Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nekazaletza, nekezaletza. � Labranza, trabajo del campo. � Baseerriko nekezaletzia izanik batetik txito garbija,
beste artu emonik ezpadarabill, ta bestetik egonik apartauta erri batubetako naaste ta okasinoe askotatik, egija
da geijenez diñozuna. JJMg BasEsc 85.
nekazalexka. "Nekhazalexka (Hb), petit agriculteur" Lh.
nekazalgo (AN-ulz, B; Aq 918 (AN)), nekazalko (AN-larr). Ref.: A; Asp Leiz2 (nekazalko); Iz Ulz (artzaingua);
Izeta BHizt2. � Agricultura, labranza. "Agricultura, oficio de agricultor" A. "Nekazalko, agricultura, trabajo de
agricultura. No precisamente 'oficio de agricultor' como Azkue" Asp Leiz2. "Artzaingua erraxago da nekazalgua
biño" Iz Ulz. "Baztanen geienak nekazalgotik bizi dire" Izeta BHizt2. v. nekazaritza. � Jangoikoak lenbiziko
kriatu zuén gizónari berak manátu ta erakutsi baizio nekazálgoa. LE Prog 96. Ni ez náiz gauza nekazalgokó. LE
Urt ms. 96v. Zer nekazári dá eztakiéna nekazálgoan? LE Doc 58. Ikusia naiz zer bizimodu / zailla dan
nekazalgoa. "Oficio de labrador". Or Eus 202. En DFrec hay 11 ejs.
nekazalkeria. "Artes manuariae, nekhazalkéria, nekhazaltasuna, nekhazal-ofizioa" Urt II 366.
nekazalko. v. nekazalgo.
nekazantza (G-nav ap. Iz Als; Lar, H). � "Labranza, la ocupación del labrador" Lar. "Nekazan(t)zi da gogorro
ar(t)zan(t)zi baindo" Iz Als. Cf. nekazai (G-nav), s.v. nekarazi. v. nekazaritza.
nekazare. v. nekazale.
nekazari (V, G, AN, BN; Lar, Añ (V), Dv (V, G), H, Zam Voc), nekazai (G-nav), nekezari (V). Ref.: A
(nekazari, nekezari); Iz Ulz, To, Als (len); Etxba Eib. � Tr. Propio de la tradición meridional desde mediados del
s. XVIII (hay tbn. un ej. de Xalbador). La forma general es nekazari. Hay nekezari en fray Bartolomé (Ic III 334)
y ambas formas (nekazari y nekezari) en Moguel. En DFrec hay 179 ejs. de nekazari. �1. Trabajador; agricultor,
labrador. "(Hombre del) campo" Lar. "Trabajador, por su jornal" Ib. "Nekazarik onena, le meilleur ouvrier" H
(s.v. nekhatzaile). "Len-e aitu izan dot ba nik nekazai gizon bati aste guzia nekatuik soruen da basuen pasauta"
Iz Als. AxN explica laborari (554) por nekazari. v. laborari, nekazale. � Arzen badet jorrai txiki bat, bigarren
zotalean agertuko dizuet, ez tratalari ezen, ez nekazari ezen, baita argin, arotz [...]. Lar Cor 152. Nekazari,
langille ta beharsu gaisoen alde. Mb IArg I 118. Ez dozu enzuten zelan gure baserritar ta beste nekazari askok
diarduben berbeetan, labandu ta ezetan katigatu baga? Mg PAb 197 (196 nekezari). Ipui onak, zeintzuetan
arkituko dituzten euskaldun nekazari ta gazte guziak erakaste ederrak. VMg I. Zer naigabe izango lizake
nekazari batentzat, lau soro ereiñik, batek bakarrik frutua emango balio? AA III 600. Karea ugari dan tokietan,
nekazari onak bear du bota karobi zulora arrapatzen duen guztia. It Dial 50 (Ur nekazari; Dv, Ip laborari).
Onela oi ziran orduan Donostia inguruan nekazari anitz bizi. Izt C 180. Abel artzaia eta Kain nekazaria ziran.
Lard 6.
� (s. XX). Lurra goldetzen ari da / nekazari gaxoa. Jaukol Biozk 15. Sasijak sortzen dira / solo ederretan, /
nekazari alperrak / badabiltz euretan. Enb 36. Leen urteak bordaldean bakerik igaro zitun, nekazari, segari ta
artzai tartean. Or Mi I. Etxeko yaun batek mastia landatu zun [...] ta nekazariei akuran utzi zien. Ol Mt 21, 33
(Echn, Ur (V, G), Ker, BiblE nekazari; He, TB, Dv, Ip mahasti-zain, Samper, Hual labrari, Leon etxetiar).
Nekazari, / gizandi bat iduri / soroan zut. Ldi BB 64. Gizon artean nekatzen danak / izena nekazaria. Or Eus
206. Lugin edo nekazari batek mendi aldapeko lur idor, elkor eta erdi-antzuan [...] gari arloa erein dau. Eguzk
GizAuz 52. Nekazari-artekoa naiz, artzaiakin ere zerbait ibillia. Munita 127. Stalin-i galdetu omen zion Iparameriketako
periodista batek, Ukraniako nekazariekin egindako sarraski aiek egiak ote ziran. Vill Jaink 84. Ezin
det konprenitu nola lagun dezaioketen liburuak nekazari bati lur langintzeko zeregiñetan. Osk Kurl 114 (91
nekhazari). Negua opor-aldi izan oi da nekazarientzat. Ibiñ Virgil 76. Nekazari, / nire hitza / zure haitzur kolpea
da. Azurm HitzB 62. Euskalduna harentzat, ez zen hiritarra, nekazaria eta itsas gizona eta are artzaina eta
ikazkina baizik. MIH 262. Gogoz egoten naiz lur-koloreko nekazari talde bati edo besteri begira. MEIG IX 96.
Fabrika langilea zela, ez nekazaria. Ib. 43.
v. tbn. LE Prog 106. Ub 175. DurPl 67. Gco II 89. Añ MisE 175s. Echag 170. Arr GB 116. Zab Gabon 101. AB
AmaE 209. Sor Bar 22. Bv AsL 151. Apaol 93. JanEd I 14. Ag G 264. A Ardi 139. Arrantz 124. EusJok 140.
EusJok II 138. ArgiDL 5. Inza Azalp 11. Muj PAm 19. Mok 20. JMB ELG 68. TAg Uzt 221. SMitx Aranz 5.
Etxde AlosT 14. JAIraz Bizia 86. Erkiag Arran 120. Akes Ipiñ 4. Eston Iz 53. Basarri 59. Zait Plat 113. Arti
MaldanB 221. And AUzta 125. Izeta DirG 111. Gazt MusIx 125. MAtx Gazt 17. Etxba Ibilt 468. NEtx LBB 195.
Uzt LEG II 155. Xa Odol 124. Berron Kijote 57.
� (Adj.). � Madridko korteko patroi nekazari edo atxurlari bat. Cb Eg III 347. Ikasi bere gura ez, bere elestar
nekazarijak dakijen berbeeta bakarra. Mg PAb 199. Arkitu zuan gizon nekazari bat, besuan aurrarekin. Bv AsL
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 947
mende.