Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Neronentzat ethorri zen, il vint pour moi seul" H. "Neroni (G, AN, L), a mí mismo" A. "Neronek (G, AN, L), yo
mismo (transitivo)" Ib. "Neunek diot baiño, por más que me esté mal el decirlo (AN-5vill)" A Apend.
"Neronekilako, mi compañero, el que está conmigo" Ib. "Ni neonek eskribitzenittuen karta guziek" Iz Ulz (s.v.
zenbat). "Neroni joango naiz (G-goi), [...] neune joinaiz (AN-gip)" Gte Erd 256. "Neunek eginen dut ori (ANgip)"
Ib. 256. AxN explica neror (496) por nerau. v. neror, nihaur. � Tr. Al Sur se documenta en textos
guipuzcoanos (tbn. en Enbeita, Lauxeta y Bilbao) desde mediados del s. XVIII; al Norte sobre todo en autores
labortanos desde principios del s. XVII. La forma nerau se encuentra en textos guipuzcoanos (tbn. en Lauaxeta y
Mirande) y neroni en los septentrionales y, a partir de finales del s. XIX, tbn. en algunos guipuzcoanos (a veces
en la forma neoni). Hay nedoni (junto a neroni y neoni) en Xenpelar, y negoni en Txirrita (junto a neroni y
neoni). Hay además nerone en Iratzeder (100). En cuanto a las formas con suf. de declinación se documentan:
erg. ne(r)onek (neraunek en Olabide (Imit III 17, 1) y Enbeita, negonek en Txirrita (B I 182) y nerauk en
Zaitegi); dat. neroni (neroneri en Bilbao, neronei en Txirrita y neroniri en Haraneder y Anabitarte) y, por último,
gen. neronen. En DFrec hay 4 ejs. de nerau y 43 de neronek.
� Neroni ere eztela gaizkiago iduriturik berezi ditut elkarganik. Mat XXVI. Fautua duk relijione
neronek ifinia. EZ Man I 30. Bide luzean neroni ez nabillan bakharrik. EZ Man II 121. Hasi zeizkidan niri
neroni aditzeira emaiten, lehenbizian kheinuz eta aieruz. Ax 15 (V 6). Neronek banitu munduko konsolazione
guziak. SP Imit III 16, 1 (Ch neronek, Mst, Ip nihaurk, Ol nik, Pi neuk). Zer probetxu nuke banu / neronentzat
mundua. Arg DevB 97. Berak ere hainitzei zerbitzu egin izan daroe eta bai neroniri ere. He Rom 16, 2.
Kanporatzen ditut neronek aditu ditudan batzuek, argi ta garbi mintzo diranak. Lar, carta a Mb 280. Orañdik
urte bi ez da, au neronek [...] gusto andiarekin ikusi nuela. Cb EBO 44. Nik nerau baño geiago amatzen zaitut.
Cb Eg II 70 (tbn. 70 neroni, dat.). Ni neroni naiz, Birjina Saindua! Mih 57. Neronek ikusirik baino / hark erranik
segurkiago / sinesten dut. Monho 80 (tbn. en Barb Sup 92). Argatik datorkit neroni ere eriotzako bidea. VMg 53
(44 neronek). Bizi naiz, baña ez naiz ni nerau bizi, bizi da nigan Kristo. AA III 274 (378 neronek, II 182 neroni,
dat.). An agertuko nazu nerau niri, zer naiza, zer izan nintzan. Echve Imit 197. Izendatu dedan moduko billeraetan
bein baino geiagotan nerau izan naizalako. Izt C 239 (155 neronek). Dakusute, ni neronen semea nere
biziaren billan dabillela. Lard 197. Nor da seme hori, ez banaiz ni neroni? Dv LEd 112. Ni neraugatik
juramentu egin det, esaten du Jaunak. Ur Gen 22, 16 (Urt neuroriz, Dv ene buruaz, BiblE neurez). Zergatik
neronek jakin gabe nai izan dezu iges egin eta ez adierazi neroni? Ib. 31, 27. Neroni ez naiz jabe / nere
biyotzaren. Bil 57. Ari zar bat baneukan / nedonek itxian, / Bizkaiara eraman det / arturik kotxian. EusJok II 128
(132 neronek). Au hilltzea neroni ere aldapa egiten zadak. Arr GB 38 (128 nerau, 99 neronek). Umiak negarrez
ta / nedoni antsika. Xe 253 (187 neoni y 262 neroni). Aita, neroni ere aitu zait. Apaol 24. Hi haiz Sebastien, nineronek
ikusi dudana dena odoletan, eroria eta hila? Jnn SBi 133. Nere salbazioa zan bere eriotzaren fruktua
eta nere kondenazioa izan da neronen gogo madarikatua. Itz Berb 34 (en la versión vizcaína neuronen). Ara
bertso berriyak / Don Jose Alkañi, / Pello Errotakuak / dizki ipiñi, / aurretik ori bera / egin neroni. AzpPr 44
(112 nerau). Gaur ez jat komeni / negarrik neroni! JanEd I 127 (II 127 neronek). Tori bost duro oiek, Maria,
gaur-gaur bezela, ez det geiago neronekiñ. Moc Damu 19 (25 neroni). Nerau emakumia / ofizialia / letrarik
eskolarik / batere gabia. Balad 144.
� (s. XX). Ni, neronek nai dudala noa ta obenik batere gabe. Mb OtGai (ed. 1905), III 16. Beste iztxo bat edo
bi, auek neronengandikoak. A Ardi 105. Neroni berriz naparra nazu, / Lesaka nere erria. EusJok 68. Naiago
nuke nerau sutan kiskailtzea. Inza Azalp 10. Txarra izanagatik / au da neronena. Muj PAm 56. Eresi ori / zer
dan neonek / ezin esan det / bertsoetan. Jaukol Biozk 5. Bueltatuta mutil gaztiak / begira dauzkat atzian, / neroni
berriz neskatx ederra / ta gauza pranko etxian. Tx B I 71 (II 164 neoni). Nerau txit ondo ibilliya naiz /
Jangoikuari graziyak. Tx B II 42. Orain kukua mututu yaku / ta ni eupadaka, barriz, / len arek eta neraunek
orain, / orra bijok aldiz-aldiz. Enb 130 (192 neroni, dat.). Neronentzaz neronek aitor dagit eta nitzaz aitor ere
dagi bidali naun Aitak. Ol Io 8, 18 (Lç neurorzaz, EvS nihaurtzaz). Zabal au begitzez ezin bil / ta nerau naz
orren bakura! Laux AB 60 (13 neronek). Anai auetako txikienari egin diozuena, neroni egin didazue. Ir YKBiz
422. Neonek ere egiten aal ditut nere motzean zenbait oartxo. Markiegi in Ldi IL 12 (Ldi IL 66 neronek, 65
neroni). Ederrik badu, Arena du ta / txarrik badu, neronena. Or Eus 425. Neronen arauz, beste / iñorenik gabe /
emen bizi naiz. EA OlBe 52. Nerauk ez nun il ta eraillea non dagoenik ere eztakit. Zait Sof 64 (96 neronek, 114
neroni). Neroni ere gogo ixil batek / deitzen dit zuen ondora. SMitx Aranz 29 (133 neroni). Ni soldaduzkatik
igesi eta neoni kapitan baten xaxiko alaba jasotzen. JAIraz Bizia 65 (7 neronek). Itzuli nintzan neraugana ta "i
nor aiz" galdegin eta "gizona" erantzun. Or Aitork 250 (244 neroni, dat.). Neronengan dakusat ordun noiz
zaidan nekagarriago, noiz ezago, aiek ez ukaitea. Ib. 293 (146 neronegan y 154 neronetaz). Ni nerau asi nintzan
bereala aitzekiak eta sasi-konponketak asmatzen. Txill Let 41 (113 neronen). Xabiertxori lo eragiñan, nerau
loak artu nau. NEtx Antz 120. Leen-leen oriek idatzi dituan ni nerau nozula. Anab Poli 138. Neuri-neroneri
kendu eustazan, antxiña ez dala neukazan txanpon guztiak. Bilbao IpuiB 125s. Laztangarriak eman zizkidan
neroni. Arti MaldanB 214. Neroniri ere txamar bat eskeñi zidaten. Anab Aprika 16. Antolatu nuen, zaldijanariak
gordetzen ziran gela, an neroni bizitzeko. Zubill 172. Neonek ere basa-txirulaz zernai io dazaket. Ibiñ
Virgil 31 (94 neronek). --Andik ezpada, nundik etorriko zaigu, ba? --Neronengandik, emakume. NEtx LBB 178.
Neroni berri aldiyak / sekula etzaizkit aztutzen. Uzt Auspoa 67, 106. Neroni ere ez zaizkidala ukatu bear
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
963