Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
neskazahar (-zar V, G, AN-ulz, B; H (V, G, s.v. neskatzar), Zam Voc). Ref.: A; Iz Ulz, Als, To; Etxba Eib;
Elexp Berg. � Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos (tbn. en Mattin) desde mediados del s.
XVIII; su uso aumenta considerablemente durante el s. XX. En DFrec hay 1 ej. de neskazahar y 4 de neskazar.
�1. Solterona. "Sasoi baten, beiñ 25 urte euki eta ezkontzeke egon ezkero, neskazarra ziñan" Elexp Berg. Cf.
Echaide Orio 128 y VocNav s.v. nescasarra. � Neska zarrok danza egin da mutilok dirua pagadu. Acto 84.
Neska zar egoteaz / ere lanak daude / iñork ez nai gelditu / bat edo bat gabe. Izt Po 89. Salbadoriak libra
gaitzala neska zarraren gaitzetik! Xe 311. Neska zar bat zan nere koñata. PE 138. Neska zar au asbera-penekin
dago. Sor AuOst 91. Gero ere neskazar mutur zikiñen baten atzaparretara juan biarko dute [gauza primoriak].
Alz STFer 128. Betiko neska-zar geratu ezteittean. Echta Jos 330s. Obeto den neskazar, Peru traketsaren emazte
baño. Ag G 236. Badakizu nor dan Izurraingo neskazarra, Joxepiñaxi. A Ardi 31. Mutil-zarrak eta neskazarrak,
lar onak edo lar txarrak (V-arr). AEF 1921, 50. Muttil zar eta neska zar asko gelditu giñaden. Tx B II
156. Neska zâr baten antza bertsuz emaiten du. "Solterona". Or Eus 54. Mutil gazterik diru usaiñean alargun
edo neska-zaharren batekin ezkontzen zanean. Etxde JJ 171. Gero, ezton neska zarrik faltako.... Erkiag Arran
110 (40 neskazaar). Uste baiño len zapaltzen ditu / neskazarren usaiñak. And AUzta 119. Ez al dek inguruan
aldarera eramateko neskazar tajuzkorik? NEtx LBB 120. Elizaurretxeko neskazarra izan ei-izan, izara zuri bat
burutik bera jantzita. Alzola Atalak 60 (tbn. 60 nezka-zar). Neska zarra ezkonduba? aituba bere gozuba! (ANaraq).
Inza NaEsZarr 71. Tentatzen hasi behar genuke, Txirritak neska zaharrak tentatzen zituen gisan. MEIG
VIII 99. v. tbn. Urruz Urz 45. EEs 1916, 316. Noe 80. Lab EEguna 64. Ldi BB 106. TAg Uzt 283. Zait Sof 98.
Basarri 185. MAtx Gazt 71. BEnb NereA 74. Canc. pop. in NEtx LBB 141. Uzt Sas 111. Mattin 104.
� (Uso adj.). � Endrikek, izeba neska zar bat du, tipula baiño miñagoa. NEtx LBB 137.
�2. (-zar G-bet, AN-gip; Elizdo EEs 1926, 33). Ref.: A; Arzdi Peces; FauMar 94. "Pez parecido al besugo, más
rojo y de ojos grandes" A. "Escarcho" Elizdo EEs 1926, 33. "Garneo, rubio, escacho (Laredo), gallina, trigla
(Trigla lyra)" FauMar 94. � [Zarpa] ari zan neska zar baten puska (arraia) jaten. Iraola 98. Perloi, arraigorri,
neskazar [...] ta amuz atxitu ditezkean arrai-mota geienak, potiñeango arrantzuan artzen ziran. Elizdo EEs
1926, 6.
�3. (G-azp-goi). Nombre que se da al as de oros.
- NESKAZAHARRIK. (Estar...) soltera. � Emen gagoz gu neskazaarrik, orixe bai, baiña geure iztarrak iñork
ikusi, ez ikutu barik! Erkiag Arran 144s.
neskazahartu (-zar- V-gip). Ref.: Etxba Eib (nezka-zarra); Elexp Berg (neskazartu). � Hacerse solterona.
"Neska-zartuta gero ezkondu zan" Etxba Eib (s.v. neska-zarra). � Neskazaartuteko arrenkuratan ago? Neuk
erakutsiko daunat Mariñasi ezkontzalaria nun bizi dan. A BeinB 68 (43 neskazartu). Oraindik ez det uste
neskazartzeko bidean naizanik. TAg Uzt 299. Gabaz dabiltzazanak, / goiz edo berandu, / alperrik galtzen dira /
eta neskazartu. BEnb NereA 74.
neskazale. �1. Afeminado. � Umetxubeen artian esan oi deutsee alkarri lotsaaritzat, neska zale, mutill zale.
JJMg BasEsc 110. �2. (V-gip ap. Elexp Berg). Mujeriego; aficionado a las muchachas. � Egia esan, ez zen
neskazale amorratua; ez eta edarizale, ez eta kirolzale. Mde Pr 146. Jainkoak egin du neska mutil-zale ta
mutilla neska-zale. MAtx Gazt 28.
neskazaletasun. � Afición a las muchachas. � Ordurarte ez dute mutillak neska-zaletasunik agertu. MAtx Gazt
71.
neskazaro. � Doncellez, virginidad. � Neskazaroaren ondoan zazpi urtez bizi izan zan senarrarekin. Ir YKBiz
29.
neskegun (AN-5vill ap. CEEN). � "El sábado se interrumpía por una fiesta llamada 'día de las muchachas o
mozas' (neskeguna)" CEEN 1969, 221. Cf. VocNav, s.v. neskegun: "En los pueblos navarros ribereños del
Bidasoa, según escribe Luis de Uranzu en su libro Lo que el río vió, se llamaba neskegun al día de la semana,
sábado concretamente, en que los novios, una vez establecidas relaciones formales y siguiendo antigua
costumbre, podían entrevistarse". Cf. neskenegun.
neskenegun (S; Arch Gram 6, Dv (S), H (S)), neskanegun (BN, S, R; Aq 2 (R), Gèze), nexkenegun. Ref.:
VocPir 37; A (neskanegun, neskenegun); Darric RIEV 1911, 20; Lrq (neskanegün); ContR 515 y 529; Iz R 404.
� Sábado. "Samedi, [...] nexkenegun" Ph. Aranart / Lf GH 1936, 93. En Archu (VocGr 196) hay naskenegun,
probablemente errata por neskenegun. Cf. neskegun. v. ebiakoitz, larunbat, zapatu. � Tr. Documentado en
textos suletinos y roncaleses, y en Leiçarraga. La forma general es neskenegün (nexkenegün en So Egilea (Herr
17-2-1955, ap. DRA)). Hay neskanegun en Hualde, CatS (7), Inchauspe y Larrasquet, y ambas formas en
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 979
mende.