Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nehaur. v. nihaur.
neba (V; Lar, Añ (V), Dv (V), H (V), Zam Voc), neuea (det., H (V)). Ref.: A; Iz ArOñ; Holmer ApuntV. � Tr.
Documentado en la tradición vizcaína desde mediados del s. XVI. Se encuentra tbn. en Lazarraga y en autores
guipuzcoanos de la segunda mitad del s. XX. � Hermano (de mujer). "Neure koinatearen nebeari pasako gauzea
(V-ger)" Holmer ApuntV ASJU 1969, 182. v. anaia. � Emaiten dau firmadurik / konklusioz: "zerzera berzerea,
/ nebeaz bear dala terzerea". Lazarraga (B) 1185vb. Ez dogu ikusi aserratuta ez bere nausiaguaz, ez bere
nebaakaz. Mg PAb 106. Zortzi urte nituenean ekusirik nere neba edo anaia ikasten asi zala. VMg X. Arrebiari
murmurau ebalako bere neba au gaitik. JJMg BasEsc 100. Artuten dau laguntzat bere anae edo neba
gaztetxuba. fB Ic II 288. Eztakije nun dan senarra, semia, nebia edo senidia. Astar II 37. Esanaz biotzetik, ai,
neba maitea, / asko estimetan dot zure mesedea. AB AmaE 297. Seiña beeganean itxi ta ederrak emon eutsazan
neba dantzariari. A BGuzur 110. Juana Mariren neba Austinek. Echta Jos 24. Arrebak erraz berendu zuten
beren neba ospetsuak maiteen zuen ondasun bat. A Ardi 78. Irukoitz-sendi laztana, / guraso, aizta, nebak eta
abar... Enb 151. Julitxo, Julitxo!, esan eutsan Libetxok bere nebiari. Bilbao IpuiB 214. Neba, arreba, senide, /
sendi-gurasoak, / gabon eta urte barri / zorionekoak. BEnb NereA 31. v. tbn. Azc PB 310. Balad 44. Kk Ab I 41.
Zait Sof 163. Erkiag Arran 151. � Praille ta mojei eskribitzeko, naikoa dezu elizgizonei jartzen zaien jaun
itzaren ordez, aba, ama, aizpa, arreba, anai, neba jartzea. NEtx Nola 11.
- NEBA-AHIZPA. (Pl.). Hermanos y hermanas (de una mujer). v. NEBA-ARREBA. � Zuk zure ama edukiko
duzu edo zure aita bat edo neba ahizpak. Arti Tobera 288.
- NEBA-ARREBA (V-gip), NEBARREBA (V). Ref.: A (nebarreba); Iz ArOñ (neba-arrebaak); Gte Erd 14, 23
y 230. � Tr. La forma general es neba-arreba. Hay nebarreba en Arrese Beitia, Iturzaeta, Echeita y Enbeita (en
estos dos últimos junto a neba-arreba). a) (Pl.). Hermanos y hermanas. "Nebarrebak, los hermanos de ambos
sexos, hermanos y hermanas" A. "Nebarreben arteko maitasuna (V-arr-gip), anaien eta arreben arteko
maitasuna (BN-arb)" Gte Erd 23. v. ANAI-ARREBA. � Eregi bear dogu / zuk eta nik neba arrebaok. fJZ 98.
Ezin ezkondu leitez ez neba arrebaz, ez lenkusu lenkusina lenenguakaz. CrIc 171. Galduten dau laster aita
semen, senar emazten, neba arreben [...] adiskidetasuna ta bake ona. fB Ic II 213. Geu bere ibilten giñan
nebarrebak / zuek orain legez gazte egunetan. AB Olerk 646. Amar milla ogerleko emon neba-arreba bakotxari.
Echta Jos 329 (220 nebarreba). Sei neba-arrebaz sendi bakarra / bera ama da Euzkadi. Enb 33 (164
nebarrebak). Neba-arrebak zirean biok ta asko maite eben alkar. Bilbao IpuiB 211. v. tbn. CatElg 235v. Añ EL 2
150. JJMg BasEsc 74. Azc PB 51. Kk Ab II 37. Zait Sof 96. Etxde JJ 32. Erkiag Arran 72. Osk Kurl 72. Alzola
Atalak 69. � Beti dabilz burruka / nebaak eta arrebaak. Azc PB 345. Guraso, emaste, seme-alaba, neba ta
arreba, aide ta adiskide guztiaren pozgarrirako. Echta Jos 81. b) "Hermanas. En Eibar se usa comunmente el
sinóm. aiztak. Anai bixen emaztiak ziran nebarrebak (aiztak)" Etxba Eib.
- NEBA-ARREBATXO. Dim. de neba-arreba. � Neba arrebatxubak alkarregaz emoten dabela atxakiatzat
eztaukela oerik nun eratzo alde baneetan. CrIc 67. Ez dozue itxi biar etzan daitezala oe baten nebarrebatxuak
bost urtetik aurrera. Itz Berb I 41 (anaiarrebatxo en la versión guipuzcoana). v. tbn. Kk Ab II 35.
� Etim. Para sus posibles orígenes (*anae-ba, *em(a)-eba), v. FHV 310, n. 20.
nebarreba. v. NEBA-ARREBA.
nebatxo, nebatxu. � Dim. de neba. � Orrexegatik urten eutsuen bidera, Pilar, / zeure nebatxo aingerutxoak
laguntzera. AB AmaE 136. Ez negarrik egin, Julitxo, esan eutsan Libetxok nebatxuari. Bilbao IpuiB 212. v. tbn.
Vill Jaink 133.
nebeda (Aizk, Lcq 131), neuda (Lar � Lcq 92), neiida (Izt C 46). � "Nebeda, hierba, que también se llama
nevada, viene del Bascuence neuda" Lar. "Nebeda, yerba que tiene medio pie de alto, los tallos cuadrados,
cubiertos de pelo áspero" Aizk. "(Calamintha nepeta), nevada, neveda, torongil de Méjico, [...] nebeda" Lcq
131. "(Paronychia argentea), sanguinaria menor, nevadilla, [...] neuda" Ib. 92.
nebera. Figura en Elexp Berg, que lo remite a edurzulo y freskera.
nebozio. v. negozio.
nebri. v. neurri.
nebulosa. � Nebulosa. � Ikusten eztuten edo ikusi nai eztuten oitatik askok Laplace-ren "nebulosa" delako ori
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
915