Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nekeztto (-kh- S (Foix) ap. Lh). � (Dim. de nekez). "Assez difficilement" Lh. v. nekeztxo. � Ligiarrek etziren
aberats; nekeztto bildü zien ürhe thipiñata. Eskual 16-10-1908, 3. Segretariak [...] galtatzen dero hau edo hura
kunta dizon. Nekeztto, bena Haritchabalet hasten da. Const 43. Aldi oroz makilaren heineko xuri baten zilatzia
tregua hartan, nekeztto dela üdüri dü. Ib. 36.
nekeztu, nekextu. �1. Atormentar, martirizar. v. nekatu. � Sortu zen Maria Berjinadanik, nekextruk Poncio
Pilatosen gomendiuaren pean, izan zen krutxifikatruk, ilik eta orzirik. Mdg 160. �2. (V-gip ap. Elexp Berg).
Dificultar, complicar. "Beltza izatiak nekeztu zotsan bizimodua" Elexp Berg. � Garbitasunean irautea asko
nekezten du edariak. MAtx Gazt 79.
nekeztxo, nekeztxu. � Dim. de nekez. v. nekeztto. � Etorri zara, nekeztxu ta ez bestetan oi dozun legez guztiz
gogotsua. Ag AL 26.
nekezu. v. neketsu.
nekia (det.). "Vil, aphala, nekia" VocS.
nekor (Añ � A). � "Lerdo, tardo, pesado" Añ. "Rudo" Ib. � Andra nekatzalletxo nekor jakinezak. Añ LoraS
87. Ze nekeak onei irakasteko ta euroen buru nekorrak argituteko! Añ NekeA 236.
nekoso (V-gip, G-azp, AN-gip-larr-ulz, B; H (V, G)), nekos (L, B, BN, S; VocB), nekezo (AN-gip). Ref.: A
(nekos); EI 100; Lh (nekhos); Iz LinOñ 182; BU Arano (nekezo); Asp Leiz2; Elexp Berg; Izeta BHizt2; Gte Erd
205. � Fatigoso, costoso; pesado, aburrido; difícil, complicado. "Eulatzaia, lanbide nekosua" Iz LinOñ 182. �
Tr. Documentado en autores meridionales de los ss. XIX y XX. Al Norte se encuentra en Lafitte y en sendos ejs.
de Prop y Almanaka Berria. La forma general es nekoso; hay nekhos en Prop y Lafitte. � Lau eguneko bide luze
nekosoa bazegoan ere aren errira. Gco I 458. Askotan zerori zure burubarentzat nekosoa izango zera. Echve
Imit 153. Orazio luze nekosoetan. Arr Orac 28. Fraide trapensearen bizitza latz eta nekosua. Ezale 1899, 1a.
Lan apostoliko nekhosari lothu zirenetik, hekien nekhe-izerdia Jainkoak nasaiki saristatu zuen. Prop 1906, 57.
Aurrerapen nekosuak, baiña alere etengabekoak. Vill Jaink 179. Ain nekosua eztute izan / Amasarako bidia.
Lasarte in Uzt Noiz 121. v. tbn. BOEans 413 (B, 1782). Izt C 100. Aran-Bago ManMed 270. MSIgn 346. � (Con
-ko, adnom.). � Zulo onen ataka da medarra eta sarrera nekosokoa. Izt C 73. � (Tema nudo, usos advs. y
predicativos). � Ilhabete hau osoki tzarra. Nabegazionera nekhoso. Almanaka Berria 1885, 11 (ap. DRA).
Lanian eziyak, / nekoso biziyak. AzpPr 32. Fededunen arthatzea nekhos delarik, nekhosago da fedearen galdez
daudezenen argitzea. Prop 1906, 71. Nekhos eta bortxa-kara zaiku. Lf ELit 277.
nekosta (Lar � H, Lcq 157, LandHizt 368). � Ciprés. Lhande, s.v. nekhostu, cita a Larramendi, pero en éste
sólo encontramos nekosta. v. una interpretación etimológica en Garate 7. a Cont BAP 1957, 51. � Zumea, zaika,
aiena, nekosta, arantza beltza, [...]. Izt C 124 (en una lista de nombres de árboles). Bein gaztarua il ezketiño /
Nekozta baltza ixango yaku laguna. Laux Euzk 1930, 454. Eten gabe diyoaz ta ara! musker diran / nekostak
beatz luzez bai-darakuskite. Zait Gold 187. Ontzigintzarako lerrondoa eta etxegintzarako izai eta nekostak.
"Cupressos". Ibiñ Virgil 91. Nekostak baiño garaigo iaso du bere burua. "Cupressi". Ib. 32. Zergatik zaude,
Ama, / baratze atean, / lau nekosten (ciprés) itzala / dezula atzean. NEtx LBB 340.
nekostadi. "Cipresal" Lar.
nekots (S ap. A; O VocPo � SP (S) y H (BN, S), Hb ap. Lh (+ -kh- )), nekotx (S ap. Lh; Dv (que cita a Oihenart
y Pouvreau), H (+ -kh-)). � Aprisco de ovejas. "Nekotsa, c'est le gîte que font les brebis hors de la bergerie, sur
la rase campagne, pour prendre le frais, lorsqu'il fait serein" O VocPo. "Lugar sombrío en que se refugia el
ganado" A. "Trace des brebis sur l'herbe où elles ont couché" Lh. Harriet da también nekhotxe (que a su vez pasa
a Lhande), sin duda deducido erróneamente del nekotsetan de Oihenart. � Bertarik olhirietan, / nekotsetan, /
artaldiak utzirik, / Iesusen adoratzera / Betlemera / ioan zitezen larririk. O Po 59.
nekotsu. v. neketsu.
nekotx. v. nekots.
nektar. � Néctar. � Nektar eta anbrosiak / ohi ziren famatu, / hekien moianez ordean / ezta nior salbatu. EZ
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
960