Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
doelarik gaixoa dago ahatzerik. Arch Fab 193 (v. infra NEGAR-IBAI). Zuri nigarrak eragin eta odola
jauzarazi eta niri nigar-mulko bat ere ez heldu! Dv LEd 107s. Ez dago [...] / baserririk / nun iñoiz entzun ez dan
negar kurriskarik. AB AmaE 350. Zer ikusten dugu? Hanbat pena, nahigabe, nigar ixurtze. Lap 44 (V 24). Illerrira
kandeltxo ta negar-zapiakin zoazena. Iñarra Ezale 1897, 346a. Zuri aiezka, antsiz ta negarrez negar-erri
onetan. ArgiDL 73 (v. tbn. el mismo ej. en KIkV 51 y KIkG 34). Joan zan Garbitokira an zeuden guztiak
askatzera, [...] negar toki artatik betiko zoriontokira aldatzera. Inza Azalp 73. Txori amak [...] ari zun nigartxintari
erne negokion. Or Mi 112. Ene! Amen begien / negar-obiak / ondoa yo-eziñak. "Pozos del llanto". Ldi
BB 48. Ez uste, ordea, [...] negar-bertsoak diranik. Aitzol in Ldi UO 6 (v. negar-olerki en Alzola Atalak 126).
Ez al-dabil bestela, [...] beti negar kurrinka dariola? TAg Uzt 265. [Aurpegia] negar-kutsuz lausotuta agertu
zan. Ib. 271. Itxu daude-ta sarri litezke / amildu negar-lezera. EA OlBe 23. Nigar-ihintzez bustia. Iratz 167 (154
nigar-kantuz). Illeta-negar-eresia. Zait Sof 153. Zugaitzak koloreakin batera artu duten negar-itxura
nabarmentzeko. Txill Let 27. Negar-antzeko batzuk be egin ebazan. Bilbao IpuiB 85. Negar-erri onetan /
eztakienak nekeen berri, / on-berririk eztaki. Gazt MusIx 163 (v. negarerri en Erkiag Arran 179). Bada euskal
literaturan aspaldidanik negar-hari bat gero eta ugariago dariona. MIH 23. Negar-usaiera jendea erruz dator.
MEIG I 131. Negar eresiak eta deitoreak. In MEIG VI 36.
� (Tema nudo, uso adv.). Llorando. Cf. NEGAR ETA NEGAR. � Egon oi dela aur gaisoa negar ta karraisi.
Mb IArg I 107. An gelditu zan otoitz eta negar. Or Aitork 114. Ni, begiak zugana negar, / kresal sumiñez zear
banoa igari. Gazt MusIx 135. � Bestiak negar-mosu, "pelegriño, pelegriño, billete galdu" beti esateban. Kk Ab
II 82.
� "Une larme, une petite quantité. Emadazu nigar bat, donnez-m'en une larme" H.
� (Fig.). "Ondo koipeztu bako makiñiak, takian-potian negarra (además de lloro, sirve de forma castiza para
expresar lamento)" SM EiTec1 (s.v. koipeztu). � Ez al duzu txirrika koipatu-bagearen negarra entzuten? Or Mi
75. Gurdiak negar besterik ez du. Or BM 52. Errota arriaren negarra aidean zear doa. NEtx LBB 318.
� Gaur ez da arkume-janik, an daude / gelan burruntziak baztar, / ez da su-garrik, ez, oi bezala, / tantaz jausten
koipe-negar. Or Eus 262.
� Ez Lanzurdea, baizikan Pepa-negar jarri bear zizuten izena. Apaol 118.
�2. (AN-egüés-olza ap. Bon-Ond 147), nigar (H). Resina; savia. "Mahatsaren nigarra, sève, larmes, pleurs de
la vigne" H. � Zugaitz-azalari darion negarrarekin orrazearen oiñarriak egiten ditute. "Gluten". Ibiñ Virgil
110.
�3. "(Vc), lágrimas de las velas" A. v. KANDELA-NEGAR.
- ARBOLA-NEGAR. Resina. � Ez dute gaiñera bestetarako bildu oi arbola-negarra, uia bera ta Ida'ko pikea
baiño likitsuagoa. "Gluten". Ibiñ Virgil 108.
- NEGAR-AGINEAN. A punto de llorar. � Ene jaun altsubok --esan eutsen orduban Markolbek negar-agiñian-
- eztaukat berbarik. Otx 182 (v. tbn. 19).
- NEGAR-AIARIAN (nigar-aiarian L-côte ap. A). "Llorando a lágrima viva" A. En DRA se dice que según
Landerretche no es más que una errata de nigarr-jarian.
- NEGAR-ANPULO (V-oroz ap. A; -anpulu V-ger-arr-m ap. A; Lar, Izt 67r; -llu Añ (V)), NIGAR-ANPULU
(H). Lágrima. "Lágrimas, " Mic (tal vez por negar anpulluak). "Nigar-anpuluz [...] begiak
betheak, les yeux pleins de grosses gouttes de larmes" H. v. NEGAR-BURBUILA, N.-PINDAR, N.-PULLO, N.-
TANTA, N.-TXORTA. � Negar malko edo anpullubak. Mg CO 97. Bustiko zenduezan begietako negaranpulluakaz
bere oñak. Añ LoraS 93. Illarrak lakoxe negarranpuluak begijetatik jausten yakozala. Kk Ab I 101.
Itz gordin samurrok esatean, negar-anpulu galantak eriozan begi bietatik. Erkiag Arran 107. Ez diñotsut nik
erruki ta maitezko negar-anpulo batzuk urtengo ez deutsuzanik. Bilbao IpuiB 9. v. tbn. Azc PB 57. Echta Jos
202. Altuna 13. Arti Ipuin 29. � Zer balio dau negar anpullutxo bi ezartea ta arik laster lengo zitelkerietara
biurtzea? Añ LoraS 52s.
- NEGAR-ANPULOTAN. Llorando a lágrima viva. � Belauniko jarrita, negar-anpulotan, ia berbarik be egin
eziñik. Bilbao IpuiB 130.
- NEGAR-ANTSIKA. Llorando con suspiros. � Zu bezela negar-antsika daudenagatik gure Jesus ona
gurutzean il zan. Alz Ram 131.
- NEGAR-ANTSIZ. Llorando con suspiros. � (Negar-antziz). --Atzo aitak esan zidan ta bigar erri guziak
jakingo du. Lab EEguna 113.
- NEGAR-ANTZEAN. Simulando llorar; casi llorando. � Eroan nagik lagun, iñotsan negar antzean azeriak.
Bilbao IpuiB 203. v. tbn. Erkiag BatB 144.
- NEGAR-HARAN. Valle de lágrimas. v. NEGAR-IBAR. � Arren, aiskide urruna, / otoi, mendi maitea, /
negar-aran beltz oni / kendu nazakiok! Ldi BB 18.
- NEGAR(RA) ARI. Llorar. � Ama gaixoak par-nigar ari zun. Or Mi 142. Ondar ximelenik / gabe zen otarra...
/ yaso dut geldirik... / ari dut negarra. "Manaban lágrimas". Ldi BB 78. � Ikharatzen dira, nigar eta zinzuri hari
dira. Tt Onsa 31.
- NEGAR-ARRANTZAKA. Sollozando. � I an engoan urrumeka ta negar-arrantzaka axe-errotako txirrinkeak
bira egiten dauen baño sarriago. Larrak EG 1959, 187.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
918