Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
de agua, negarrak asi, jario" Ib. "Gizon hori nigar handiak utzirik ilkhi da mundutik, [...] en laissant bien des
larmes après lui" Dv. "Nigar irakia, herakia (S), larme brûlante, bouillante. [...] Au fig. Odolezko nigarrak,
negarrak ixurtzea, verser des larmes de sang, éprouver un très violent chagrin. [...] Atsekabe hortan laster
xukhatuko ditu bere nigarrak, [...] il essuyera promptement ses larmes. [...] Atsekabetuen nigarrak ixukhatzea,
sécher les larmes des affligés" H. "Negarrez bildu ta parrez jan (G-goi), recoger llorando y comer riendo (se dice
del pan del mendigo)" A. "Nexar, llanto. Quejido lastimero del perro" Ib. "Negarra dariola, derramando
lágrimas" Iz Ulz. "Mundu onetan negarra ez dogu urriñ onenian be" Etxba Eib. "Beti nigerra begietan" Izeta
BHizt. "Nigarra arrakan zagon (AN-5vill)" Gte Erd 230. "Hitz hunkigarri horiek biga-bost nigar jauz-erazi die
begietan (S)" Ib. 17.
� Han izanen da nigar eta hortz garraskots. Lç Mt 8, 12 (He, TB, EvL, Ip, Echn, SalabBN nigar, Ur (G), Ol, Or,
Ker, BiblE negar, Hual nexar; Samper llanto, Dv, Leon marraska). Iainkoak bere haurrén nigarra ixukatzen. Lç
Apoc 7 (tít.). Ene negarrau enzun egizu. Lazarraga 1184r. Negarrez beterik bere begiak eukala. Ib. 1151r. Utra
negar asko bere begietati ezarten ebela. Ib. 1152v. Zuri emaiten dizugu gure negarra, lagrimazko balle onetan.
(Areso, c. 1591). FLV 1991, 121. Demanak bizian bera besteri doke negarra beti. "Quien diere en vida lo suyo, a
otro tendrá lloro siempre". RS 325. Eskribuen borratzeko nigar bat duk askia. EZ Man I 56. Iongoiko handiak
bada aditurik nigarra, / sokorri bidalduren du damuturik beharra. Ib. 70. Eztira ez nigar guztiak doloretik heldu,
badira alegriantzatik heldu direnak ere. Ax 501 (V 323). Batzutan tristetzen da ene arima nigarretaraino. SP
Imit III 50, 1 (Ch, Ip, Leon nigarretara(i)no; Pi negar egiteraño). Idiari nigarra darionian. Mong 592. Len guzia
zan pena, / negar, naibageak / ta orain atsegin, gusto / algara, farreak. GavS 32. Ai ta gaitz onen gañean
odolezko negarrak emateko, iturri bi, nere begiak nork egin litzakean! Cb Eg II 16 (cf. infra NEGAR(RA)
EMAN). Biotzeko damu, deboziozko negar ta animako konsuelo andiaz ill zan. Cb Just 48. Nola pozaren pozak
negar gozoak aterako dizkitzun! Mg CC 180. Urtuten eban Madaleneak bere biotza, negar andiak emoten
zituala bere bekatuakaiti. Añ LoraS 70. Ez dala zentzatzen ez etxea ondatzearekin, ez emaztearen ta umeen
negar eta larrugorritasunarekin. AA III 605. Lutubak esan gura dau negarra. JJMg BasEsc 269. Guztiok
daukeen legez etxian ogija sarri inoren negarragaz. fB Ic II 269. Iragoko ditu urte luzietako gau eta egunak
negar, zotin eta zispuru artian. Astar II 163. Deadar zoliagaz eta negar andiakaz, bere arimea emoten deutso.
Añ EL 2 222. Ai zer txarra dan damu-negarra. Echag 168. Hil-herrialat nigar gaberik senhar bat eztaite joan.
Arch Fab 193. Dirukoi giza hilltzean, ez daite negar gabe / bere tresora berekiñ, hark ez baidaramake. "Pleurs".
Gy 119 (33 nigarra). Negar-artean. Lard 59. Ikustekoak dire gizonen hesturak, nigar dariote sortzean. Hb Egia
61. Beti negarra dariyotela / zu zerarela meriyo. Bil 107. Konsola itzatzu beren negar andian. Arr GB 31. Ene
begitik nigar bat da yausten. Elzb Po 184. Entzun dut nigarra: / Eskaldunaren, adarren dorphea, / zek nau
ekhararazi ni heien azpira? Ib. 201. Sekula ez dozulako negarrik bota. AB AmaE 440. Badoha handik laster, /
nigar dariola, / Piarres gehiago / ez daite kontsola. Zby RIEV 1908, 212. Ene amaren nigarrak / orai ez daude
xukaturik. Ib. 1909, 109. Mariñel zaharraren begietarik bi nigar handi jautsi ziren. Arb Igand 156. Biotzeko
suagaz / negarra begian. Azc PB 137. Iruten hari nuzu khilua gerrian, ardura dudalarik nigarra begian. Canc.
pop. (ap. H). Zotiñ, zizpuru, illuntasun da negar andiak eroan zituan erbestera Adalbaldoren eriotzako albisteak.
Ag AL 165. Suaren keak / bere begiak / negarrez bete zituen. Balad 236 (173 nigarra).
� (s. XX). Amaika negar erion dabe, / Eladi zure begiak! Echta Jos 353. Nigar batzu aditu ginintuen. JE Bur
136. Negar bagako atsakabia. Kk Ab I 49. Niri bezala nere laguneri nigarra jauztu zitzaioten begietara. StPierre
22. Badut uste nigar bat ere eskapatu zaion. Barb Sup 54. Artzai-nagusiari negar-neriola / eskatu nion antxe
neretzat txabola. Jaukol Biozk 97. Eztul batzuak aditu ditut / nearrarekiñ nastuak. Tx B I 93. Zetako ainbeste
negar? Enb 51. Aren begijak gorri baitagoz / negar latza darijoe. Laux BBa 78. Jauregijan barre dana
baserrijan negar lette. Otx 31. Saspi arratsez ardijak / ekin eutsen negarrari. Laux AB 84. Sartu bagerik gelditu
danak / ez dalako, ba du negar. "Está llorando". Or Eus 340. Aren begiak itxi dira ta / nereak malkoz estali, /
negar darie lerzori. EA OlBe 86. Ene mintzoa negar-ernari ageri baitzan. "Fletu gravidus". Or Aitork 207.
Etxean negar aundia dezula jakin berri naiz. NEtx Nola 18. Haren negarra ez zen atertu, baina zorioneko
malkoak isurtzen zituen. Mde HaurB 44. Negar gaziak ixurtzen zenituen enegatik. Mde Pr 143. Ume tentel
zarrok [...] etxean negar dariela. Bilbao IpuiB 212. Negar eta ahuen andi izan zan Sokrate il zanean. Zait Plat
109. Andre karraxiak eta tranbearen frenu negarrak geroxiago etorri ziran. Ugalde Iltz 53. Berritz agertuz,
mahaina altxatzen du, nigar bat xukatzen. Larz Iru 14. Atsaldearen negarra! NEtx LBB 209. Ixuri nituan negar
beroak, / amodioak toki txarrean egin zizkidan erroak! Xa Odol 269 (167 nigar bero). Orai ezin geldi tut /
zoramenduzko nigarrak. Mattin 56. Amatto maitia, / nigar horiek txüka izatzü. Casve SGrazi 42. Farre-algara
eta negarra elkarrekin nahasiak ibili dira. MIH 318. Nik behintzat deus gutxi ikusi dut zineman Zampano buru
eta bihotz-gogorraren itsas ertzeko negarra bezain erdiragarririk. MEIG I 173.
v. tbn. (Sólo para autores septentrionales y alto-navarros): Mb IArg I 173. Mst I 21, 6. LE Urt ms. 50r (Prog 110
nigar). Osk Kurl 67. Nigar (únicamente para autores occidentales y alto-navarros): FIr 132. Zub 61. Ldi UO 20.
SMitx Aranz 128. Near: Samper Mt 2, 18. Garral EEs 1921, 108.
� (Como primer miembro de comp.). � Ixukaturen dik Iainkoak nigar ur guzia horién begietarik. Lç Apoc 7, 17
(He, TB, Dv, Ip nigar; Ur (V, G), Ol, Ker, BiblE malko). Non da halako debozionerik? Non da nigar urite
saindu hura? SP Imit IV 11, 1 (Mst, Ip, Leon nigar; Ol malko-angela, Pi negar-malko). Nigar erreka gainean
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
917