Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nekagura. "Actuosus, nekhagúra bizia, atzárra" Urt I 119.
nekaitte. v. nekatze.
1 nekaitz (BN-ciz-mix-baig ap. A; -kh- VocBN � Dv, H (s.v. negu)), nekatx (R ap. A). � Tormenta, tempestad.
"Gros temps, mauvais temps" VocBN. "Tempestad de lluvias" A. v. ekaitz. � Mendi kasko hartan, paratua
iruzkiari, haize hotzari eta nekhaitzei edo denbora gaixtoei. Jnn SBi 85. Nekhaitzak funditua. Ib. 86. Itsasoa
hilherri bilhakatzen duen nekhaitza, negukhal erreberritzen ohi da. Prop 1906, 171 (v. tbn. 170).
� Etim. Para la posibilidad de que se trate de un cruce con negu, v. FHV 310.
2 nekaitz. "(B), incansable" A.
nekaitz. v. nakaitz.
nekaketa. "(G), operación fatigosa" A Morf 155. "Merece citarse el proverbio G arilketa, nekaketa; laiaketa,
yostaketa, el hacer ovillos es cansancio, el layar una diversión" Ib. 114n. v. nekatze, neketa.
nekakintxa. Neol. creado por Arana Goiri en 1896, de nekatu 'padecer' y -kintxa (AG 1014). � Pasión (ref. a la
de Jesucristo). � Jaunaren nekakintxearen gomutaldija. AG 990.
nekakizun (H (+ -kh-)). � "Qu'il faut fatiguer, lasser. Gorphutz gizenegia nekhakizun da mehatuko bada, un
corps trop replet doit être fatigué, [...]" H.
nekakor. Neol. creado por Arana Goiri en 1894, de nekatu 'apenarse, dolerse' y -korr. � Lamentable, penoso. �
Nekakorra dala euskerarik ain gitxi Bizkaitarra-k eutia. AG 200. Ez dut nor maite, ez nau iñork maite, gurasoak
besterik; ez dakit noruntz joan... Larribide au ez al da ezkonberri ausarta oriena baño nekakorrago...? Txill Let
29.
nekal. � "Pena, castigo" BeraLzM. � Edozein tokittan da edozelan, biziko naz etxe onetan baño naibage
gitxiagoaz: nekalak eta zemaiak baño eztaukazuez niretzat! Echta Jos 175.
nekalbide, nekalpide (BeraLzM). Neol. creado por Arana Goiri en 1897, de nekaldu 'castigar' y -bide. �
Correctivo, disciplina, castigo. � Jaungoikuaren nekalbidiei, ene semia, ez ukatu; etzadi larrittu Berak
nekaltzen zaunian. AG 1592.
nekaldi (V ap. A; Lar, Añ, Izt 75r, Bera, Zam Voc), neke-aldi. �1. Mortificación, penitencia; tormento, dolor,
sufrimiento, martirio; pasión (en ref. a la de Jesucristo). "Brumamiento" Lar. "Penitencia, mortificación del
cuerpo", "tormento", "mortificación" Añ. "Nekaldi-igandia, dominica de Pasión" Bera. � Tr. Documentado al
Sur desde mediados del s. XVIII. La forma general es nekaldi; hay neke-aldi (junto a nekaldi) en Mendiburu,
Iturzaeta, Inza y Enbeita. En DFrec hay 10 ejs. � Zer da zuk zere nekaldi, naigabenz eta ezbai aldietan esan oi
dezuna? Mb IArg I 108 (272 neke aldietan). Zer da infernuba? Da nekaldi edo tormentuzko su-leza bat. CrIc 35.
Kristoren tormentu edo nekaldiak. CatElg 241. Nekaldi edo mortifikaziñoa da gatz espirituala. Añ LoraS 165 (v.
tbn. EL 2 15s). Jesusen nekaldiko itzaldia. Ag Ezale 1897, 124. Jesusen Nekaldiko kondaira. Ib. 124. Erreguak
egitea, nekealdiak bere gorputzari emotea. Itz Azald 128 (121 nekaldi). Olango etxe-zuloetan sartuta egoten dira
arrantzaleak nekaldi gogor asko igarota gero. Ag Kr 19. Jesukristo gure Jaunaren nekaldi ta eriotzea
adierazten doguz. KIkV 8 (KIkG 19 nekaldi; v. tbn. en contexto similar ArgiDL 89). Pontzio Pillatosen mendean
eraman zuela Jesusek bere neke aldia ta eriotza. Inza Azalp 67 (65 nekaldi). Negargarrizko / nekaldi samin
garratzak. Enb 102 (101 neke-aldi). [Yesusek] artu nai duen bataio ori bere nekaldia da, gure onez eraman zuen
pasio edo nekaldi gogorra. Ir YKBiz 285. Zazpi eungiko edo sigloko nekaldi mingotsa, kalbario erpiña. Ldi IL
167. Tori, Andra-Mari, tori / nere miñezko nekaldi! SMitx Aranz 136 (v. tbn. 126). Zin egin zun [...] pekatuen
barkagarri, bere buruari nekaldi gogor bat ematea. Etxde JJ 211. Zonbat traba, nekaldi, ezinbertze eztu pairatu
piaia bakotxean. Etcheb MGaric 60. Kristoren nekaldia, indartu nazazu. MAtx Gazt 98. v. tbn. Ayerb EEs 1912,
177. Or Aitork 300. Erkiag Arran 95. �2. (c. ap. A; -kh- Dv, H). "Fatigue" Dv. "Une fatigue, un temps, un
intervalle durant lequel on se fatigue. Nekhaldi on bat izan zuen gure zaldiak, notre cheval eut une bonne fatigue
(en cette course, en ce voyage)" H.
nekaldu (Añ � A, AG 1592, Bera). Neol. creado por Arana Goiri en 1897, de neka 'pena, dolor' y suf. -aldu. �
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
940