Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
negar be bardin-bardin. Otx 123. Parre eragin dit asieran eta negar gero. Txill Let 99.
� (Fig.). � Gurdiari koketan emanez olio, / negar alaigarria eragiten dio. "Un chirriar alegre". Or Eus 365.
- NEGAR-ERAGINGARRI. (Lo) que hace llorar. � Sermoia ezpaitzan iñolaz ere negar eragingarri. Etxde JJ
22.
- NEGAR-ERIOAN. Llorando. v. NEGAR-JARIO. � Neure pekatuen pisuaren azpijan, negar erijuan, etzuten
naz zure oñetan. Ur MarIl 1.
- NEGAR-ESKE. "Imploración, negarreskea" Lar.
- NEGAR ETA NEGAR. Venga llorar, llorando a lágrima viva. � Hau esan ta asi zen eria negar ta negar. Mb
IArg I 280. Egoten zen inbidia sandubatéki negár ta negár kóruan. LE in BOEanm 519. An egoan beti etxe
sokoan bere arima-barruko miña gogoramenagaz ikutu ta ikutu [...], beti negar da negar. Ag Kr 76.
Etxekandere xaharra ari zela nigar eta nigar. Const 28. Bide osoan negar ta negar antxe datorren / atso
agurgarri ura. Jaukol Biozk 69. An dago Mirei etzin da nigar ta nigar, bi eskuak bekokian. Or Mi 97 (v. tbn. Eus
76). Orain negar ta negar / ase nai luke kolkoak. EA OlBe 7. Biotz ergela negar / ta negar, setati / eguzkiz
betetako / belardian murri. Gand Elorri 162. Negar ta negar dago malkotan urtua. NEtx LBB 218. v. tbn. Echta
Jos 176. Enb 51. Etxde JJ 22. Nigar: Jnn SBi 166.
- NEGAR-EURI, NIGAR-URI (A, H). Llanto, torrente de lágrimas. � Gibeletik haren oinetara zegoela, has
zedin nigarrez zegoela haren oinén nigar uriz arregatzen. Lç Lc 7, 38 (Brunet, Ker negar-malko, TB, Leon
nigar, Ol, BiblE malko). Ene zarpilkeri guzia barnenetik begien aintzinean eman zidalarik, ekaitz izugarria sortu
zitzaidan negar-euriarekin. Or Aitork 207. � Iparraldean negar-euriak eta farre-eguzkiak oratu duten umore
lainotsuaren bila. MIH 273.
- NEGAR-EZTI. "(Vc), goma, producto resinoso de los árboles" A.
- NEGAR-GAI. Motivo de llanto, disgusto. � Zenbat otz-bide ta negar-gai arkitu zuen Jesusek. Mb IArg I 107.
Nere bizi guztiko miña ta negar gaia badet. Cb Eg II 59. Au oi da, dirubak ta eukijagaiti ezkondu dirian askoren
negargeija. fB Ic III 350.
- NEGAR-GARRASI. Llanto, lamento. � Purgatorioa bere su, eztanda, ler-bear ta negarkarrasiekin. Iñarra
Ezale 1897, 346a.
- NEGAR-GARRASIKA. Llorando a gritos. � Gizonak areago ez zekien etsipenez negar-garraisiaka hasi ala
zorionaren onaz belaunikatu. Mde HaurB 98.
- NEGAR-GISAN. Como llorando. � Ez eben inos kantau / tokietan legez / ezpada negar-gisan / ta askotan...
ezer ez. Azc PB 50.
- NEGAR-IBAI (nigar-ibai H (L)). Torrente de lágrimas. "Fleuve de larmes" H. � Aita-ama zahar gaizoek oi
zer nigar ibaiak ez dituzte ixuri! Arb Igand 156. Nigar-ibaia darite ta ugiñen marmari illunekin batean
zinkuriñek gaiñez egiten dute. Or Mi 150. v. tbn. Ol Imit I 20, 6.
- NEGAR-IBAR. Valle de lágrimas. v. NEGAR-HARAN. � Zugana suspiratzen dugu laiduz eta negarrez,
negar ibarr onetan (c. 1620). Is TAV 3.2.12. Negar-ibar aunetan gaitzik asko gertatzen diralako. Ol Imit III 21,
3 (Pi zoritxar-ibar). Ez izan ba, erbesteko negar-ibarrean gure amesak, osoketarik ez betegunerik. Erkiag Arran
150. v. tbn. Or Aitork 91.
- NEGAR-INTZIRI. Llanto, lloriqueo; suspiro. � Sentitzen det onetan / negar-intziria. It Fab 114. Negar-intziri
urrikariz. Or Aitork 209. Atsekabezko / negar-intzirak aidean. Gand Elorri 99. v. tbn. Larrak EG 1959, 187. �
(Con egin). "Sollozar, [...] negar inziria egin" Aq 1432.
- NEGAR-INTZIRIZ (Aq 1432). Llorando, sollozando. "Sollozar, negar inziriaz egon" Aq 1432. � Etzitzaigun
egoki illeta ua negar-intziriz ospatzea. Or Aitork 235.
- NEGAR-HIPA. "Nigar hipa, sanglot" Dv.
- NEGAR-HIPAKA. Sollozando, llorando. � Ez utz Amaren begiak / haurraren odol beroan nigar hipaka
urtzera. Iratz 101. Itsasuarrak nigar-hipaka ari ziren, bulharra joz, denek betan oihu eginez. Lf Murtuts 8.
- NEGAR-IRUDIAN. Casi llorando, a punto de llorar. � Eseritzen da sillan pañuelua begiyetara eramanaz,
negar iduriyan. Moc Damu 34 (v. tbn. 19).
- NEGAR-ISTIL (H (+ ix-)). "Nigar-ixtila, -istilla, larmes versées et mouillant, inondant le sol" H. � Arren
bada ikhusazu ene nigar istilla, / eta ez nazazula surat egotz nola sukhilla. EZ Man II 36. Iainko Iaunak
ikhusirik ene nigar-istilla. Harb (ed. 1690; ap. H).
- NEGAR-ISURI (nigar ixuri H (L)). Llanto, lloro. "Larme versée, larme" H (s.v. nigar). � Bethazalak gorriak /
eta nigar isuriez betheak bi begiak. EZ Man I 98. Gaitzari denean eziñ itzuria, / alfer dela luze negar ixuria. Gy
11.
- NEGAR-ITSASO. Mar de lágrimas. � Bazabiltza herriz herri / jende uhainen artean, / lohi, nigar-itsasoan.
Iratz 190.
- NEGAR-ITURRI (nigariturri VocB). a) Fuente de lágrimas. "Lloro a moco tendido o derramando lágrimas por
los dos ojos" VocB. � Bekatariak / gora begiak / negar iturri eginik. Bast 59. Ikustean zenbat nigar ithurri
sorrarazi duten Elizan [...] ez da galdetzeko eian aldareak izan dituzten, bainan eian ez diren urkhaderan hil.
Hb Egia 77. Ene begiok negar-iturri, / au gogoratu orduan! Enb 183. Poz eta negar-iturria, uste ez badugu ere
bihotz barrenean dago. MIH 326. v. tbn. Or Aitork 208. Erkiag Arran 175. � "(B, BN-baig, Sal, R), llorón; litm.,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
922