Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
neskatillia o moza en pelo" Mg PAbVoc 226. � Ez nas ni neskia, neskatilla utsa baño. Mg PAb 53 (v. otro ej. de
PAb s.v. neskatilla). Dinot, neskaak, ezkondubagako emakumiak gaiti, neskatillaak ez esatiarren. fB Olg 50. Ez
daukeen legez, ez lotsarik, ez modestijarik, ez onestidaderik, ezin emon legijue egijazko errazoian neskatilliaren
izen ondrauba, ez bada neskiaren izena. Ib. 50s.
� (Con adjs. como lohi, zantar...). v. infra NESKA GALDU. � Neska zantar jausi ta garbitasuna galdubak,
zapijakaz estalduta burubak. Mg PAb 95. Aragijaren sugarrijago andikijeen bigirara daruezan andra edo neska
loijak gaiti. fB Olg 117s. Bulharretik belhaunera / haragi biok ikhara, / jauzten zaitut, neska lizun! Mde Po 96.
� (Precedido de posesivo). Chica, muchacha; amiga, novia. � Nere neska gelditzen da / lehen zen bezala Aneta.
Gy 16. Zu eta zure neska txar ori, mikeletean erdian joan bear dezute gaur kartzelara. Ill Testim 12. Omenik
gabe okerrik bizirik ene neska! '¡Oh hija, hija!'. Zait Sof 39. Gau hunetan zaitut ene, / larru legun eta zuri, /
bulhar samur, sabel guri, / nire neska Oianone. Mde Po 95. "Nere" neska zetorkigun. Txill Let 33. Neure
neskiari kartia egingo al diok? Salav 72.
� (Empleado como vocativo). "Izan deigun bakia, neska!" Etxba Eib. � Neska (dice el cirujano a una criada de
la ventera) atera egin azunbre bat ardao. Mg PAb 53. Langosta amak behiñ zerron alabari: / Neska, zer dun
planta hori? Gy 270. Ez ezan esan txorakeriarik, neska... barberuak esan din okerrena igaro zala. Apaol 52.
Neska, ekatzan bazkariya! Iraola 14. Mandaburuko indianua / etorri omen den, neska, / atzo nigatik ibilliya da /
soltera nagon galdezka. Tx B II 43. Oi neska axuna! / Zerraldo orretan illik daroie / geure bijotzen maitetasuna.
"Joven engañadora". Laux BBa 84. Neska, ori al dezu dena? JAIraz Bizia 112. Ez zekiñat ba, neska, erantzun
zion zakar xamar aitonak. Ugalde Iltz 39. Neska, orregaitik ez da negarrik egin bear. Erkiag BatB 53.
Zorigaiztoko neska! Zernolako zoroaldiak io zindun! Ibiñ Virgil 49. Neska, neska! Irekin ibiltzen ere, bildurtu
egiten naun. NEtx LBB 200.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 94. AB AmaE 30. Ag G 269. Jaukol Biozk 4. Kk Ab II 155. Or Mi 11. TAg Uzt 123.
Zait Sof 33. Arti Tobera 288. Larz Iru 140.
� (Como primer miembro de comp.). � Fiestarik fiesta, erromerijarik erromerija, neska arterik neska arte,
bere arimia ta beste askorenak galduten. JJMg BasEsc 11s. An zebilen neska sail batek. Or Mi 132. Neska-amets
gozoa. Or Eus 40. Etxera sar ta poza gaintzen da / neska-amonen biotzetan. "Abuela y nieta". Ib. 88. Maite
zaituztet / hamabortz urtheko neska / haur segailok, gazi-gezok. Mde Po 37. Neska-gela ixilean. Ib. 13. Engrazi
zer neska modu zen igarri zioten. Etxde JJ 90. Andregaia zer neska tankera zan somatzeko. Ib. 87. Bere neskaadiskideekin
eta beste mutil batzuekin. Erkiag Arran 119. Neska-sorgina, oi-erregina, ernatu zuen ortuak. Arti
MaldanB 207. Arabara Oñatitik joaten ziran neska kuadrillak gari ebatera. And AUzta 75. Neska-abots mehe
batekin. Osk Kurl 175. Neska-laguntze ez, neska-galtze deituko nioke nik. MAtx Gazt 73. Illunabarrean, neskataldeak
etxeruntz asiak dira. Ib. 72. Neska demonio orren deabrukeriren bat degu au. NEtx LBB 161.
� Muchacha virgen, doncella. "Neskan-egüna deithürik izan da gure leheneko aitez, uste izateko beita erran nahi
ükhen diela eüskaraz Birjinaren egüna, neskaren egüna" Ip Hil 4. � Adiñean oso eldua zan ta bere senarrarekin
neskatandik zazpi urtez bizi izanda. Ol Lc 2, 36 (He neskatxa zenetik, Dv neskatxa zelarik, Or neskatxetatik; Lç
birjinitateaz geroztik, Brunet birjiñatasuna ezkero). Neskea mendietan zear ibilli zan negarrez, neska geratu
bear ebalako. Ker Iud 11, 38 (Dv dontzellatasun, Ol neskatasun).
� Soltera. "Fille par opposition à la femme mariée. Oraino neska nelarik, étant encore fille" H. � Lekaime-edo
ez joatekotan, beti neska gelditzeko asmoak aurretiaz izan ezik. Erkiag Arran 108. � (Seguido por un nombre
propio). � Ostera Mati, maitte zenduan, / neska Kostantzi artzako. Echta Jos 232. Zinkunegiko neska Petrakin /
ezetz ezkondu Prantzesa. Tx B 139.
�2. (V-gip, G-nav, AN-5vill-erro, R). Ref.: A; Echaide Nav 231; Iz Als (neskí), R 310; Etxba Eib. Criada,
sirvienta. "San Pedroi anrilzizaiyon da lan asko, zeinti etxe aundiya zan da ta neski ber eta kapitan baten alabi
artu zein neska" Iz Als. "Biar asko batzen jako eta neskia artu dau" Etxba Eib. � Urruneko neskak anderauren
hots. 'Servante'. O Pr 473 (tbn. en Saug 188). Onik onean / bere neska / larri datorko / "Ai andrea, / gure etxea /
suak artu dau / sugatetik: / gara galdu". Zav Fab RIEV 1907, 536. Etxeko andre ohia / neska antzara-zaiñ
batzuen / eta mutill urde-zaiñen / konpaiñian ezarria. Gy 204. --Esango zizun neskak ni zein naizen. --Zein
neska? --Esan nai det, neskamiak. Iraola 111. Neska arek, asarreturik, etxeko andere ua samiñarazi nai ukan
zun, ez sendarazi. 'Criada'. Or Aitork 227. Neskaak bazkaltzen zeudenian isillik joaten zitzaien [señoria]
sukaldera ze jaten zuten ikustera. And AUzta 62s.
�3. "Au fig., instrument de fer suspendu sur le feu du foyer et terminé en croc, pour soutenir le manche des
poêles, les anses des marmites" H. v. neskame (3), neskato (5).
- AITZAKI-NESKA. Concubina. � Aitzaki-neska atetik sartzen nabaritu zuan. "Coima". Berron Kijote 180.
- ATSEGIN-NESKA. Prostituta. � Hoteletako / hirur-ehun frankotako geletan / atsegin-neska nekhatuak. Mde
Po 92.
- NESKA-AMA. a) "Neskama, fille-mère" H. b) Virgen María. � Jaungoiko-Semia, agur, / agur, agur
Jaunaren Ama, / agur, Zeu, Gixon deuna, / Neska-Amaren ezkona zara. AG 2419.
- NESKA-BANDERA. Mujer desenvuelta. Cf. bandera. � Or bada neska bandera bat, aspuak baña belarri
txarraguak ditu eta ordu guziyetan kantari ari da. Iraola 14.
- NESKA-DANTZA. "(V), contradanza (aurresku) bailada por mujeres" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
967