Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mandrun. Cf. VocNav: "En el juego de pala, dar a mandrón es restar la pelota, utilizando principalmente la
fuerza de la muñeca. En el juego a lo largo se denomina así al saque que se efectúa girando el brazo en posición
horizontal, con ligera inclinación hacia arriba". � Hire mandrunarekin Kaskoina emak hor! / Perkaini,
Azantzari deus ez diote zor. / Sasoinean hintzeno othe zuan nehor / hik bezala pilota zezeakenik igor? (1859) J.
Hergaray (ap. DRA).
manduel. v. manduler.
manduler (SP, Lar, Dv, H), mandurel, manduel (H), mandulero, bandoler, banduler (SP), bandurel. �
Bandolero, ladrón, malhechor. � Tr. Documentado en textos septentrionales de los ss. XVIII y XIX (tbn. un ej.
de Prop del s. XX). Al Sur se encuentra en Iraola (EEs 1914, 231 mandulero). La forma mejor documentada es
manduler. Hay manduel en MarIl y Jauretche (114); mandurel en Larreguy y Prop (en este último tbn.
bandurel), y bandoler en Eguiateguy (junto a manduler). � Bata hiltzen da izurriz, bertzea manduleren eskuz
eta hala herioak badaramatza guziak. Ch I 23, 7 (SP, Leon ohoin, Ip uhuin, Ol lapur). Altxatu zituen berehala
zenbait manduler eta gaixtagin. Lg I 216. Hek ziren mandurel multzo bat, gehienak farisauen manukoak edo
sehiak. Lg II 257. Burdin gathez nola da mandulera lotzen. AR (ap. H). Hen heltzia ikhusirik eta harmetara! zian
oihü egin, jende güzia laister mandüler hetara, zütien hatzaman güziak ta Temistoklak bereki eraman. Egiat 272
(200 bandoler). Laphurdi beiratuko baitute manduleretarik. Revol 113. Ikhusi baitzuten manduel gogortu eta
izigarri hura nigarretan urtzen. MarIl 247. Etzare zu, aitzin hortan buila bat jauzarazi eta mortura lau mila
manduler eraman dituen Egiptoar hura? Dv Act 21, 38 (Lç, He gaixtagin, TB erhaile). Hiri bazterra ohoin eta
mandureletarik ezin garbitzen zuen. Prop 1896, 17. Mandarinek ihes egin zuten eta eskualdea gelditu zen
bandurel eta soldado aintzindari gabekoen peskizan. Prop 1902, 53. � (Uso adj.). Cruel, despiadado. "Gizon
manduela, homme cruel, sans pitié" H. � Heretiko manduel hejek oro sutan eta odol sarraskitan ezartzen
ziuzten. MarIl 120. Ostikatu duzu etsai manduel hura zure biziaren lehen mementotik. Ib. 87.
mandulergo (Dv), mandurelgoa. � "Brigandage" Dv. � Gure Joseph mandurelgoa dohakabe hori egina zen.
Prop 1896, 166 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
mandulero. � Otsagiarra mandulero, zaldian gañan kaballero. 'Otsagiarra mozo de mulas'. ZMoso 64.
mandulero. v. manduler.
manduli. v. mandeuli.
mandur. "Disforme (animal) (V-ger)" A Apend.
mandurel. v. manduler.
mandurrixa (det., BN, msBon ap. DRA), mandurux (-ürüx S (Foix) ap. Lh). � Mula.
mandurux. v. mandurrixa.
mandxuba. v. majua; manjuba.
mane (Lar). I (Sust.). �1. Arte, habilidad. "Arte, primor y perfección de alguna obra", "artificio, primor" Lar.
"Filili, primor", "filis, gracia, primor" Ib. "Obra de arte mayor, manea nagusiko egindea" Ib. � Urhiari edo
zilharrari edo harri gizonen maneaz eta trebandeaz ebakiari. TB Act 17, 29 (He, Dv antze, BiblE trebetasun eta
irudimenak). Lenengo egilleak izkuntza au egiten euki zuan manea (arte). Ag Lar 556. � (Como primer
miembro de compuestos). � Eta ez beti eleiz gizonak mane ezjakiñak [='ignorantes en arte'] diralako. Ag EE
1895b, 75. �2. "Aseo" Lar.
II (Adj.). �1. (Lar, H). Bueno, excelente. "Especioso, ederra, manea" Lar. "Primoroso" Ib. � [Ez da arkituko]
edari mane onetatik naiko guztia ematen ez debanik. Izt C 75. �2. "Mujer aseada, emakume manea, txukuna"
Lar.
- JAKIN-MANE. v. 1 jakin.
manea. v. 1 manera.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
93