Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
neorrealismo, neorrealismu. � Neorrealismo. � Neorrealismua zineman, musika berria... MEIG II 96.
nehortu. v. 1 inortu.
neprun. v. nerprun.
1 nerabe (Sal, R ap. A; Lar, Hb ap. Lh; -rh- vEys, Dv, H, A (que cita a Haraneder)), nerrabe (L-côte ap. A),
nehabe (R ap. A; H, Mdg 123), nirabe (Aq 285 (AN)), norhabe (H (L, BN)). � Tr. Documentado en textos
septentrionales desde el s. XVII. Al Sur sólo se encuentra en textos navarros (Lizarraga de Elcano, manuscritos
de Muruzabal y Lesaca recogidos en ETZ, Orreaga, Mendigacha y Yanzi), y en Azkue (Ardi 69). La forma
mejor documentada es ner(h)abe (sin aspiración en textos meridionales y en Prop). Hay norhabe en Oihenart,
CatLav, Haraneder (nerhabe en la ed. de 1853), JesBih, MarIl, HeH y Duvoisin (LEd 279); nirabe en un texto
alto-navarro del s. XVIII y en Lizarraga de Elcano; nerrabe en Prop (tbn. nerabe) y neabe en Mendigacha. �1.
(Sust.). Joven. "Fille à marier" Dv. "4.º (Sal, R), muchacho; 5.º hija casadera" A. "Neabe, soltero, joven no
casado" Ib. � Eztezakela tormenta emaxurtz nerhabea, / ez alhargun, zeñak baitu galdu bere habea. EZ Man I
13 (v. tbn. II 58). Adin guzietakoak, haurrak, norhabeak, zaharrak. CatLav (ap. H). Adin eta estatu guzietako
giristinoak, haurrak eta nerhabeak, zaharrak eta sehiak, zuenganik bizitzeko hitzaren ogiaren begira daudez.
Giristionen doktrina laburra 1749, 6 (ap. DRA). Debozioneari gisa batera jarri behar zaio aitorensemea [...]
berzera emazte ezkondua eta berzera alharguna, bai eta norhabea edo neskatxa gaztea. He Phil 11 (ed. 1853, 9
nerhabe; SP 12 ezkongai). Adin guzietako presunek eta bereziki norhabe gasteek. JesBih 392. Jainkoak bere
konplesentziazko norhabetzat hautatu zuen neskatxa. MarIl 84. Zer ahalkeria! batek derra oihuka, / doan
nerhabea horrela mainguka! "Ce jeune fils". Gy 200. Bada hemen norhabe bat, baititu bortz garagar ogi eta bi
arrain. HeH Io 6, 9 (Lç, He muthilko, TB, LE, Dv, Ol, Leon, BiblE mut(h)iko, Ker mutil). Badu borz ilabete
fanzitzaikugula maistroa, arrenta andiagoz eta geroztik neabe guziua dago karriketarik eskolarik bage. Mdg
122. Ez da hain errex haur nerrabe hekien behar bezala arthatzen. Prop 1911, 273 (ap. DRA).
�2. (B), nehabe (VocBN (s.v. mixkaudi) � vEys), nerebe (AN-gulina), nirabe, norhabe (BN). Ref.: A (nerabe,
nerebe, norhabe); Izeta BHizt2. Criado, sirviente. AxN explica sehiak (260) por nirabe. v. mirabe. � Aspaldi
nola zuen norhabe / izan bainaiz, zuek ene iabe. O Po 47. Ikusiko tuze abrasak, nausi eta etxeko andreak
despreziatzen tustela beren nirabeak eta peonak (Muruzabal, 1751). ETZ 89. [Aita óna] admiti benáza bere
nirabeetáik bat bekála. LE Ong 118r. Burlatzen baitire Jangoikuaren sierbo edo nerabietaz, aren serbitzallietaz
[...] (Lesaka, 1857). ETZ 253. Heien lana? Korteko nerhabeetaz [...] arta hartzea. "Pages". Ardoy SFran 146.
�3. (BN-ciz-mix ap. A; Dv (AN); -rh- SP, Lecl, Arch ms. (ap. DRA), Dv), norhabe (Ht VocGr 352, Dv, H (L,
BN)). Niño. "Oraingo nerhabeak zaharrak baino gaiztoago dire, les enfants [...]" SP. "Il se prend pour enfant,
dans le sens de disciple, de protégé" H. � Nerabe ta andriak dantzan ari dire atsegiñaz Ibañetan (AN-5vill).
Orreaga 76 (G, AN-araq, L, B, Sal, S, R (h)aur, V, G-nav, BN-baig, Ae ume, G-nav, AN-gulina gazte, AN-5vill
mutiko). Haur xehe egiazkoen balde dire, ama behar gare beraz heintzat izan. Bainan nerabe xeheak emeki
emeki larrituko dire. Prop 1897, 98. Triste gelditu dirade / makiñatxo bat nerabe, / eben aitarikan gabe. P. Yanzi
Auspoa 77-78, 81.
- NERABE-JENDE. "Nerabe-jentea edo morroiñak eta neskaxeak (R-vid), la juventud o los muchachos y las
muchachas" A.
- NERABETAN. En la juventud, durante los años de juventud. � Bata ta beste au, nerabetan, mutil zirala,
txiroxko ziran. A Ardi 73.
� Etim. Para la posibilidad de que esté formado, al igual que mirabe, por el posesivo intensivo de 1. a persona
(neure, nere...) y (h)abe, v. FHV 82, n. 19; cf. ib. 482 para noharroin como posible paralelo.
2 nerabe. "Nerhabe (Hb), timide" Lh. v. herabe.
nerabetasun (Lar, H (-rh-)), norhabetasun (H), nehabetasun (H). � "Juventud" Lar. "Jeune âge, âge de
puberté, jeunesse" H.
nerabezutu. "Adolescencia" A Morf 168.
nerau (V-arrig, G, AN-larr-araq-ulz-erro-olza-gulina; Lar, Añ (G), Dv (V), H (V, G)), neroni (G, AN-larr, L; SP
(sin trad.), Urt Gram 71, Dv (G, L-côte)), neoni (G, AN-gip-ulz, L-sar-ain, BN-lab, Ae), nerone (AN-larr-5villulz;
H (G, L)), nedoni, negoni, nagoni (AN-arce), neuni (AN-gip), neone (AN-erro, L-sar), neune (AN-gip-
5vill), neroi (AN, B). Ref.: A (nerau, neroni, ner-); EI 219 y 220; A Apend (neunek); Iz Ulz (zenbat); EAEL 145;
Gte Erd 256. � Yo mismo. "(Yo) mismo, siguiéndose verbo neutro ni nerau, siguiéndose activo nik neronek"
Lar. "Banoha nerone, j'y vais moi-même. [...] Neronek egina dan lan guzia, le travail est fait par moi seul.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
962