Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
(Ip, Ur (V), Ker neskati(l)la). Berthutea eta lana han ikhasten dituzte nexkato gaztek. Laph 238. Bi nexkato
gazteekin bizi zen tratulari bat. "Jeunes filles". Ardoy SFran 187. v. tbn. Or QA 103.
- NESKATO-MUTIKO. (Pl.). Muchachas y muchachos; niñas y niños. � Erriko neskato mutikoak, adurra
dariuela ta otzaretako gozoak begiakaz jaten. Ag Kr 46. Baiatorkoz atsuari neskato-mutiko bi. Kk Ab II 157.
Euren neskatomutikoak eskolea auzotegien bertan eukitearren. Akes Ipiñ 10. Ipiñeburuko neskato-mutikoentzat.
Ib. 9.
- NEXKATO (AN, BN, Sal, R), NEXKATTO (AN-gip). Ref.: VocPir 147; A (neskato, nexkatto); EI 70n.;
Gketx Loiola (izpiritu); EAEL 38. (Formas con palat.). a) Chica joven, adolescente; niña. "Fille, petite fille"
VocPir 147. "Muchachita" A. "Izpiritue badiduri eztuela xotille nexkato orrek (AN)" Gketx Loiola (s.v. izpiritu).
� Entzun dut engoitik, / nexkatuak dabiltzala / mutilen ondotik. // Nexkatuak gerlan ta / mutillak pake, /
amorante solasa / dabilate merke. Bordel 170. Apostolua ikhustean, nexkatoa oihuz hasten da. Laph 217.
Nexkato larri bat zitzautan, bainan ona ene alderat ezin gehiago. JE Bur 12. Azkenian bere begiak finkatu zituen
auzoko nexkato adin batetako plantako batian. Zub 87. Ahalge arazten duk, gaixo nexkatoa, erran zuen
Etxebarnek. JEtchep 100. Nexkato hetarik bat berekin nahi duela ganbaran! "Jeune fille". Ardoy SFran 187. Bi
haur ukan zituen, biak nexkatoak. Ib. 58. Horra hor bertze etxe bat, seroratei-ondoan / nexkatontzat zuk egina.
Xa Odol 158. v. tbn. Samper Mt 9, 25. Ox 171. Or Aitork 226. b) (G, B, BN, S). Ref.: A (neskato); Giese CasaS
12. Criada. c) (S). "La manija que se cuelga a dicho gancho para tener una olla sin asa: nexkatua, la criada (en
Francia llaman a este objeto 'servante, chambrière, cuisinière, donzelle, meschine')" Giese CasaS 12. d) "(R-vid),
soltera" A. e) "(L-côte, BNc), muchachita" A.
1 neskatoko (AN, BN-ad; H (BN)). Ref.: A; EI 70; EAEL 38. � Muchacha, moza. "Gure neskatokoa egorriko
diogu lagun, nous lui enverrons notre fille pour aide (BN)" H (s.v. neska). "Mutiko, neskatoko gaste, de 10 a 30
años" EI 70n. � Hirur muthiko eta hirur neskatoko, / haurrik aski badute aisa bizitzeko. ChantP 264. Kanpora
emana izan zenean yendea, sartu zen eta artu zuen eskutik. Eta neskatokoa yeiki zen (Mt 9, 25). Echn in Bon
OOV II 106 (Ip, Ur (V), Ker neskati(l)la). Neskatokoa heldu da ixil-ixila berehala aitari obeditzeko. HU Zez
148. Neskatoko hitzemanak hainitz linburkari. Zerb GH 1936, 309. Erradazue zonbat neskatoko zirezten
herrian? Lf Murtuts 44. Goldeari gindax bat lotzen dute eta neskatoko batzuek tiratu behar. Herr 13-11-1958, 1.
v. tbn. BOEans 242 (B, 1791). Elsb Fram 82. Herr 18-4-1963, 4.
- NEXKATOKO, NEXKATTOKO. (Formas con palat.). � Nexkatoko menditarra, / hirirat, othoi, ez lerra. Ox
106. Nexkattokoa kokorika zagon xoko baten. Herr 17-12-1959, 4.
2 neskatoko. "(L), état de servante" Lh.
neskatotto. � "Tal vez se deba también a la fosilización del diminutivo to de neskato el uso que con este
vocablo se hace del doble diminutivo tto: neskatotto" A Morf 22. � Neskatotto bat zian, aitak hartu
ordin / eni dolu zeitala, erakasten beitzin / hura beinin maithatü, bien zori gaitzin. 'Une petite servante'. Etch
178.
neskatotu. � Crecer, hacerse mayor (ref. a una niña). � Laztantxu aundiagotzen, neskatotzen zijoan neurrri
berean, mundua ezagunagotzen zijoan. Alt LB 21.
neskatotxe (BN ap. A), neskatoxe (BN-mix ap. A). � "Muchachita" A. � Ez eztupa itxindien aldean. Ez
neskatotxea motil gazteen artean. O Pr 158. Neskatoxia irrioi, Petikora ziri koi. Saug 166. Eztea oraino berze
lüxüriaren kausa bat neskatoxendako? CatLan 115.
neskatotxo (Urt). �1. (Dim. de neskato 'criada, sirvienta'). "Ancillula, neskatótxoa, neskatxátxoa" Urt II 81. �2.
+ neskatotxu. Dim. de neskato 'muchacha, moza'. � Neskatotxo aberats, ondo jantzia ta obeto apainddua. Echta
Jos 103 (v. tbn. 81). Amar-amabi urteko neskatotxo, Kosepan alabea. Ort Oroig 65. v. tbn. A EY IV 231 (V-arr).
SM Zirik 118. Neskatotxu: Enb 143.
neskatotzar. "Mocetón [...], si es hembra, neskatxa-, neskatotzarra" Añ.
neskatozahar. "(L), vieille fille" Lh.
neskatxa (V-arrig-och-m-gip, G, AN, L, BN, Ae, S; SP, Urt Gram 27, Lar, Mg Nom 67 (G), Añ, Arch VocGr,
VocBN, Dv, H, VocB), neskatx (AN-5vill-ulz), neskatxi (V; Añ), neskatxe (AN-larr-ulz), neskax(a) (AN-larr-
5vill-araq, L, B, BN), neskaxe (AN-araq, R-vid-is), neskaxi (R-is-uzt), nesketxe (AN-araq). Ref.: VocPir 147; A
(neskatxa, neskatxi, nerabe); Lh (neskaxa); EI 70 y 307; Echaide Nav 230; Iz R 293 y 310; Etxba Eib; EAEL 38;
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
975