Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
180. [Etxe-andrak] erakarri zeban bere maizter nekazari bat etxera. Izt C 163. v. tbn. And AUzta 126.
� (Como primer miembro de comp.). � Atxur, burdiñara ta / golde biurturik, / nekazari langiñak / ongi
giaturik. GavS 33. Non nágo? Nekazári errián, nekazári izerdiain útses ogi puska bát atrazeuntenén értean. LE
Prog 124. Gipuzkoako nekazari jendea. Izt C 176 (v. tbn. nekazari-jendea en Arr in MEIG IV 131). Agintariak
artuak dauzkate neurriak nekazari-gaietan ere gaitz asko garbitzeko. Munita 94s. Nekazari-talde batekin. F.
Labayen in Munita 8. Barkoxeko nekazari etxerik ederrenetako batean jaio zen. Etxde JJ 68. Badute nekazari
errietakoak ere beren apostolutza-bidea. MAtx Gazt 102.
� (Tema nudo; predicativo y adverbial). "Kalian ofiziuan baño, naixago eban baserrixan nekazari" Etxba Eib.
� Basorako gai ez zan arteo / lan egin zun nekazari. "En la labranza". Or Eus 194. Baserrirako ispillu on bat /
jarri digute "Goiz Argi", / ikasitzeko ondo ta samur / nola bizi nekazari. And AUzta 128. Bizi guzian jardun /
zuen nekazari. Uzt Sas 28. � Aldarearen goiko zizkuan, / San Isidro Nekazari. Or Eus 228 (v. tbn. San Isidro
Nekazari en Mb IArg I 132, LE Prog 98; nekezari en fB Ic III 323).
�2. "Qui fatigue, lasse, incommode, importune, ennuie" H (s.v. nekhatzaile).
- NEKAZARI JANTZI. Vestirse de labrador. � Askoz ditu elkarrenganagotuko gizon biok bion euskerak,
zalduna, erderaz ari dala, nekazari-yazteak baño. Ldi IL 67.
- NEKAZAL-LURRALDE. Región agrícola. � Ez dirudi gauzak nekazal lurralde batzuetan hobeto joan
zirenik. In MEIG VI 36. En DFrec hay 14 ejs. de nekazal.
nekazarigo (B ap. A), nekazaringo. � "Agricultura" A. � Artzaingoa da zuen bizibidea, nekazaringoa gurea.
Eston Iz 53.
nekazaritxo. � Dim. de nekazari. � Galde gure auzoetako ta munduaren bazter oietako nekazaritxo garbi,
beren izerdiakin jaten ematen diguten askori. Cb Eg III 217 (v. tbn. 332).
nekazaritza (V, G ap. A; vEys, Dv (G), H (V, G)), nekezaritza. � Agricultura, labranza. "Profession d'ouvrier"
Dv, que cita a Lardizabal. "Labourage" H. v. laborantza, nekazalgo, nekazantza, nekazarigo. � Tr.
Documentado al Sur desde principios del s. XIX. La forma general es nekazaritza; hay nekezaritza en T. Agirre
y Eguzkitza. En DFrec hay 106 ejs. de nekazaritza. � Gurasoak erakutsi bear dieza umeai dagoten modutxo bat
bizitza ateratzeko, dala nekazaritza, dala arotzia. AA II 75. Gaur nekazaritzaren gañean jardun bear degu. It
Dial 43 (Ur nekazaritziaren; Dv laborantzaz, Ip lürlanaz). Merkataritza erori bezin laster, nekazaritza asi izan
zan altxatzen. Izt C 180. Noe kutxatik irten zanean, nekazaritzari eman zitzaion. Lard 10. Ni ere gaztetatik
langille naiz izan, / artzaiñ, serrari eta gaur nekazaritzan. AB AmaE 396. Esaten dutenez, nekazaritzatik baño
geiago irabazten du jokotik. Ag G 92. Itxasaldean, ordea, arrantza zerabilkiten eta Erriojan eta Naparroko
egoaldean, nekazaritza. JMB ELG 66. Ederregia zera / nekazaritzako. "Para labradora". Or Eus 37. Lugintza edo
nekezaritzan errusitarrak Ipar-Amerikarrak baño aurreratuago ete-dagoz? Eguzk GizAuz 137. Ez du beste
munduko lanik nekezaritzan. TAg Uzt 11s. Nekazaritzak lur naro-aberats eta ongarrituak eskatzen ditu. Munita
139. Nekazaritza lan gogorra da / lurrarekingo burruka. And AUzta 112. Nere ustez nekazaritza beti izango da
poesi-iturri bikaiñagoa egungo gizarte-auzi lazgarriak baiño. Ibiñ Virgil 25. Nekazaritzan irabazi dau
eguneroko ogia. Alzola Atalak 115. Ango nekazaritza, berriz, lur-sagarra edo patata dala uste det. Uzt Sas 348.
Noek nekazaritzari ekin eutsan eta maasti bat jarri eban. Ker Gen 9, 20 (Ol lugintza). Nekazaritza eta
abelzaintza sortu ondoren. MIH 285. Komeni zaie nekazaritza eta aberezaintzaren berri jakitea. MEIG III 113.
Duvoisin kapitaina [...] nekez zen nekazaria eta inondik ere ez nekazaritzaren sortzailea. MEIG IV 131. v. tbn.
Xe 267. Apaol 78. Mok 6. Or Mi 90. Ldi IL 71. Zait Plat 93. Osk Kurl 114.
� (Como primer miembro de comp.). � Eskuz erabiltzen da bera [laia] eta abereak nekazaritz-lanetan asi erazi
baño lenagokoa izan bear du. JMB ELG 69.
nekazka (A DBols, Bera). � Indulgencia. � Emonda dagozan nekazka edo indulkentzija gustijak irabazteko
asmua dot. Eleiz GDBidea 4. Porziunkulako nekazka (parkamena). GMant EEs 1924, 162.
nekazkai. "Haberío, las bestias y otras cosas de labradores es del Bascuence abere, ganado, animal, nekazkaiak"
Lar.
nekazuri. "(Gc, AN), artesano flojo, haragán. Se dice en son de burla, jugando con la palabra nekazari 'artesano'
y zuri 'perezoso'" A.
neke (V, G, L, B, BN, Sal, S, R; SP, Urt I 9, Lar, Añ, Izt 117v, Arch VocGr 196, Dv, H, VocB, Zam Voc; -kh- Ht
VocGr 314, Lecl, Hb ap. Lh, Dv, H), neka (Lar � H (V, G; + -kh-)). Ref.: A; Lrq; Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp
Berg. � Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos desde Dechepare. La forma general es nek(h)e; hay un
ej. de neka en Arana Goiri. En DFrec hay 116 ejs. de neke.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 948
mende.