Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nekezagatik. Ur Gen 35, 17. Lan au berez nekeza badirudi ere, Jainkoak erraztu zion. Lard 9. Nekezagoa ta
zaillagoa zan andik aurrerako ibillia. TAg Uzt 148. Azkeneraño eraman zadan / nere pasio nekeza! SMitx Aranz
132. Gaitzera bidea ez da nekeza, aldatz beera beti da erreza. EgutAr (ap. DRA). Zein gaitz dakarren igartzea,
ezta oso nekeza. NEtx Nola 28. Auxen gauza nekeza! Etxde JJ 39. Mixeri beltza aixa sortzen da, / zoriona da
nekeza. Basarri 104. Itzulpenak eta moldadurak ordea errazagoak dira batzuetan [...] eta nekezagoak besteetan.
In MEIG VI 30. Ez da lan luzea ez nekeza. MEIG IV 134. v. tbn. Gco II 30.
�2. "Nekeza, se dice de una acción que está tardando mucho" Etxabu Ond.
- NEKEZ BADA NEKEZ (-kh- Dv). Con dificultad, costosamente, a duras penas. "Nekhez bada nekhez erori da
bere burhasoen nahira, il a cédé, quoique avec la plus grande peine, [...]" Dv. � Lürreko desirkünte orotarik
nekez bada nekez bere bürien soltatzera. Mst I 11, 1 (Ip ahal oroz). Tenpestaren erdian, ilhunben erdian, aitzina
badoha San Migel, emeki bada emeki, nekhez bada nekhez. Laph 222. Haranbillet aita-semek bentzutu dituzte
nekez bada nekez, Etxart eta Husset bi herritarrak. Herr 29-8-1963, 3. � Nekez bazen nekez, ohetik urrundu zen.
Mde HaurB 23.
- NEKEZ BATEAN. "Nekez baten, por fin, alguna vez... Putz eta abar, nekez baten eldu giñan Elusu'ra" Etxba
Eib. v. NEKEZKO BATEAN.
- NEKEZ EGON. Estar cansado. � Lo sumatxua egin dau. Nekez dagolako ala loaren loaz buruaustea ta
durduzia uxatutearren? Erkiag BatB 112. � (Con egon elidido). � Gorputza nekez, arima naiez... / urki kolorez
ibaia. Gand Elorri 200.
- NEKEZ ETA LORREZ. Con dificultad, costosamente, penosamente. � Nekez eta lorrez eldu ziran etxera
zangurruba ta karramarrua. Otx 60. Nekez eta lorrez aurreratu daben ori arloteakin banantzeko gogo gitxi
dauke. Eguzk GizAuz 120. Orain gizon be eztirala nekez eta lorrez bizi dira, gizonaren eskubide barik. Ib. 134.
nekezale. v. nekazale.
� nekeze. v. nekezia.
nekezgo (Lar, Lh). � "Arduidad" Lar. v. nekezia (2).
nekezia (BNc, R ap. A; SP � vEys, H (+ -kh-)). � Tr. Documentado en autores suletinos y en Pouvreau. �1.
Miseria, penuria, pobreza, necesidad. Bera (de quien pasa a PMuj) deduce erróneamente nekeze del ej. de
Oihenart. � Hobe da nekezia ezi ez soberania. Bela 32. Auzilaria nekeziaren ezkutaria. O Pr 58. Nork ere erneki
konsideratuko baitu bere pobrezia, nekhezia eta deus gutitasuna. SP Imit III 22, 4 (Ip ezdeüstarzünaren eta
aphaltarzünaren). Nahi izan da salbazalia sorthü eta bizi aphaltarzünian, gabezian, nekezian eta atsekabetan. Ip
Hil 95. Sorthü delakoz gügatik / hain nekezia handitan. UNLilia 13. v. tbn. Egiat 231. �2. (S ap. A; Gèze, Dv
(S), H (+ -kh-)). Dificultad; impedimento. "Gêne" Gèze. � Besta hontan nola behar dügü iarraiki Jesüs Kristek
egari dütian nekezier? Bp II 20. Bortxa ezazü hatsarrian zure enjogidüra, [...] beldürrez gida zitzan emeki emeki
nekezia handiago batetara. Mst I 11, 6 (SP gauza gaitzagoetara, Pi zailtasun). Erakaspenen ahalik eta
hobekienik betetzerat entseatzen gira. Gure nekeziak baditugu, bainan ez heinez edo izariz kanpokoak. Davant
Othoizlari 1965 (n.º 43), 8.
nekezka. � Costosamente, fatigosamente, dificultosamente, difícilmente. v. nekeka. � Ain nekezka lepoganean
ekarri dozun zur gogorrean. Añ EL 2 205. Arriskukuak diriala juezaren aurreti nekezka egiten dirian
ezkontzak. fB Ic III 358. Zelan bait egin eban nekezka bazan bere, / bide laburra, baña arentzat luzea. AB AmaE
390. Orra baña gaur Gaztelan legez / nekezka jaten ogia. Ib. 34. � (Con reduplicación intensiva). "Zaran bete
bedar nekezka nekezka ekarteko, para traer a duras penas un cesto de hierba (V-arrig)" A EY III 322. "Nekezkanekezka,
a duras penas" A Apend.
- NEKEZKA BATEAN. Alguna vez, raramente (?). v. NEKEZKO BATEAN. � Nekezka baten, gitxitan, otzta
baten ta urrineti agertuten dana da emakume pirmia, zuzena, zala, iraun andikua, burutsuba ta ezertakua. fB Ic
II 284.
nekezkiro. "Arduamente" Lar. "Cansadamente" Ib.
nekezo. v. nekoso.
nekeztasun. � Cansancio, fatiga, pereza. � Gure borondate gaiztoa ukatzeko edo menderatzeko eta
Jaungoikoarena egiteko guziok degun nekeztasuna, pisutasuna, atzerapena eta nagitasun arrigarria. Gco I 388.
Penitenzia egiteko nekeztasuna. Gco II 7.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
959