IArg I 355. Ofrezitzen naiz berri berritan neurau
naizen guziau orren zerbitzuko. LE Prog 98. Neuráu sollik ez náiz deustáko, bego enéki Jauna, ez nazála utzi.
LE Ong 64r.
- NEURAU NI, NI NEURAU. Yo mismo. � Aitak ezkondu ezpanagi, / neurau ni ezkonduko nax sarri.
Lazarraga 1190r. Linda damea, ni neurau nago / galanto informadurik. Ib. 1195v. Naute etsáiek bulkatzén: /
Jesus, ez nazála utzí; / ezpanáu faboratzén, / libra ez naike neuráu ní. LE Kop 148.
neurbide, neurribide. �1. Medición. � Baña, zein ere ona den neurri-bide hau, obea da fedezkoa ta ori bukatu
ondoan, goazen emendik ere gure Jaunaren izate berari neur-aldi edo begiraldi bat egitera. Mb OtGai I 59s.
�2. Templanza, moderación. � Zuen neurribidea ageri bekie gizaki guzieri, Jauna urbil baitago. Or MB 44.
Iñarrausi zun beure anima neurribide bizkorrerako. "Temperatia". Or Aitork 138. �3. Sistema de medición. �
Neurtizketarako pikoak zenbatu bear lirake, ez silabak, neurbide errexagoa dana gañera, irakurleak igerri
baldin badio. Gazt MusIx 248.
neurdin (V-m arc. ap. A; Mg PAbVoc, Izt 26v). � "Como quiera. Por ejemplo, en vano quebraré la cabeza
contigo, neurdin alperrik ausiko dot zugaz buruba" Mg PAbVoc. "Como quiera, puesto que" A. � Itxi egiozu
erderati euskerara biurtu guriari, neurdin gauza garbirik egingo ez dozu. Mg PAb 199 (Zaitegi recoge esta
misma frase en Plat 1). Bazaut aserratuten bagara, eskatuko deuskula pagu andiren bat bazkari txar onegaiti ta
neurdin ez deutsagu ura kenduko ardauari. Ib. 61. Nora nai juan, neurdin gero bere burdiniaz edegi biarko dogu
bidia. Ib. 205.
� Etim. De neur- 'yo mismo' + suf. -din; v. FHV 475.
neure (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg; Volt 95, SP, Urt Gram 68, Lar, Añ, Dv (BN), H (V, L, BN, S)), neue,
naure (G-nav ap. Iz Als). � Tr. General entre los vizcaínos desde los primeros textos. En textos guipuzcoanos se
encuentra en una promesa matrimonial de 1557, en Ochoa de Arín y en autores de la segunda mitad del s. XX.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
982