Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Mirande (más frecuente neskenegun). � Orain baték laranbate, berzek egiakoitz eta berzék nesken egun deitzen
duguna. Lç Decl a) 6r. Ostiralian, ez neskenegünian eztezala ian aragirik. FPrS 16. Neskenegün saintian
benedikatzen den xirioak zer erran nahi dü? Bp I 143. Nesken egunez. CatOlo (ap. H). Behar da orobat
neskenegün batez oküpatü Mariaren uhuratzez. Mercy 27. Erortan bada kaur zilo batian neskanegunian. Hual
Mt 12, 11 (Ip neskanegün; Dv larunbat egun). Neskanegün gai güziez, [...] arrakutitzen dira hitzartü lekhü
batetara trebaxetako. J.B. Mazéris GH 1933, 299. Igaran zian neskanegüna othoitzian. Ip Hil 177. Neskanégün
gáia taharnán xuitúik. Lrq Larraja RIEV 1935, 140. Neskanegunean aske ez bazina, zato igandean. Mde Pr 55.
Joan den neskenegun goizean. Ib. 63. v. tbn. Neskenegun: CatOlo 84 (ap. DRA). Casve SGrazi 168.
neski. v. 1 naski.
neskisa (G-nav ap. EI 70). �1. Muchacha. �2. (G-nav), neskixa (G-nav). "Criada" Echaide Nav 231.
neskustasun (Bera). � Virginidad. � Andre alargunei sorosi, baita beren zigor ta zaldi otzanekin, neskustasuna
soin-soin zuelarik, mendirik-mendi ta ibarrez-ibar ibilli oi-ziralako neskaak babespetuaz ere. "Virginidad". Ldi
RIEV 1929, 208.
neskutz (Bera), neskuts (Bera). Neol. creado por Arana Goiri en 1897, de neska 'muchacha' y uts 'puro' (AG
1408). � Virgen (ref. en casi todos los ejs. a la Virgen María); doncella. Cf. NeolAG s.v. neskutz. � Tr.
Documentado en textos occidentales desde finales del s. XIX. La forma más empleada es neskutz; hay neskuts en
Albizuri (junto a neskutz) y en un ej. de EEs. � Begoñako Neskutzak Basarandar Keparen ontzija gaizkatuten
dau Portugaleko aurrian. AG 1424. Miren eritxon neskutzagana (Lc 1, 26-27). Ib. 1461 (Lç, He, TB, Dv, Leon,
BiblE birjina, Ol, Or neskatx(a), Arriand neskatil neskutz, Ker neskatilla). Datorren urteko Egundijan, neskutsitxa
argittaldu dedilla. Albizuri EEs 1909, 148 (in Euzkadi (rev.) 1908, 40 (ap. NeolAG) neskutz). Biar Ama
Neskutsaren Sorkundea (Concepción de la Virgen) dek-eta... EEs 1913, 201. Zeu zara, Miren Neskutz garbijoi, /
Ama danetan onena. Enb 111. Neskutz orbange zarialarik, Zeure Semia da Josu. Ib. 108. Agur, Josuren Ama /
Neskutz maitetsuba / Agur, itxasoko izar / geure jabolia. Kk (ap. DRA). Bakarrik mendi-goian, Neskutz
maitatijak. "Virgen". Laux BBa 24. Ikus-eziña zara ezkongai neskutza! Ib. 44. Ori eztozu pekatu. / Neskutzusañez
ezpanak / ezin daikezuz orbandu. "Doncella". Ib. 66. Arritokieta'ko Ama Neskutza'ri. Ldi IL 55. v. tbn.
Ozama El Correo Vasco 1899, n.º 19 (ap. NeolAG). Euskalduna 1900, 316 (ap. NeolAG). Patria 1904, n.º 48
(ap. NeolAG). Muxika EuskOl 1933, 84.
neskutzaro. Neol. creado por Arana Goiri en 1897, de neskutz 'virgen, doncella' y -aro. � Virginidad. � [Ane]
urte askoduna zan eta bere neskutzarotik zazpi urtetan bere senarrakin bixi ixan zan (Lc 2, 36). AG 1427 (Lç
birjinitateaz geroztik, He neskatxa zenetik, Dv neskatxa zelarik, Brunet birjiñatasuna ezkero, Ol neskatandik,
Arriand ezkondu egin zanetik Or neskatxetatik).
nestate. v. nezesitate.
net (BN, Sc ap. A; SP (sin trad.), VocBN, Dv (BN), H (BN, S)), neit (BN, S ap. Lh). �1. Enteramente,
completamente, del todo; muy. "Tout à fait, entièrement, très. Net huna, très bon" Dv. � Hire gaitza eztuk net
gaitza, hire auzoaren beharrira ezpadaitsa. O Pr 239. Anderauren begitartea, / pikot-orbainez net bethea. 'Tout
plein'. O Po 17. Kurutziaren imajina net untsa egina. AR 191s. Net aisa dizugu guk eginen lan hori. AstLas 22.
Arren net ontsa igaraiten ahal düzü mezako thenpora. UskLiB 32. Berset hoiek egin tüt jaun aphezen kuntre, /
nahi bada debotak dütüdan net maite. 'Beaucoup'. Etch 460. Kargako abreak iduri, nekhatzen gare net, darigula
izerdi. Gy 193. Haren prudentzia dut net aprobatzen. Ib. 250. Ulia eta xinaurria, net pare elkhar iduria. Ib. 286.
Lili bat xarmanta eta bihotz bat net ona. ChantP 278. Latina dela lenguaia bat net ederra. Elsb Fram VII. v. tbn.
CatLan 112. Egiat 179. Lf Murtuts 28.
�2. "Guère. Usité seulement dans les prop. négatives et interrogatives (S). Eztit net ekhusi ahal ükhen, je n'ai
guère pu le (la) voir" Lrq.
netxale (BN ap. A; VocBN � Dv, H (BN)). � "Mulet, mule d'environ six mois" VocBN. "Muleto de seis meses"
A.
� Etim. De rom. lechal, con disimilación.
neu (V, G-azp-goi-to, BN, S; Lar, Añ, Dv (V), H (V)), nau (V-arrig). Ref.: A; EI 219 y 220; Etxba Eib (neu);
EAEL 145; Elexp Berg; Gte Erd 256. � (Forma intensiva del pronombre de primera persona del singular, ni). Yo
mismo. "Yo, ni, nik, neu, neuk" Lar. "Conmigo, [...] neugaz" Ib. "Cuenta conmigo, begira nerekin, neugaz" Ib.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
980